Yıllar önce bir iş adamı ile sohbet ederken, hangi ülkede iş yapmanın zor olduğunu sormuştum. Aldığım yanıt ilginçti: “Tabii ki Kuzey Kore, İran. Bir de Lübnan.” Kuzey Kore ve İran’daki zorluğun yönetim şeklinden dolayı olduğu aşikâr. Lübnan’ın bu listede bulunmasının gerekçesini merak ettiğimde ise şu sözü söylemişti: 25 milyon dolar ceza kesilen Karadeniz Holding, Lübnan'ın elektriğini kesti!

“Lübnan’da her etnik ve dini grup yönetimde pay sahibi. Şii bir bakanın yardımcısı Sünni olabiliyor. Bir hristiyanın ise müslüman. Etnik ve dini farklılık karar vermeyi zorlaştırıyor. Yıllar önce Ortadoğu’nun Paris’i olarak adlandırılan Beyrut, çeyrek asırdır ekonomik sorunlarla mücadele ediyor. Hemen hemen her sektör, belli bir etnik veya dini grup tarafından yönetiliyor. Bitmeyen bir çıkar savaşı söz konusu.” 

1975-1990 arasında iç savaştan bu yana tarihinin en büyük kriziyle karşı karşıya kalan Lübnan, yaşadığı kur krizini birkaç yıldır atlatamıyor. Lübnan merkezli International Information şirketinin yaptığı araştırmaya göre 2020 Haziran-2021 Mart ayı arasında 8 bin işletme iflas etti, 25 bin kişi işini kaybetti.

Bir de buna geçen yıl Ağustos ayında yaşanan Beyrut Limanı’ndaki devasa patlamayı eklediğimizde Lübnan, içinden çıkılmaz bir karmaşa ve sıkıntı içerisinde.

‘Bütün ödemeleri kendi kaynaklarımızdan yaptık’

Ülkedeki en önemli sorunlardan biri de elektrik. Günde 6 ila 8 saat elektrik kesintisinin olduğu Lübnan, 2013 yılında bir ihale açtı ve Karadeniz Holding, 9 şirket arasından en ekonomik teklifi veren şirket oldu.

Bugün her biri 202 MW’lık kurulu güce sahip Orhan Bey ve Fatmagül Sultan adlı gemilerle Lübnan’ın elektrik ihtiyacının yüzde 25-30’unu karşılayan Karadeniz Holding ile ilgili geçtiğimiz haftalarda sizlere bir haber paylaşmıştık. Haberimizin ardından Karadeniz Holding’in Yönetim Kurulu Üyesi Zeynep Harezi Yılmaz ile konuştuk. 8 yıldır Lübnan’da faaliyet gösterdiklerini dile getiren Zeynep Harezi, “Ekonomik kriz ile başlayan süreçte faturalarımızı ödemede aksaklıklar yaşadılar, ama bu zor dönemde yıllardır iş yaptığımız bir ülkenin yanında olmak amacıyla ödemelerdeki aksaklıklara rağmen elektrik vermeye devam ettik. Ardından pandemi süreci yaşandı ve Lübnan’ın turizm gelirleriyle ekonomisini toparlama süreci yavaşladı. Karadeniz Holding, Lübnan'ın fişini çekiyor!

Tabii pandemi sürecinde de elektriği kesmek istemedik. Ağustos 2020’de tam tekrar uluslararası seyahatler başlamışken ve Covid’in ilk dalgası bitmek üzereyken bu sefer de Beyrut Limanı’ndaki o feci patlama yaşandı. Yine ticareti kenara koyduk ve dostluğumuz için alacaklarımızı durdurduk. Geçtiğimiz 18 aydır Lübnan’ın ödemelerini aksatmasına rağmen biz insani sebeplerle, üretim giderlerinin bile çoğunu kendimiz karşılayarak elektrik üretmeye devam ettik. Çünkü Lübnan’ın yüzde 30 elektriğini veriyorduk ve bizim durmamız demek, 6-8 saatlik elektrik kesintilerinin geri gelmesi demekti” diyor.

25 milyon dolar istediler

Bu süreçte Lübnan’daki yukarıda bahsettiği siyasi sistem devreye giriyor. Bir etnik yapıya ait medya kuruluşu Karadeniz Holding ile ilgili iddialar gündeme getiriyor. Zeynep Harezi, “Biz de bu haberin yayınlanması ile yaşananlardan haberdar olduk. Hakkımızda soruşturma yürütülmesinin istenildiği, 25 milyon dolarlık bir ödeme yapmamız beklenildiği ve gemilerimizin Lübnan’dan ayrılmasına izin verilmeyeceği yazıyordu.

Tamamen haksız suçlamalar ile, hukuka aykırı bu bildiri ve art niyet bizi çok üzdü. Artık enerji gemilerimizin güvenliği tehdit altında olduğundan dolayı Lübnan Hükümeti’ne ve yetkili kurumlara bir mektup yazarak bu haksız iddiaların geri çekilmesini ve 18 aylık alacaklarımızla ilgili bir ödeme planı sunmalarını talep ettik. Aksi takdirde, gemilerimizin güvenliği ve şirketimizin regülasyonunu bu şekilde haksız ve hukuksuz bir şekilde tehdit ederlerken, enerji üretimi yapmaya devam edemeyeceğimizi bildirdik. Bayramın ilk günlerini geçirdikten sonra ve gemideki yakıtın tükenmesiyle elektrik üretimini durduracağımızı söyledik. Ancak yanıt alamadık. Bizim 1.5 yıldır ödeme almadan çalışmamızın karşılığı bu olmamalıydı” diyor.

Pakistan’da 1 milyar dolarlık davayı kazanmışlardı

Karadeniz Holding, Pakistan’da da hukuki sorunlar yaşamış, Uluslararası Tahkim Mahkemesi’ne başvurarak yaklaşık 1 milyar dolarlık davayı kazanmıştı. Orada da Karadeniz Holding, iyi niyet göstererek alacağından vazgeçmiş ve İslamabad Yönetimi ile anlaşmıştı. Benzer sürecin Lübnan’da olup olmayacağını sorduğumda ise Harezi, şu yanıtı veriyor: “Bu, en son yol. 100 milyon dolardan fazla alacağımız var. Biz Lübnan’daki bu karmaşanın sona ermesini daha çok istiyoruz. Umarım her şey yoluna girer ve bu haksız ithamlar son bulur. Lübnan’ın geleceği için hala umutluyuz ve Lübnan halkının da en yakın surede politik belirsizlikten kurtulup, ekonomik krizden çıkıp refaha kavuşmasını diliyoruz”

Afrika kıtasının en büyük enerji projesi     

 Bir başka ayrıntı ise Güney Afrika’daki gelişmelerdi. Güney Afrika’daki sürecin henüz başında olduklarını belirten Harezi, “Bu anlaşma Türk şirketleri arasında bugüne kadar yapılan en büyük uluslararası anlaşmalardan biri olacak.

Sadece Güney Afrika’da değil, kıtanın tarihinde bu tür bir ihale olmadı. Bu ihalede seçilen şirketlerden biri olduğumuz için gurur duyuyoruz” yanıtını veriyor. 2005 yılından bu yana elektrik kesintisinin kronik hale geldiği Güney Afrika, bu nedenle ekonomik sorunlar da yaşıyor.

Harezi “Enerji yokluğu ülkenin ekonomisini darboğaza sokmuş durumda. Burada 2022 yılına kadar anlaşmayı hayata geçirip üretime başlamak niyetindeyiz. Güney Afrika’da çıkmış olan 2000 MW’lık ihalenin 1220 MW’lık kısmını biz kazandık” diyor. Hatırlatmakta fayda var; dünyanın en büyük yüzer elektrik santrali filosunun sahibi Karadeniz Holding, Karayipler, Asya ve Afrika kıtalarında 11 ülkeye enerji sağlıyor. Ayrıca filoya sahip dünyadaki tek enerji şirketi.

Kerim Ülker/Dünya