Asgari Ücret Tespit Komisyonu görüşmelerine bugün başlıyor.Yıllardır dile getirilen 'Asgari ücretten vergi alınmasın' talebi, emek cephesinin bu yıl da gündemlerinden biri. Diğer yandan yıl içinde açlık sınırının dahi altına düşen asgari ücretin insanca yaşanabilir bir seviyeye yükselmesi tüm çalışanların ortak taleplerinden. Peki asgari ücretten ne kadar vergi alınıyor, bu sorun kaç milyon kişiyi ilgilendiriyor? Dahası asgari ücretliden alınan vergi hazine için ne kadar önemli? Ülkenin asgari ücret gerçeğine mercek tuttuk.

Asgari ücretten ne kadar vergi alınıyor?

2019 yılı itibariyle brüt asgari ücret 2 bin 558 lira olarak belirlendi. Çalışanın eline geçen net tutar ise 2 bin 20 lira oldu. Böylece asgari ücretli, her ay 538 lirayı vergi ve benzeri ödemelere ayırdı. Asgari ücretlinin devlete ödediği tutarlar şu şekilde;

Brüt ücret: 2 bin 558 lira

SGK ödemesi: 358,2 lira

İşsizlik sig. primi: 25,6 lira

Gelir vergisi (AGİ ile beraber): 134,3 lira

Damga vergisi: 19,4 lira

Net ücret: 2 bin 20 lira

Fakat asgari ücretlinin vergi yükü bununla da sınırlı kalmıyor. 2 bin 20 lirasının tümünü tüketip, kendisini ay sonuna zor atan asgari ücretli, geride bıraktığı ay boyunca yaptığı harcamaların da vergisini ödüyor. Asgari ücretlinin ay boyunca ortalama yüzde 8 oranında KDV’ye katlandığını varsayarsak, vergi yükü daha da artıyor. Çünkü her ay en azından 161,6 lirası da KDV’ye gidiyor. Böylece hiç vergi ve benzeri ödeme olmasa 2 bin 558 lira alacak ücretlinin harcanabilir geliri bin 858 liraya kadar düşüyor. Sonuç olarak asgari ücretli her ay en az 700 lirasını, başka bir ifadeyle brüt gelirinin yüzde 27’sini vergi ve benzeri ödemelere ayırıyor.

Net ele geçen (Tüketim vergileri düşüldükten sonra): Bin 858 lira

Toplam vergi vb. ödeme: 700 lira

Vergi yükü: yüzde 27,3

Kaç asgari ücretli var?

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun en son yayımladığı 2017 yıllığına göre, ülkede 7 milyon 414 bin çalışan, asgari ücretin yüzde 10 fazlasından daha az gelir elde ediyor. Sayıdaki artış hızı dikkate alınırsa 2019 yılı itibariyle asgari ücret civarında gelir elde edenlerin yaklaşık 8 milyon kişiye dayandığını söylemek mümkün. Bu sayı aynı zamanda yaklaşık 15 milyon olan zorunlu sigortalı (kayıtlı ücretli çalışan) sayısının yarısından fazlasını oluşturuyor. Bu haliyle Türkiye, çalışanların içinde asgari ücretli oranının en yüksek olduğu ülke. Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu’nun (DİSK) hazırladığı 2019 Asgari Ücret Gerçeği Raporuna göre, bu alanda Türkiye’yi takip eden ülke, çalışanların yüzde 19’unun asgari ücretli olduğu Slovenya.

Hazine asgari ücretlilerden ne kadar gelir elde ediyor?

Ülkede toplam 8 milyon asgari ücretli olduğu varsayılırsa tüm asgari ücretlilerden toplanan gelir vergisi 10 ayda 10 milyar 744 milyon liraya ulaşıyor. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın verilerine göre 10 ayda gelir vergisinden 132 milyar 765 milyon lira toplandığı hesaba katılırsa, gelir vergisinin yüzde 8’inin asgari ücretlilerden toplandığı ortaya çıkıyor. Aynı hesapla asgari ücretliler 10 ayda toplam 1 milyar 552 milyon lira damga vergisi, 2 milyar 48 milyon lira işsizlik sigortası primi ödüyor. Asgari ücretlinin katlandığı vergiler ve hazine gelirleri içindeki payı tablodaki gibi:

8 milyon asgari ücretlinin 10 ayda ödediği toplam vergi

Gelir vergisi: 10 milyar 744 milyon lira

Damga vergisi: 1 milyar 552 milyon lira

KDV*: 12 milyar 928 milyon lira

Toplam vergi ödemesi: 25 milyar 224 milyon lira

Hazinenin vergi gelirleri içindeki payı: yüzde 4,7

Ozan Gündoğdu - Birgün