ABD'li Alexion Pharmaceuticals adlı ilaç firmasının Soliris markalı ilacın satışının yapılması için Türkiye'de Sağlık Bakanlığı yetkililerine rüşvet verdiği iddialarıyla ilgili adli ve idari soruşturma yürütüldüğü öğrenildi.

Eski Sağlık Bakanları Mehmet Müezzinoğlu ve Recep Akdağ'ın dönemlerinde gerçekleştiği iddia edilen rüşvet iddiasıyla ilgili olarak Sağlık Bakanlığı Teftiş Kurulu tarafından başlatılan soruşturmayla ilgili İstanbul İl Sağlık Müdürlüğü tarafından Mehmet Müezzinoğlu'na bilgi verildiği belirtildi.

RAPORLA İLGİLİ HABER YAPAN BASIN KURULUŞLARINA TAKİPSİZLİK 

Her iki sağlık bakanının suç duyurusu üzerine, Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı da raporla ilgili haber yapan basın kuruluşlarına yönelik 'iftira' suçlamasıyla soruşturma başlatmıştı.  Dosya İstanbul'a gönderildiği için İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı'na dilekçe veren eski Sağlık Bakanı Mehmet Müezzinoğlu'nun avukatları, suç duyurusu dilekçelerinin rüşvet iddialarının araştırılmasına yönelik olduğunu, bu konuda haber yapan basın kuruluşlarından şikayetçi olmadıklarını bildirdi.

İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı da bu dilekçe üzerine, konuyla ilgili haber yapan basın kuruluşları hakkında başlatılan soruşturmayı kovuşturmaya yer olmadığı kararıyla kaldırdı. Rapordaki rüşvet iddialarıyla ilgili ise ayrı bir soruşturmanın devam ettiği öğrenildi. 

SAĞLIK BAKANLIĞI İDDİALARI ESKİ BAKANA SORDU

İdari soruşturma ise Sağlık Bakanlığı Teftiş Kurulu Başkanlığı tarafından yürütülüyor. Eski Sağlık Bakanı Müezzinoğlu, Teftiş Kurulu'na yazılı olarak beyanda bulunarak, "söz konusu rüşvet iddialarının araştırılmasını kendisinin istediğini, ortaya atılan iddialarla ilgili bilgi sahibi olmadığını" ifade etti. 

NE OLMUŞTU?

Geçtiğimiz yıl ABD'de Boston merkezli ilaç devi Alexion Pharmaceuticals Inc. adlı şirkete, ürettiği Soliris adlı ilaç için 2 ülkede yaptığı operasyonlarla ilgili 21 milyon dolarlık ceza kesildi.

ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu’na (SEC) göre, Alexion Pharmaceuticals Inc.'in defter kayıtları incelendiğinde, 2010 ile 2015 yılları arasında şirketin muhasebe kayıtlarında bazı ihlaller olduğu belirlendi. Şirketin ABD Yabancı Ülkelerde Yolsuzluk Uygulamaları Yasası’nın (FCPA) ihlal ve suistimal edildiği ifade edildi.

Yapılan incelemelerde ise Türkiye ve Rusya’da yetkilileri "uygunsuz bir şekilde etkilemek" için para ödendiği iddia edildi. Bostonlu ilaç şirketi ise iddiaları reddetme veya kabul etmek yerine SEC ile anlaşma yolunu tercih ederek ABD Hükümeti’ne 21 milyon dolar ödedi. Soliris adlı ilacın Alexion Pharmaceuticals tarafından Türkiye’de satışına 2009 yılında başlandığı kaydediliyor.

NE OLMUŞTU?

ABD Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu, merkezi Boston’da olan ilaç şirketi Alexion’un 2010 – 2015 yılları arasında İstanbul’da kurduğu ‘Alexion Türkiye’nin Türk hükümet yetkililerine, hasta reçetelerini ve ‘Soliris’(Hemolitik Üremik Sendrom denilen ve ender görülen bir kronik kan hastalığı) adlı ilacın kullanımının onaylanması için rüşvet verdiğini  tespit etmişti.

Komisyon Yabancı Yolsuzluk Uygulamaları Yasası’nı (Foreign Corrupt Practices Act -FCPA) ihlal eden  şirkete 21 milyon dolar ceza kesmişti.

Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu’nun, FCPA Yasası’na göre hazırladığı ilaç firmasının Türkiye’de dağıttığı rüşvet süreci madde madde anlatılıyor.

Firmanın Rusya, Brezilya ve Kolombiya’daki yasa dışı faaliyetlerinin yer aldığı 35 maddeden oluşan 9 sayfalık suçlamada, Alexion’un 2009 yılında Soliris’i Türkiye’de  hasta adına satmaya başladığı bildiriliyor.

Buna göre, Türkiye’de rüşvet süreci şöyle gelişti:

‘Türk yasalarına göre, her hastanın ilaca ulaşabilmesi için  Sağlık Bakanlığı’nda atanan ‘Sağlık Hizmetleri Komisyonu’ tarafından ayrı ayrı onay alması gerekiyor.(Reçete ödemesi,tedaviye devam etmesi vs.)

Alexion bu onayları almakta zorlanıyordu. 2010 yılı Ocak ayında İstanbul’da ‘Alexion İlaç Ticaret Limited Şirketi-Alexion Turkey’i kurdu.

Sağlık Bakanlığı’nın üst düzey bir yetkilisi, Alexion bölge yöneticisine,daha fazla hasta onayı almak için Türk Hükümet yetkililerine ödeme yapması gerekebileceğini söyledi.

Tavsiye üzerine ‘Alexion Türkiye’ hasta onay sürecinde yardımcı olması için Sağlık Bakanlığı yetkilileriyle bağlantısı olan bir (Danışman) kiraladı.

Alexion Türkiye 2010-2015 yılları arasında danışmana 1.3 milyon dolar( bir milyon üçyüz bin ) ödedi.

Danışman paranın bir bölümünü nakit verdi, bir kısmını hediye ve yemek şeklinde harcadı. Danışman birçok masraf için çok az açıklama yaptı veya hiç yapmadı.

Danışman 2012-2015 yılları arasında Soliris için hasta reçetelerini onaylama ya da reddetmekten sorumlu Sağlık Bakanlığı’ndaki Komisyon üyelerine 100’er bin dolar ödedi. Danışman birçok masraf için çok az açıklama yaptı veya hiç yapmadı. Ödemeler ‘Alexion Türkiye’nin muhasebe defterine yanlış kaydedildi.

Amerikan ilaç şirketi böylece Türkiye’de ‘Soliris’ ilacından  6.6 milyon dolar (altı milyon altıyüz bin) haksız kazanç sağladı.’

Menkul ve Kıymetler Borsa Komisyonu – SEC, ilaç firmasının bu uygunsuz ödemelerle ilgili olarak iç denetimin tespit edemeyeceği sahte muhasebe defter ve kayıtları tuttuğunu tespit etti.

İlaç şirketi iddiaları reddetme veya kabul etmek yerine SEC ile anlaşma yolunu tercih etti.

Şirket 21 milyon dolar ceza ödemeyi kabul etti.