Amerikan emlak balonunun patladığı 2008'de riskli kredilerin batması nedeniyle 9 banka 81,4 milyar zarar yazdı. Amerikan Hükümeti bu bankaları kurtarmak için 175 milyar dolarlık destek verdi.

Bu kadar riskli krediler nasıl olmuş diye bir incelediklerinde gözlerine inanamadılar. Saçma sapan kredilerle büyük batığa neden olan 9 bankanın CEO ve üst yönetiminin 32,8 milyar dolar prim (jestiyon) aldıkları ortaya çıktı.

42,9 milyar dolar zarar yazan meşhur Wells Fargo üst yönetime tam 1 milyar dolar prim dağıtmış.
Bu bankayı hatırlarsınız hani müşteri istemeden evine kredi kartı yollayan, müşteriden saçma sapan masraflar alan banka.

Hemen arkasından Citi Group geliyor. 27,7 milyar zarar buna karşılık üst yönetim 5,3 milyar dolar prim almış.
Sat ama nasıl satarsan sat mantığı ile çalışan bu 9 banka hem kredi hacmini patlatmış hem de kendi primlerini.

Amerika uyanmış. Bu prim işinin sisteme zarar verdiğini anlamış ve hemen bir yasa çıkartarak CEO ve üst yönetim primlerine sınırlama getirmiş.

Bu Amerika'da oldu.

Bir de Amerika'daki bankacılık sistemini Türk usulü karıştırıp sunmaya çalışan Türk bankacılık sistemi var.
Amerika'dakine benzer sorun yaşıyoruz.

Batık miktarının 400 milyar olduğu sanılıyor. Kurtarma paketi söylentileri var.
Riskli kredilerden oluşan 400 milyar liralık batık Türk halkının sırtına yüklenmeye çalışıyor.
Üstüne bir de verdiği riskli kredilerden dolayı banka yöneticilerine dokunmazlık getiriliyor.
Yani sen banka olarak batacağını bilmene rağmen kredi vereceksin ve bundan sorumlu olmayacaksın.
Var mı dünyada böyle model?

Amerika bu banka yöneticilerini yargılıyor biz dokunmazlık zırhı vereceğiz.

Türkiye'de prim

Türk bankaları prim konusunda Amerika'daki meslektaşlarını kıskandıracak durumda. 6 aylık bilançolar gelmeye başladı. İlk gelen bankaya bakıyorsun bilanço berbat. Batık kredi var. Kar bir önceki döneme göre yüzde 18 düşmüş. Personel çıkartıp şube kapatmış. Ancak üst yönetim ödemelerine bakıyorsun yüzde 30 artmış.

Adamlar haklı. Çünkü halka açık bile olsalar kimse kalkıp da hesap sormuyor ki?
Devlette sormuyor, borsa yolu ile hissedar olan küçük ortak da... Banka yönetimi toplanıyor kendilerine bol keseden prim dağıtıyorlar.

Hazine Bakanı Albayrak açıkladığı ekonomi paketlerinin birinin anlatım toplantısında banka üst yönetim primlerine sınır getireceklerini söyledi. Aylar geçti ses seda yok.

Amerika'daki tarih Türkiye'de tekerrür ediyor. 

Amerika güçlü ekonomisi ile bu sorunla yasal düzenlemelerde yaparak başa çıktı.
Ya biz?

Yurtdışından aldığımız borçlarla mı bu 400 milyar batık kredileri karşılayacağız?
Bu bizim ve çocuklarımızın onlarca yıl çalışıp bu borcu ödemesi demek.

Öncelikle tüm Türkiye buna karşı çıkmalı.  Banka üst yönetimleri verdiği kredilerden sorumlu tutulmalı ve primleri sınırlanmalı.

Ha unutmadan ayrıca banka CEO ve GMY'lerinin mal varlıkları da incelenmeli.

Kaynak Yeniçağ/ Remzi Özdemir