Bayramı fırsat bilip gündemden biraz uzaklaşalım ve kriz kadar güncel olmayan ama aslında hepimizin kaderini ondan daha fazla etkileyecek olan meseleye, teknolojinin mesleklerde yarattığı büyük değişime gelelim. (Bu arada herkesin bayramını kutluyorum.)

Uluslararası bir şirketin Türkiye CEO’su kısa süre önce yeniden yapılanma kapsamında çok sayıda kişinin işten çıkarıldığını anlatıyordu. Yakın zamana kadar tüm faturalar tek tek elle sisteme giriliyormuş. Teknoloji bunu değiştirmiş; bugün artık faturalar “taranıp” geçiliyor. Ve muhasebe işinin geri kalanı Almanya’daki merkezde çalışanlar tarafından hallediliyor. Sonuç: Türkiye’deki muhasebe personeline ihtiyaç kalmamış. Muhasebe bölümünden onlarca kişi çıkarılmış…

Muhasebecilik ölüyor. En azından bildiğimiz anlamıyla. Ama yükselen, şirketlerin eleman arayıp da bulamadığı meslekler de var var.

Boyner Holding’in alışveriş aplikasyonu Hopi’nin Genel Müdürü Neslihan Uçar Çadırcı, Türkiye’de “Veri bilimcisi” ve “Veri mühendisi” bulmanın çok zor olduğunu söylüyor. Türkiye’de henüz veri üzerine lisans eğitimi veren bir üniversite yok. Oysa ihtiyaç büyük. Neslihan Uçar Çadırcı, “Şu anda herkes App (Aplikasyon/Uygulama) yapma derdinde” diyor, “Çünkü App’ler veri toplamının en iyi yolu. Herkes CRM ve veri ekiplerini de kuruyor. Verisi olmayan bir şirket en iyi ürünü üretse, en iyi fiyatı verse bile gelecekte ayakta kalamayacak.” (*)

Verinin yükselişi yeni mesleklerin yükselişine yol açtı: Veri bilimcisi, veri analisti,  veri mühendisi, veri mimarı, veri ambarı yöneticisi, veri ambarı analisti, veri modelcisi…

Davos’ta açıklanan bir rapora göre (**) önümüzdeki 5 yılda orta düzeyde beceri gerektiren muhasebecilik, veznedarlık, kasiyerlik, sekreterlik gibi beyaz yakalı mesleklerin önemi azalacak. (Bu mesleklerde çalışanlar için teknolojik değişimle baş etmenin yolu yeni beceriler edinmekten geçiyor.) Buna karşılık teknoloji odaklı bazı meslekler yükselirken bazı geleneksel meslekler de önemini korumaya devam edecek. Dünyanın çeşitli ülkelerinde çok sayıda şirketle görüşülerek hazırlanan rapora göre... (*)

Yükselen meslekler:

Veriyle ilgili işler (Veri analizi, bilimciliği, mühendisliği, mimarlığı vb.)

Yazılım ve uygulama geliştiriciliği

Bilgi teknolojisi (uzmanlığı)

Dijital pazarlama

Süreç otomasyonu

Bilgi güvenliği

E-ticaret

Sosyal medya

Robotik mühendisliği

Makine öğrenmesi

Ölen meslekler:

Muhasebecilik

Sekreterlik

Fabrika işçiliği

Postacılık

Mali analiz

Kasiyerlik, gişe satıcılığı

Her türlü kayıt işleri

Mekanik ve makine tamirciliği

Telepazarlamacılık

Şoförlük

Kapıdan kapıya pazarlama

Avukatlık

Önemini koruyacak meslekler:

Pazarlama ve satış

İnsan kaynakları

Finansal yatırım uzmanlığı

Tedarik zinciri ve lojistik

Üst düzey yöneticilik

Elektronik mühendisliği

Enerji ve petrol mühendisliği

Petrol ve doğal gaz tesisi operatörlüğü

Öğretmenlik ve üniversite öğretimi

Teknoloji sadece meslekleri değil ihtiyaç duyulan becerileri de değiştiriyor.

Önemi azalan beceriler:

Hafıza

Sözel beceri

El becerisi

Dayanıklılık

Keskin görüş ve duyu

Mekansal beceri

Okuma, yazma

Koordinasyon ve zaman yönetimi

İnsan yönetimi

Önemi artan beceriler:

Analitik düşünce

İnovasyon

Yaratıcılık, orjinallik

İnisiyatif

Eleştirel düşünce ve analiz

Karmaşık problem çözebilme

Muhakeme, problem çözme, kavrama

Liderlik ve sosyal etki

Duygusal zeka

Eleştirel ve analitik düşünce mi dediniz! İnsanlık bir benzeri sanayi devriminde görülen büyük bir değişim dalgasıyla karşı karşıya. Bazı ülkeler buna daha çok hazır. Bazıları ise değerleri uymadığı için öyle görünüyor ki, nal toplayacak. Eleştirel düşünceyi boğanlar, ezberciliği yüceltenler başta olmak üzere.

Türkiye Cumhuriyeti’nin değerleri gelecekle uyumlu değil. Değişim dalgasında ayakta kalabilmek için ona çok fazla güvenmeyin. Eleştirmekten korkmayın, “makbul olmayan” kitapları okuyun, “makbul olmayan” sitelere girin, okulda aldığınız eğitimle yetinmeyin, ilgilendiğiniz alanlarda sertifika programlarına gidin, internetteki kurslara katılın.

Devletin sizi şekillendirmesini beklemek yerine, kendi kendinizi şekillendirin.

(*) Big data veya Türkçesiyle büyük verinin Türkiye’deki uygulama alanlarıyla ilgili yazım, İstanbul Tekstil ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği’nin dergisi Fashion System’in yaz sayısında yayınlanacak.

(**) The Future of Jobs Report https://www.weforum.org/reports/the-future-of-jobs-report-2018

Barış Soydan/T24