Enerji emtialarındaki artışın Türkiye'nin enerji faturasını büyüteceğini ifade eden Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, son 10 yıllık ortalama 45 milyar dolar düzeyinde bulunan Türkiye'nin enerji ithalatı faturasının bu yıl 55 milyar dolara ulaşacağını söyledi.

Dünya'dan Mehmet Kara'nın haberine göre Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, ulusal ölçekte yayın yapan gazetelerin ekonomi müdürleri ile İstanbul’da bir araya gelerek sektöre dair bilgi ve değerlendirmelerini paylaştı, soruları cevapladı. Petrol, kömür ve doğalgazın birincil enerji kaynaklarını oluşturan klasik yakıtlar olduğunu hatırlatan Dönmez, “İnsanoğlunun kısa vadede bunlardan vaz geçmesi zor gibi gözüküyor. Ama bütün dilek, temenni ve projeler bu yönde” dedi.

Dünyada enerji fiyatları

Geçtiğimiz yıl pandeminin etkisiyle serbest piyasada petrolün 40 dolar/varil seviyelerine, doğalgazın 125-130 dolar/bin m3 aralığına, kömür fiyatlarının da ton başına 40 dolarlara kadar düştüğünü hatırlatan Dönmez şöyle devam etti: “Bu sene petrol 80 dolarlara kadar çıktı. Doğal gaz çok daha ilginç bir şekilde artarak 1.200- 1.300 dolarlara kadar çıktı. Çok kısa olmakla birlikte bazı günlerde 1.500 dolarları bile buldu. Neredeyse 8-10 kat arasında bir artış gösterdi. Bu sene kömürün fiyatı Eylül ayında 240-250 dolara kadar çıktı. Şu anda 140-150 dolar. Bu ay biraz gevşedi.”

Yatırımlar azaldı, arz yetersiz kaldı

Enerji emtialarındaki artışların nedenlerine de değinen Dönmez, şöyle konuştu: “Petrol ve doğal gaz sektörü bugünden yarına aniden hızlanabilen bir sektör değil. Pandemiyle birlikte birçok kuruluş yeni yatırıma başlamadı, bir kısmı da yatırımlarında hız kesti. Arkasında da talepte çok hızlı bir toparlanma olunca, üretim kabiliyeti buna hızlıca yetişemedi. Yani arz yetersizliği oldu. Bir de Avrupa öteden beri kendi gazının yaklaşık 3’te 1’ini üretiyordu. Fakat üretimler azalmaya başladı.”

Maliyetin yüzde 20’si fiyatına doğalgaz

Küresel çapta yaşanan fiyat artışına rağmen Türkiye’nin hem doğalgazı, hem de büyük oranda gazdan ürettiği elektriğin maliyetlerini vatandaşlarına yansıtmadığını söyledi. Dönmez “Vatandaş konutlarda kullandığı doğalgaza, maliyetinin dörtte 1’i fiyat ödüyor. Bir başka ifadeyle, abone 100 liralık doğal gaz faturası ödüyorsa, 300 lirayı da devlet karşılıyor. Hatta bu oran şu anda beşe bir, yani yüzde 80’ini karşılar durumdayız. Elektrikte de bu oran yarı yarıya gibi.”

Karadeniz gazı 2023 baharında kullanımda

Dönmez, enerji maliyetlerinin ekonomi üzerindeki yükünü azaltmanın yolunun Türkiye’nin kendi enerjisi kaynaklarını üretebilmesinden geçtiğini ifade etti. Dönmez “Petrolümüz, doğal gazımız, kömürümüz olsa şu anda spekülatif ve rasyonel olmayan fiyatlarla karşı karşıya kalmamış olacaktık” dedi. Karadeniz’de Sakarya Gaz Sahası’nda keşfedilen 540 milyar metreküplük doğalgazın öneminin altını çizen Dönmez, “2023’ün ilk çeyreğinde bunu sistemimize bağlamayı arzu ediyoruz. İlk yıl muhtemelen 3-4 milyar metreküp civarında bir üretimimiz olacak” diye konuştu.

Yerli gaz, konutlara 25 yıl yetecek

Karadeniz’deki sahadan gaz üretiminin 2026 yılında yıllık 15-20 milyar metreküp ile en üst seviyeyi yakalayacağını belirten Dönmez şöyle devam etti: “Bununla ülkemizin ihtiyacının yüzde 30’unu karşılamış oluyoruz. Bu da Türkiye’deki tüm konutların yaklaşık 25 yıl süreyle doğal gaz ihtiyacını karşılayabilecek seviye.”

Yerli gaz, pahalı gazı kovacak

Dönmez, Türkiye’nin kendi ürettiği gazı kullanıma sundukça ithalat faturasının da maliyetinin de düşeceğini söyledi. Dönmez “Karadeniz gazı sisteme dahil olduğunda hem halkımız hem de devletimiz kazanacak. Yerli gaz sisteme girdikçe pahalı gaz sistemden çıkacak. Bizim üretim maliyetlerimiz, ithal ettiğimiz fiyatların oldukça altında olacak” ifadesini kullandı.

Petrol ve gaz fiyatları düşer Dönmez, son 3-4 aydan bu yana hızla yükseliş kaydeden petrol ve doğalgaz fiyatlarının bundan sonrasına ilişkin şu değerlendirmede bulundu: “Ben bu yılki petrol ve doğalgaz fiyatlarının da uzun dönemli sürdürülebileceğini düşünmüyorum. Yaklaşık 30 yıldır sektörün içindeyim. 1 metreküpü 1 dolar doğalgaz fiyatına hiç rastlamadım. O açıdan, çok sürdürebilir olduğunu düşünmüyorum. Bu sene anormal bir durum var.”

Yeni keşif müjdesi gelebilir

Dönmez, Karadeniz’deki arama çalışmalarını, ilk doğalgaz rezervinin bulunduğu yerin etrafında yoğunlaştırdıklarını söyledi. Ocak-Şubat aylarında keşif amaçlı bir sondaj daha yapacaklarını anlatan Dönmez “Bir de şimdi Kastamonu açıklarında sismikleri yaptık. Şu anda Barbaros Hayrettin Paşa, Ordu açıklarında sismik araştırma yapıyor. 2022 yılında bir müjde olabilir. Bu yeni sahalarda da sabırla bekleyelim. Ocak-Şubat gibi kazmayı vuracağız ama birkaç ay sürebilir.”

Karadeniz gazının kalitesi

Türkiye’nin, üretim hazırlıklarını sürdürdüğü Karadeniz’deki gazın yüksek kalitede olduğunu belirten Dönmez şunları söyledi:

“Doğal gazda dünyada hemen hemen standartlar aynı. Ama içerisinde kükürt, nem, partikül değerleri düşük ve yüksek olanlar var. Bu çerçeveden de bakınca Karadeniz’deki gaz yabancıların (tatlı gaz) dedikleri kalitede. Bize çok ciddi anlamda ayrıştırma maliyeti getirmeyecek gibi duruyor. Petrol ve gazın bir arada bulunduğu sahalar olabiliyor ama Karadeniz’de şu an için öyle bir durum söz konusu değil.”

Enerji ithalatına 55 milyar dolar

Dönmez, Türkiye’nin enerji ithalatı faturasındaki son durumu ve beklentileri de şöyle açıkladı: “Bu yıl 55 milyar dolarlık enerji ithalatı olacak gibi görünüyor. Normalde son 10 yıl ortalaması 45 milyar dolar. Bu sene neden 55 milyar dolar? Sebebi doğalgaz tüketiminin artması ve birim fiyatlardaki artış. Onun için ödediğimiz fatura ve bedel arttı. Önümüzdeki yıl da bu rakamdan daha az olacağını düşünmüyorum.”

Türkiye enerjiyi vatandaşa en düşük fiyata kullandıran ülkelerden biri

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez vatandaşın elektrik, doğalgaz ve akaryakıta en düşük fiyatı ödediği ülkelerden birinin Türkiye olduğunu vurguladı ve bunu örneklerle anlattı:

1- Bir litre benzin Hollanda’da 1,96 Euro. İspanya’da 1,48 Euro, Almanya’da 1,66 Euro. Türkiye’de ise 0,89 Euro. Yani 11,74 lira. Oysa bütün ülkeler petrolü aynı fiyattan alıyor.

2- Elektrik fiyatlarında da durum aynı. Avrupa’da konutlarda en pahalı elektriği kullanan ülke kilovatsaat başına 0,4 Euro ile Birleşik Krallık. Almanya’da 0,37 Euro, Fransa’da 0,22 Euro ödeniyor. Türkiye, Avrupa’da en ucuz elektriği kullanan 2’inci ülke. Bizde 0,06 Euro. Bizden daha ucuz tek ülke ise Ukrayna. Orada da 0,053 Euro.

3- Doğalgaz fiyatlarında en pahalı ülke metreküp başına 2.47 Euro ile İsveç. Almanya’da 1,31 Euro, İtalya’da 1,32 Euro, Yunanistan’da 1,08 Euro, Bulgaristan’da 0,99 Euro. Türkiye ise konutlarda en ucuz doğal gazı kullanan Avrupa ülkesi. Ülkemizde 1 metreküp doğal gaz 0,17 Euro.