Yabancı para mevduat faizinin yıllık yüzde 1-2’den 5-6’ya çıkması paranın yönünün dövize akabileceği endişesini körükledi.

CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu bugün yaptığı açıklamada, iktidara geldiklerinde kur korumalı mevduatın (KKM) döviz kuru farkını ödemeyeceklerini söyledi.

Edirne’de konuşan Kılıçdaroğlu, “KKM, ekonominin kalbine yerleştirilmiş bombadır diyorlar. Bomba değil atom bombası. Buradan KKM sahiplerine yani bir avuç kişiye sesleniyorum. Bizim iktidarımızda sadece ve sadece faizi alacaklar, öyle döviz garantisi falan yok. Türkiye sömürge değil” dedi. Bu açıklamayla Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu verilerine göre KKM hesaplarında bulunan 1 trilyon 133 milyar lirayı aşkın paranın yönünün ne olacağı merakla bekleniyor.

HalkTV'den Nuray Tarhan'ın haberine göre bu açıklamadan sonra 6 aydan uzun vadeli KKM girişlerinin kesilebileceğini vurgulayan ekonomist Dr. Murat Kubilay, “Ocak ve şubat aylarında büyük dönüşler olacak. Yenilenmeleri zor ihtimal. İktidar bir kaçış yolu daha tıkanıyor” dedi.

‘KKM’nin yüzde 62 TL mevduatlardan dönüştü’

Ekonomist Erol Taşdelen de, KKM için yola çıkarken asıl amacın dövizlerin TL’ye dönmesi olduğuna göre aslında amaca ulaşılmadığına dikkat çekerek, şunları söyledi:

“29 Temmuz itibarıyla 1 trilyon 133 milyar TL mevduat birikmiş durumda. Bunun da USD karşılığı 18 liradan 62.9 milyar USD yapar. 20 Aralık 2021 tarihinde KKM başladığında bankalarda olan döviz mevduat karşılığı toplamda 260 milyar USD idi.

29 Temmuz 2022 tarihi itibarıyla ise 236.2 milyar USD karşılığı döviz mevduat var. Aradaki farkın tamamı 260-236.2 = 23.8 milyar USD KKM’ye gitmiş olsa bile, 62.9 milyar karşılığı KKM olduğu düşünüldüğünde 62.9-23.8 = 39.1 milyar USD karşılığı demek ki TL mevduatlardan gelmiş demektir.

Kabaca KKM’nin yüzde 38’lik kısmı döviz mevduatlarından geldi ise yüzde 62’lik kısmı TL mevduatlardan dönüşmüş durumda. Başta TL mevduatın KKM’ye dahil edilmesi yanlıştı.

Durup dururken TL’de olan mevduata da kur garantisi verilmiş oldu. TL’den dönen mevduatların ödemlerini Hazine ödüyor ve bütçede 40 milyar TL’lik ek kaynak KKM hesapları için alındı. Alınan ek bütçe de bitmek üzere. Hazine’nin gelirleri vergilerden oluştuğuna göre halktan, esnaftan, sanayiciden toplanan vergiler dolaylı olarak parası olan KKM hesap sahiplerine gidiyor demektir ki ekonomistlerin ana itirazlarından biri de bu konudur.

Vergi hukuk uzmanlarının da bu konuda ciddi itirazları var. Dövizden dönen mevduatların kur farkını Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ödüyor fakat ne kadar ödediği açıklanmıyor. Hesaplamaya göre en az 15 milyar TL de TCMB ödemiş olmalı. USD/TL kurunun 3 ay 6 ay sonra ne olacağını bilen yok. Her artan TL ciddi maliyet demek.”

‘KKM ekonomide kara delik oluşturdu’

KKM sayesinde faizin yüzde 17'lerde tutularak bankalara da kaynak transferi yapıldığını vurgulayan Taşdelen, sözlerini şöyle sürdürdü:

“KKM faiz oranları yüzde 17’lerde sabitlenmesi bugün mevduat faiz oranları en iyi tahminle yüzde 27’lerde hatta daha üstünde olacaktı ki bu da bankalara bu kısım mevduat için yüzde 10 ek faiz yükü getirecek. Bu da aylık 9 milyar TL faiz gideri anlamına gelmektedir. Başka bir ifadeyle bugünkü KKM rakamları ile bankalara ek 9 milyar TL dolaylı kaynak aktarılmaktadır ki bu para da Hazine ve TCMB’den çıkmaktadır. KKM ekonomide kara delik oluşturmuş durumda, kimse ilerisini göremiyor ve tahmin edemiyor."

Bu ay en az 87 milyar lira döviz farkı ödenecek

Şirketlerin açtığı 6 ay vadeli KKM vadesi ağustos ayında doluyor. Başkent Üniversitesi Uluslararası Finans ve Bankacılık Bölüm Başkanı Prof. Dr. Şenol Babuşcu, şubat ayında dolar mevduatında yıllık faiz yüzde 1-2 iken şirketlerin KKM’yi tercih ettiğini belirterek, “Ancak şimdi dolar mevduatı faizleri yüzde 5-6’ya çıktığı için şirketlerin döviz mevduatını tercih etmeleri bekleniyor. Bu durum dolara olan talebi artırabilir” dedi.

Şirketlerin döviz mevduat dönüşüyle şubat ayında sisteme girmeye başladıkları göz önüne alındığında özellikle TCMB’nin ağustostaki KKM mesaisi yoğun geçecek. Şubat ayında dolar ortalama 13.62 lira seviyesindeydi. Bugün kurda gelinen 18 liralık seviye ise KKM'de yüzde 32 oranında bir getiriye işaret ediyor. Dolayısıyla şirketlere bu ay ödenecek döviz kuru farkı kaba bir hesapla 87 milyar lirayı bulacak.