Ülkemizde bölgesel kalkınma hedefi için büyük umutlarla kurulan 26 kalkınma ajansına yönelik Sayıştay raporu, bu kuruluşların çökme noktasına doğru gittiğini gözler önüne serdi. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı'nın koordine edemediği alanlar da tek tek sayıldı.

Kalkınma ajanslarının en önemli işlevlerinden birisinin, başarılı bazı projelerin desteklenmesi olduğu belirtilen Sayıştay raporunda, hibe şeklinde ve geri ödemesiz bu desteklerin bölgesel kalkınmaya, ülke kalkınmasına destek olmak amacıyla karşılıksız verildiği kaydedildi. Kalkınma ajansları kimi kalkındırdı?

Raporda, “Kamu kaynaklarının karşılıksız ve hibe şeklinde verildiği bu modelin sağlıklı çalışması vatandaşın parasının doğru kullanımı için oldukça önemlidir” denildi. Avrupa Birliği (AB) süreci çerçevesinde büyük umutlarla kurulan ajansların geldiği noktanın içler acısı hale geldiği belirtildi ve şöyle denildi: 

“On yılı aşkın süredir faaliyet sürdüren ajanslar ne yazık ki kalkınmanın bölgedeki etkin lokomotifi olma işlevini üstlenememiş ve uygulanamayan bölge planları çerçevesinde yalnızca sınırlı miktarda destek veren kuruluşlara dönüşmüşlerdir.”

Sayıştay raporunda, ajans sistemiyle ilgili 69 eksiklikten bazıları şöyle sıralandı:

– Ajansların kuruluşuna temel teşkil eden, görev ve sorumluluk sahasını belirleyen bölge sınıflandırmasının yeniden yapılması gerekmektedir.

– Kalkınma ajansları tarafından hazırlanan ve bölgesel kalkınma açısından önemli olan bölge planları etkin şekilde uygulanamamakta, planlar genel anlamda üst ölçekli birer niyet dokümanı olarak kalmakta ve işlevlerini tam olarak yerine getirememektedir.

Doğu Anadolu Kalkınma Ajansı (DAKA) tarafından yürütülen projelerden birisi olan “Geleceği Kodlayan 65 Vanlı” kapsamında Edremit İlçesi'nde bir araya gelen çocuklar, gökyüzünde yıldız ve ay gözlemi yapmanın heyecanını yaşadılar.

HUKUK DIŞI UYGULAMALAR

– Tek ilden oluşan üç ajans dışındaki diğer ajansların kalkınma kurulları yeniden oluşturulmadığından 2016 yılından bu yana faaliyet gösterememektedir. 

– Yönetim kurulu üyeleri, mevzuata aykırı olduğu halde temsilcisi oldukları kurum ve kuruluşların projeleri ile ilgili oylamalara katılıp görüş bildirebilmektedir.

– Personel ücret uygulamalarında koordinasyonun sağlanamaması nedeniyle hukuk dışı uygulamalar yapılmakta ve farklı ücret politikaları uygulanmaktadır.

Kurumlarla çalışmadı

Sayıştay'ın hazırladığı raporda, kalkınma ajanslarının diğer kurumlarla yeterli bir çalışma yürütmediği belirtildi. Raporda, şu ifadelere yer verildi:

– Devlet destek ve teşvik uygulamalarında görev alan (KOSGEB, TÜBİTAK, TKDK) kurumlarla kalkınma ajansları arasında yeterli işbirliği ve koordinasyon bulunmamaktadır.  Kalkınma ajansları, hibeleri inceleyecek 'ajan'lar arıyor

– Kalkınma ajanslarını denetlemek üzere altı farklı denetim ve kontrol mekanizması bulunmasına rağmen yapısal sorunlar dolayısıyla uygulamada denetim boşluğu yaşanmaktadır.

– Ajanslardaki iç denetim yapısı, uluslararası iç denetim standartlarına uygun olmayan özellikleri nedeniyle etkin şekilde işlememektedir.

– Bağımsız denetim kuruluşları tarafından yapılan dış denetim ajanslara yeterli katkıyı sağlayamamaktadır.

Saygı Öztürk/Sözcü