Piyasaların artan döviz talebini kontrol altında tutmak için arka arkaya yeni tedbirler alınıyor. Son dönemlerde devreye alınan önlemlerin büyük ölçüde bankaları hedef aldığı görülüyor.

Üst üste gelen düzenlemeler ile ekonomi yönetiminin bankalara ‘dolarizasyonun önüne geçmek için sen de çaba göster, yoksa bunun için seni cezalandırırım' mesajı verdiğini ifade eden bankacılık ve finans uzmanı Erol Taşdelen,  ekonomi yönetiminin dövize yönelik talebi baskılamak ve dolarizasyonu engellemek için bankalar üzerindeki baskıyı artırdığına dikkat çekti. Dövize olan talep attıkça bu baskının devam edeceğini öngören Taşdelen, mevcut durumun adı konmamış bir ‘sermaye kontrolüne' dönüştüğünü söyledi.

HANGİ ADIMLAR ATILMIŞTI?

- Döviz mevduatlarını KKM'ye dönüştürmeyen bankalara komisyon uygulaması başladı: Bankalar müşterilerinin KKM hesaplarda devam etmesi için büyük çaba gösteriyor.

- İhracatçıların ihracat kanalıyla elde ettikleri döviz gelirlerinin TCMB'ye satılması zorunluluğu getirildi: İhracat bedelinin yüzde 25'i olarak belirlenen oran daha sonra yüzde 40'a çıkarıldı.

- Ticari kredi karşılıkları arttı: Firmaların döviz mevduat tutarları artmaya başlayınca TCMB, ticari kredilere zorunlu karşılık oranlarını artırdı.

- Müşterilere foreks ekranları kapatıldı: Döviz alım satım yapacak firma şubesini arıyor; şube belirlenen limitler içinde ise işlemi kendisi yapıyor yüksek olan işlemlerde banka hazinesi aranıyor.

- Döviz işlemlerinin 10:00-16:00 saatleri arasında yapılması istendi: Bu karar sabah erken, akşam geç saatlerde spekülatif işlemlerin önünü kesmek olarak yorumlandı.

Dolarizasyon yüzde 74'ü buldu

Mevduat yapısının ağırlıklı dövizde olmasının bankaların da işine gelmediğini söyleyen Ekonomist Erol Taşdelen, bankaların aktif ve pasif dengelerini tutturmakta zorlandıklarını dile getirdi.

BDDK verilerine göre 29 Nisan 2022 itibarıyla 6.1 trilyon TL olan toplam mevduatın 3.7 trilyon TL'lik kısmı yani yüzde 60.69'u yabancı para mevduatlardan oluşuyor. Kur korumalı hesaplarda biriken 810.3 milyar TL'nin de dövize endeksli olduğu düşünüldüğünde dolarizasyon yüzde 73.90 seviyesine çıkıyor.

700'e çıkan CDS durumu zorlaştırıyor

Kredi risk primi olarak bilinen CDS oranının artmasının bankaların yurt dışı borçlanma maliyetlerini de artırdığına işaret eden Taşdelen, “Bankalar dışında büyük firmaların da yurt dışı kaynaklı kredi kullandığı düşünüldüğünde risk priminin 700'ü aşması durumu daha da zorlaştırıyor. Enflasyon, TL değer kaybı, faiz oranlarının aynı anda artması düşünüldüğünde ki bu ancak bir ülke için kriz ortamında olur CDS oranının niçin arttığını sorgulamak yanlış olur”  dedi.