Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) Fintürk verilerini yayımladı. Veriler ülkenin tüm şehirlerinin para ile ilişkisini ortaya koyuyor. Verilerde öne çıkan gelişmeler hemen her ilde tüketici borçluluğunun artması. Öte yandan daha vahim olan tabloya göre ödenemeyen borçlar da fahiş biçimde artıyor. Aynı zamanda halkın enflasyon korkusu dövize ve altına kaçışı tırmandırıyor. İşte Türkiye’nin finans haritası…

Dövize kaçış rekor seviyede

2018 yılının yaz aylarında yaşanan kur şoku ve onu takip eden yüksek enflasyon halkın alım gücünü yerle bir etti. 2019’da halkın temel gündeminde ise “alım gücümü nasıl korurum” sorusu yer aldı. Bunun için vadeli mevduat hesabı açtırmak veya döviz ve altın gibi seçenekler arasında ikilemde kalan yurttaşlar faizlerin de düşmesiyle kararını altın ve dövizden yana kullandı.

Bankalardaki tasarruf mevduatlarının yarısı döviz hesabına dönmüş durumda. Ancak bazı illerde oran daha düşükken bazı illerde çok daha yüksek. Ancak Türkiye’nin finans haritasına göre dövize rağbetin en düşük olduğu Ardahan’da bile bankada tutulan tasarrufların yüzde 29,4’ü döviz. Yastık altındakiler ise cabası. Dövize ilginin en yoğun olduğu iller ise İç Anadolu illeri. Tasarruf mevduatının ne kadarı dövizde diye sorduğumuzda ve BDDK verilerinin bize sunduğu aşağıdaki gibi.

Öte yandan İç Anadolu illerinin dövize ilgisi uzun yıllardır yüksek. Bunun nedenleri daha çok sosyal. Ancak son 2 yılda ilginin en çok arttığı iller de yine bu iller. Tasarruflarını döviz olarak tutan illerin geçmiş verilerine göz atıldığında bu illerde dövize kaçışın tam gaz devam ettiği ortaya çıkıyor. 2018 verilerine göre en çok döviz tutan il Nevşehir iken, tasarruflarının içindeki döviz oranı yüzde 58,4’tü. Bu yıl Nevşehir ikinciliğe düştü ancak döviz oranı yüzde 61,9’a çıktı. 2018’de Aksaray’ın tasarrufları içindeki döviz oranı yüzde 58,1 iken bu yıl yüzde 63,3’e yükselmiş durumda. 2017’de ise oranlar daha düşük. 2017’de şampiyonu Nevşehir’in tasarrufları içindeki döviz oranı o yıl yüzde 54,1’di.

‘Altına hücum’ yılı 2019

2019 yılı Türk Lirası’na en az güvenilen yıllardan oldu. Zira yurttaşlar liralarını bir yandan dövize çevirirken bir yandan da altına hücum etti. Gram altın yıl boyunca yüzde 42 değerlendi ancak bankalarda tutulan altın hesaplarının değeri yüzde 100 artmış durumda. Altın hesaplarındaki artışın en az olduğu il olan Kilis’te dahi artış yüzde 61,8. 2018’in sonu itibariyle Kilis’teki banka hesaplarında 29,9 milyon lira değerinde altın bulunurken 2019’un sonuna gelindiğinde bu tutar 49,2 milyon liraya yükseldi. Altına hücumun en hızlı olduğu il ise yüzde 156’lık artışla Iğdır. Bu kentte 2018’in sonunda 25,7 milyon lira değerinde olan altın hesapları 2019’un sonunda 68,8 milyon liraya yükseldi.

En zengin il İstanbul

Öte yandan diğer bütün illerden tüm göstergelerle ayrılan il ise İstanbul. Gerek özelleştirmelerle şirketlerin doğal merkezi haline gelmesi, gerek ülkenin planlı bir göç politikasının bulunmaması yüzünden megakent ülke nüfusunun yüzde 18,3’üne ev sahipliği yapıyor. Ancak toplam içindeki finansal gücü nüfustan çok daha fazla. En çok kredi borcu bulunan il de, en çok tasarruf mevduatı bulunan il de açık ara farkla İstanbul. Megakente gerçek kişilerin altın hesabında 12 milyar 52 milyon lira değerinde altın bulunuyor. Bu tutar Ankara’nın 4, İzmir’in 6, en az altını bulunan Bayburt’un ise 461 katı.

2019, milyoner sayısının en çok arttığı yıl oldu

BDDK’nin yayımladığı veriler içinde 1 milyon liradan fazla para bulunan hesapları da içeriyor. Buna göre 2019 sonu itibariyle yurtiçinde yerleşik 202 bin 20 hesabın içinde 1 milyon liradan fazla para bulunuyor. 2018 sonunda ise bu sayı 161 bin 800’dü. Böylece sadece bir yılda milyoner hesaplar “Milyoner hesaplar” denilen bu tür hesapların içinde toplamda 40 bin 220 arttı. Yurtdışı hesaplarda toplama dahil edildiğinde artış 45 bin olarak gerçekleşiyor. Veriler bir yandan servet adaletsizliğini bir yandan da 1 milyon liranın değerini kaybetmesini gözler önüne seriyor.

Tasarruf mevduatının ne kadarı dövizde?

1- Aksaray: yüzde 63,3

2- Nevşehir: yüzde 61,9

3- Yozgat: yüzde 59,9

4- Kırşehir: yüzde 56,9

5- İstanbul: yüzde 56,7

77-Çanakkale: yüzde 31,8

78- Kırklareli: yüzde 31,6

79- Hakkari: yüzde 31,5

80- Kars: yüzde 30,7

81- Ardahan: yüzde 29,4

Ozan Gündoğdu/Birgün