9 Eylül 1999'dan öncesi sigortalı olanların, prim gün sayısını ve yılını dolduranların emekli olabilmelerinin önünü açan yasa teklifi, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda kabul edildi. Şubat ayında yasalaşması beklenen düzenleme Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girecek.

Genel Kurul'a ne zaman gelecek? 

AKP Grup Başkanvekili Mustafa Elitaş, komisyonda görüşmeleri tamamlanan EYT düzenlemesi hakkında, "Teklifin, gelecek salı günü Genel Kurulda görüşmelerine başlayacağız. Muhtemelen aynı gün yasalaştırırız" dedi.

Kademeli prim günü şartı

EYT'de tek bir prim günü yerine kademeli prim günü geçerli olacak. Buna göre, işe giriş yılına göre farklı prim günü şartı olacak. Başlangıç prim günü 5 bin olacak, 5 bin 975'e kadar yükselecek.

Başvurular ne zaman yapılacak?

Başvurular, kanun Resmi Gazete'de yayımlandıktan sonra başlayacak. Koşulları yerine getirenler, Süre sınırı olmaksızın, SGK ve e-Devlet'ten başvuru yapabilecek. EYT düzenlemesinden yararlanmak isteyenler emeklilik için başvuru dilekçesi verecek.

Maaşlar ne zaman ödenecek?

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, dün katıldığı canlı yayında gündeme ilişkin açıklamalarda bulundu. Bir an önce teklifi yasalaştırmak istediklerini söyleyen Erdoğan, "Emeklilikte yaşa takılanlar kapsamında emekliliğe hak kazanan vatandaşlarımıza, ilk aylıkları şubat ya da mart gibi bağlanabilir" açıklamasını yaptı.

Ne kadar maaş alacaklar?

Teklifte imzası bulunan AKP Manisa Milletvekili Uğur Aydemir, EYT’lilerin emekli olması halinde alacakları aylıkların ortalamasını açıkladı.

Aydemir, Komisyon'da yaptığı konuşmada, “Ortalama aylık tutarı, SSK’dan emekli olacaklar için 7 bin 795 lira, BAĞ-KUR’dan emekli olacaklar için 5 bin 811 lira, Emekli Sandığı’ndan emekli olacaklar için 12 bin 389 lira. Bunların ortalaması 8 bin 733 lira” diye konuştu.

EYT'nin SGK'ya maliyeti ne?

Öte yandan TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu'nda görüşmeleri süren emeklilikte yaşa takılanlara ilişkin Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi'ne yönelik etki analizi hazırlandı.

Analize göre, 8 Eylül 1999 ve bu tarihten önce çalışmaya başlayanlar için yaşlılık aylığına hak kazanma koşullarından prim ödeme gün sayısı veya sigortalılık süresi şartlarının değiştirilmeksizin yalnızca yaş şartının kaldırılması durumunda hemen emekli olabilecek 2,2 milyon kişi bulunuyor. Bu kişilerin 1,7 milyonu 4/a (SSK), 89 bini 4/b (Bağ-Kur), 496 bini 4/c'li (Emekli Sandığı) kapsamında yer alıyor.

Emeklilik için yaşı bekleyen ve ilerleyen yıllarda bekleyecek 4/a'lı 3,5 milyon, 4/b'li 619 bin, 4/c'li ise 669 bin olmak üzere toplam 4,8 milyon kişi bulunuyor.

Hemen emekli olabilecek 2,2 milyon kişiden özel sektörde çalışan 4/a ve 4/b statüsündeki sigortalıların tamamı, kamuda çalışan 4/a ve 4/c kapsamındaki sigortalıların ise yüzde 25'inin emekli olacağı ve yerlerine yeni personel alınacağı öngörüldüğünde, düzenlemenin gelecek ay uygulamaya konulması halinde 2023 yılı emekli aylığı, bayram ikramiyesi ve 4/b prim kaybının SGK'ya maliyeti 144,7 milyar lira olarak hesaplanıyor.

Teklifin, 49,7 milyar liralık kamu personeli bütçe etkisiyle birlikte Merkezi Yönetim Bütçesi'ne toplam maliyeti ise 194,4 milyar lira olarak öngörülüyor. Bu hesapta kıdem tazminatı, emekli ikramiyesi, görev aylığı ve emekli aylığı farkıyla yeni personel alımı da dikkate alınıyor.

EYT düzenlemesinden etkilenen 4/a kapsamındaki sigortalıların yüzde 87'si çalışma hayatında aktif olarak yer alıyor.

Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) teşviki ve yeni istihdam ile birlikte 4/a kapsamında prim kaybı öngörülmüyor. Ancak bu kişilerin çalışmamaları durumda bu kapsamdaki sigortalılar için oluşabilecek azami SGK prim kaybının 45,5 milyar lira olacağı tahmin ediliyor.

Banka sandıkları da etkilenecek

Yaş şartının kaldırılması durumunda hemen emekli olabilecek 2,2 milyon kişinin ortalama yaşı 48,5 ve ortalama emekliliğe kalan süresi ise 6,3 yıl olarak hesaplandı. Hemen emekli olabilecek 1,7 milyon işçinin yaklaşık yüzde 87'si (1,4 milyon) aktif çalışma hayatında yer alıyor.

Banka sandıkları da birer sosyal güvenlik kuruluşu olarak hizmet verdiği için bunların da kamu sosyal güvenlik sistemine benzer şekilde düzenlemeden etkilenmesi bekleniyor.

Düzenlemeyle işverenlerin maliyetlerinin düşürülmesi ve kayıtlı istihdamın teşvik edilmesi amaçlanıyor. Emekli ve yaşlılık aylığı bağlananlardan en son çalıştıkları iş yerlerinde çalışmaya devam etmeleri halinde bu sigortalıları istihdam eden işverenlere 5 puanlık SGDP işveren hissesi prim indirimi getirilecek. SGDP'ye tabi çalışma, emekli ve yaşlılık aylığı bağlananlara aylıkları kesilmeden çalışma imkanı veren bir uygulama olacak.

EYT'den yararlanacakların tamamının çalışmaya devam etmesi durumunda 10 aylık maliyet 6,3 milyar lirayken, yüzde 75'inin çalışmaya devam etmesi durumunda 4,7 milyar lira olarak hesaplanıyor.

Şartların sağlanması kaydıyla destek sonrası SGDP işveren hissesi yüzde 19,5 olarak uygulanacak. Bu kapsama girecek kişilerin halihazırda yüzde 37,5 primle bildirildiği ve işverenlerin düzenli prim ödemesi nedeniyle malullük, yaşlılık, ölüm sigortası (MYÖ) 5 puanlık indirimden yararlandığı dikkate alındığında, bu kişilerin SGDP'li çalışmaya devam etmesi durumunda bu düzenleme kapsamındaki 5 puanlık indirimin Hazineye ek yük getirmeyeceği öngörülüyor.

İşverenler, bu destekten her bir sigortalı için sadece bir kere yararlanabileceği için zaman içerisinde yararlanacak kişi sayısının azalması bekleniyor.