Rusya Başbakan Yardımcısı "Putin ve Erdoğan, Türkiye'ye gaz tedarikini görüştüler, doğalgaz için kısmi ödeme konusunda anlaştılar" açıklamasını yaparken liderlerden ortak bildiri yayınlandı.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Soçi'de bir araya geldi. İki liderin görüşmesi saat 15:20'de başlamıştı.

İkili görüşme öncesinde kameralar karşısına geçen liderler kritik mesajlar vermişti. Vladimir Putin, tahıl koridoru nedeniyle Cumhurbaşkanı Erdoğan'a teşekkür ederken, Erdoğan da 'Dünyanın gözü Soçi'de' diyerek görüşmenin önemine dikkat çekmişti.

Gaz ödemeleri kısmen ruble ile olacak

Rusya Başbakan Yardımcısı Aleksandr Novak, Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Putin’in görüşmesi sonrası yaptığı açıklamada, "Erdoğan ve Putin gaz ödemelerinin kısmen Rus rublesi ile yapılması konusunda anlaştı" ifadelerini kullandı.

Görüşme sonrası ortak bildiri yayımlandı

Yaklaşık 4 saat süren görüşme sonrası liderler ortak bildiri yayınladı.

Bildiride, “Liderler, Suriye’de tüm terör örgütlerine karşı mücadelede dayanışma ve eş güdüm içinde hareket etme kararlılıklarını teyit etmişlerdir” denildi.

Ortak bildiride, Erdoğan ve Putin’in Ukrayna’dan tahıl ve gıdanın taşınmasına yönelik İstanbul anlaşmasının imzalanmasında iki ülke arasındaki yapıcı ilişkilerin rol oynadığını teyit ettiği ifade edildi. Bildirinin devamında şu ifadelere yer verildi:

?İki lider, Türkiye-Rusya ilişkilerinin, mevcut bölgesel ve küresel tüm sınamalara rağmen, karşılıklı saygı ve mütekabil çıkarların tanınması temelinde ve uluslararası yükümlülüklerle uyumlu olarak ilerletilmesi yönündeki ortak iradelerini teyit etmişlerdir.

'İşbirliğinin güçlendirilmesi için somut adımlar atılacak'

?Bu anlayış çerçevesinde Türkiye-Rusya ikili ilişkilerinin gündeminde yer alan konular üzerinde kapsamlı istişarelerde bulunan liderler; iki ülke arasındaki ticaret hacminin tespit edilen hedefler doğrultusunda ve dengeli bir temelde artırılması; ekonomi ve enerji alanlarında iki ülkenin birbirlerinden beklentilerinin mütekabiliyet çerçevesinde karşılanması; ulaştırma, ticaret, tarım, sanayi, finans, turizm ve inşaat gibi sektörlerde uzun süredir iki ülke gündeminde bulunan konularda işbirliğinin güçlendirilmesi yönünde somut adımlar atılması üzerinde mutabık kalmışlardır.

?Bölgesel konular bağlamında, liderler, Türkiye ile Rusya arasında var olan samimi, açık sözlü ve güvene dayalı ilişkilerin bölgesel ve uluslararası istikrarın tesisi açısından taşıdığı kilit öneme işaret etmişledir. İki lider bu çerçevede, Ukrayna limanlarından tahıl ve gıda ürünlerinin emniyetli taşınmasına yönelik İstanbul mutabakatına varılmasında iki ülke arasındaki yapıcı ilişkilerin rol oynadığını teyit etmişlerdir. İki lider, Rusya'nın tahıl, gübre ve gübre üretimi için gerekli hammaddenin kesintisiz ihracı dahil, İstanbul mutabakatının lafzı ve ruhuna uygun şekilde tam olarak uygulanması lazım geldiğinin altını çizmişlerdir.

Suriye ve Libya mesajı

?Suriye'deki son gelişmeler üzerinde durulan görüşmede liderler, ülkede kalıcı çözüme ulaşılması için siyasi sürecin ilerletilmesine atfettikleri önemin altını çizmişlerdir. Liderler, Suriye'nin siyasi birliğinin ve toprak bütünlüğünün korunmasına atfettikleri öneme işaretle, Suriye'de tüm terör örgütlerine karşı mücadelede dayanışma ve eşgüdüm içinde hareket etme kararlılıklarını teyit etmişlerdir.

?İki lider, Libya'nın egemenliğine, toprak bütünlüğüne ve ulusal birliğine olan güçlü bağlılıklarını vurgulamışlardır. Libyalılar arasında mümkün olan en geniş mutabakat temelinde serbest, adil ve muteber seçimlerin düzenlenmesinin önemini vurgulamış ve BM himayesinde yürütülen Libya liderliğindeki ve Libya sahipliğindeki siyasi sürece desteklerini yinelemişlerdir.

?Liderler, Türkiye-Rusya Yüksek Düzeyli İşbirliği Konseyi'nin müteakip toplantısının Türkiye'de gerçekleştirilmesi üzerinde mutabık kalmışlardır.

'Türkiye-Rusya ilişkilerinde çok farklı bir sayfa açacak'

Görüşmenin basına açık bölümünde konuşan Cumhurbaşkanı Erdoğan, Putin'e teşekkür ederek Tahran ziyaretinin ardından 17 gün aradan sonra tekrar bir araya gelişleri sebebiyle memnuniyetini ifade etti. Her iki ülke heyetinin Türkiye'de yaptığı görüşmelerin de verimli geçtiğini bildiren Erdoğan, "Siyasi, ekonomik ve ticari alanlarda birçok konuları ele aldılar ve şimdi de bizim bu konulardan sonra buna bir adeta nokta koymamız inanıyorum ki Türkiye-Rusya ilişkilerinde çok farklı bir sayfayı da açacaktır. Gerek enerjide gerek Karadeniz hattının tarımda, tahılda buradan atılan adımlar, turizmde yapılan görüşmeler, ulaşımla ilgili olarak atılan adımlar ki bütün bunlarla beraber bölgedeki bazı adımların atılması, bunlar gerek heyetlerimizin yaptığı ama bizim de bugün başa baş ikili bu görüşmeyi yapmak suretiyle Türkiye ve Rusya'nın bölgede oynadığı rolü ortaya koyması bakımından çok önemli" ifadelerini kullandı.

'Görüşmemiz bölgeye rahatlama getirecek'

Cumhurbaşkanı Erdoğan, konuşmasında şunları kaydetti: 

"Suriye'deki gelişmeleri bu vesileyle özellikle ele almamız inanıyorum ki bölgeye ayrıca rahatlama getirecektir. Terörle mücadelede dayanışmamız büyük önem arz ediyor ve bu konuyla ilgili olarak da atacağımız adımlar, yapacağımız görüşmelerle inanıyorum ki bir güç kazanacaktır. Yine bugün tabii dünyanın gözü Soçi'de. 'Acaba Soçi'de ne görüştüler, ne yaptılar?' Burayı takip ediyorlar. Bizim de yapacağımız bu görüşmelerden sonra da bunlara verilecek olan cevaplar onları belli istikamette yönlendirecektir.

Sizin de ifade ettiğiniz gibi Akkuyu konusu büyük önem arz ediyor. Enerji alanında Akkuyu konusunu bugün sizlerle bir noktaya getirmemiz onu belli bir yerde gerçekten değerlendirerek, karara bağlanmamız Akkuyu'daki süreci ertelemeye fırsat vermeyecektir. Çünkü belirlenen takvimin işlemesi ve Akkuyu'nun belirlenen zamanda bitirilmesi çok çok büyük önem arz ediyor. Zira Türkiye'nin enerji temininde yüzde 10 enerji potansiyelini Akkuyu Enerji Santrali halledecek ve bu konuyla ilgili olarak da etraflıca bir görüşme yapmamızın faydalı olacağına inanıyorum. Ben de bugün böyle bir fırsatı bulduğumuz için memnuniyetimi özellikle ifade etmek istiyorum."

Görüşmenin basına açık kısmında konuşan Putin'in öne çıkan ifadeleri şöyle:

Suriye başta olmak üzere bölgesel konuları görüşeceğiz.

TürkAkım doğalgaz boru hattı, Rus gazının Avrupa’ya sevkiyatının ana arterlerinden biri. TürkAkım kesintisiz çalışıyor. Avrupalı partnerlerimiz bunun için Türkiye’ye müteşekkir olmalı.

(Erdoğan’a hitaben) Sizin doğrudan katılımınız ve Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’nin (Antionio Guterres) arabuluculuğu ile Ukrayna’daki tahılın Karadeniz limanlarından sevkiyatı konusu çözüldü. Sevkiyat başladı bile. Size hem bunun için hem de Rus tarım ürünleri ve gübresinin dünya pazarlarına kesintisiz tedariki hususunda ‘paket karar’ alındığı için teşekkür etmek istiyorum.

(İstanbul’da varılan söz konusu anlaşma, Ukrayna’daki tahılın ülkeden çıkarılması yanında, Rus tahılı ve gübresinin de dünya pazarlarına ulaşması önündeki engelleri kaldırılmasını içeriyordu.)

Türkiye ile ticaret hacmi mayıs ayına kadarki dönemde iki katına çıktı.

Soçi ziyareti öncesi, bir Rus hükümet delegasyonu Türkiye’yi ziyaret etti ve ülkeler arasındaki büyük projelerin hepsinin üstünde çalıştı.

Suriye konusunda Erdoğan'ı ilgilendiren tüm meseleleri muhakkak ele alacağız, göz ardı etmeyeceğiz.

İki lider baş başa görüşmenin ardından heyetler arası görüşmeye katılacak.

Masada neler var?

Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın günübirlik program kapsamında Rus mevkidaşıyla yapacağı görüşmelerde Türkiye-Rusya ikili ilişkilerinin yanı sıra güncel küresel ve bölgesel meseleler hakkında fikir teatisinde bulunulacağı bildirilmişti.

Suriye'nin kuzeyine olası askeri harekat ve tahıl koridoru anlaşmasının toplantının gündemindeki öncelikli başlıklar arasında olacağı bekleniyordu.

Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığından yapılan açıklamada, "Sayın Cumhurbaşkanı'mızın Rus mevkidaşıyla yapacakları görüşmelerde Türkiye-Rusya ikili ilişkilerinin yanı sıra güncel küresel ve bölgesel meseleler hakkında fikir teatisinde bulunulacaktır" bilgisi verilmişti.

Basın toplantısı yapılmayacak

Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, görüşmenin ardından bir basın toplantısı düzenlemeyeceklerini belirtmişti. Peskov, görüşmenin içeriğine ilişkin Kremlin temsilcilerinin ve Rusya Başbakan Yardımcısı Aleksander Novak’ın basına açıklama yapacağını eklemişti.

Öte yandan Kremlin Sözcüsü görüşme öncesi Türkiye'nin Suriye'nin kuzeyine yönelik olası operasyonu için "Türkiye’nin güvenlikle ilgili meşru endişeleri var ve bunları dikkate alıyoruz. Ancak, Suriye’deki durumu istikrarsızlaştıracak ayrıca toprak ve siyasi bütünlüğüne tehdit oluşturacak eylemlere izin verilmemesi gerekiyor" ifadelerini kullanmıştı.

'Karabağ'daki gelişmeler Soçi'ye bağlı'

Rus Kommersant gazetesi, Rusya’nın Soçi kentinde gerçekleşecek görüşmeye ilişkin, Putin ve Erdoğan’ın sözkonusu görüşmeleri sırasında, son dönemdeki görüşmelerinin aksine, "o ya da bu krize acilen çözüm getirmelerinin gerekmeyeceğini" yazmıştı. Haberde, Suriye ve gerilimin yeniden yükseldiği ve Karabağ’da yaşanacak gelişmelerin büyük ölçüde Soçi’deki görüşmenin sonuçlarına bağlı olacağı değerlendirmesi yapılmıştı. Liderlerin ayrıca, Ukrayna’daki tahılın ülkeden çıkarılmasına ilişkin İstanbul’da üstünde anlaşılan formülün pratikte nasıl işlediğinin değerlendirmesini de yapmalarının beklendiği ifade edilmişti.

Görüşme ROSATOM'dan açıklama

ROSATOM Genel Müdürü Likhachev, Erdoğan ve Putin'in bugün Soçi'de gerçekleştireceği görüşme öncesinde bir açıklama yaparak, Akkuyu NGS'de Türk çalışan sayısının artacağını ifade etmişti.

Mersin'de inşası devam eden Akkuyu Nükleer Güç (ANG) Santrali'nde Rusya tarafı Türkiye'den IC İçtaş şirketiyle mühendislik, satın alma ve inşaat anlaşmasını 26 Temmuz'da iptal etmişti. Şirketin 30 Temmuz'da üç Rus ortak tarafından kurulan TSM Enerji adlı şirketle devam edeceğini açıklamasının ise Soçi'deki görüşme öncesinde gelmesi dikkat çekti.

Pazartesi günü bir açıklama yayımlayan IC İçtaş kararın Türk şirketlerini proje yönetiminden uzaklaştırma amacı taşıdığını söylemişti.

İki liderin son Soçi görüşmesi 29 Eylül 2021’de gerçekleştirmişti.

Erdoğan'ın Soçi'ye gidişi

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ı Atatürk Havalimanı Devlet Konukevi'nden Cumhurbaşkanı Yardımcısı Fuat Oktay, İstanbul Valisi Ali Yerlikaya, 3. Kolordu Komutanı Korgeneral Levent Ergün, İBB Meclis 1. Başkanvekili Zeynel Abidin Okul ve AKP İstanbul İl Başkanı Osman Nuri Kabaktepe uğurladı. Apronda askeri tören kıtasını selamlayarak uçağa geçen Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, Ticaret Bakanı Mehmet Muş, Tarım ve Orman Bakanı Vahit Kirişci, Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) Başkanı Hakan Fidan, Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ve Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir de Soçi'ye gitti.

 

18 gün içinde ikinci görüşme

Bu görüşme, Erdoğan ve Putin'in 18 gün içinde gerçekleştirdiği ikinci yüz yüze görüşme oldu. 

Erdoğan ve Putin, 19 Temmuz'da Tahran'da bir araya gelmiş; ayrıca Astana formatında Suriye İç Savaşı'ndaki gelişmeleri konuşmak üzere İran Başbakanı İbrahim Reisi ile de masaya oturmuşlardı. Bu görüşmelerde hem Rusya hem de İran, Türkiye'nin Suriye'nin kuzeyine yeni bir operasyon yapmasına karşı çıkmıştı.

İki lider arasında bu kadar kısa bir zaman aralığında ikinci bir görüşme yapılmasını T24 ekranlarında 'Dış Politika ile İçli Dışlı' programında değerlendiren T24 Diplomasi Analisti Barçın Yinanç, "O görüşmeden sonra elimizde yeni konu ne var; tahıl anlaşmasının uygulanması meselesi. İlk gemi dün denetlendikten sonra İstanbul Boğazı'ndan geçti. Ama bakalım dönüşü de sorunsuz olacak mı... Çünkü bu geminin yükünü Lübnan'da boşalttıktan sonra tekrar yük almak için Ukrayna'ya dönmesi söz konusu olacak. Dönüş yolunda Ukrayna'ya silah taşımadığının kanıtlanması için henüz ismi açıklanmayan bir Türk limanında denetlenecek" dedi. 

Ukrayna tahılı taşıyan ilk gemi, Boğaz'ı geçti

24 Şubat'ta başlayan işgalden bu yana Ukrayna'dan Karadeniz dışına tahıl taşıyan ilk gemi, 3 Ağustos'ta Türk, Rus, Ukrayna ve Birleşmiş Milletler yetkilileri tarafından İstanbul'da denetlendikten sonra Boğaz'ı geçerek Karadeniz'den çıktı. 

Soli Özel: Rusya, Suriye'ye harekatın karşılığında bir şey ister

Bugün yapılacak görüşmeyi Fransız haber ajansı AFP'ye değerlendiren Kadir Has Üniversitesi öğretim üyesi Soli Özel, "Büyük ihtimalle bu görüşmenin Suriye'ye yapılacak olası harekatla bir ilgisi var. Türkiye bunun için Rusya veya İran'dan yeşil ışık alamadı" dedi.

Özel, "Rusya, bunun karşılığında bir şey isteyecektir" değerlendirmesinde bulundu.

Türkiye, Akkuyu'yu konuşuyor 

Mersin'de inşası devam eden Akkuyu Nükleer Güç Santrali'nde Rusya tarafı, Türkiye'den IC İçtaş şirketiyle mühendislik, satın alma ve inşaat sözleşmesini 26 Temmuz'da feshetti.

Kararın ardından muhalefet kampından siyasetçiler, Akkuyu'nun artık 'yüzde yüz' Rus projesi haline geldiğini savundu. 

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı bu hafta yaptığı açıklamada, Akkuyu Nükleer Güç Santrali ve yüklenici Titan 2-IC İçtaş konsorsiyumu arasındaki ihtilafın çözümü için gerekli girişimlerde bulunulduğunu duyurdu.

Bloomberg'den Fikret Kozok'a geçen hafta konuşan üst düzey Türk yetkililere göre Rosatom, ülkedeki alt kuruluşuna Temmuz ortasında yaklaşık 5 milyar dolar gönderdi. Kaynaklar, gelecek haftalarda da benzer dolar transferleri planlandığını söyledi. 

İki lider arasındaki görüşmede, bu konunun da masada olması bekleniyor