Murat Gülderen'in haberi

Ek gelir olsun diye bu işi emekli öğretmenler, öğrenciler ve servis şoförleri de yapıyor. Ancak çoğu faturasız olduğu için dolandırılma riski de var. İşte pazarda olup bitenler... Murat Gülderen / POSTA

Türkiye genelinde Instagram ve Facebook üzerinden günde 100’ün üzerinde tesbih mezatı yapılıyor. Açık artırmayla gerçekleşen her bir sanal mezata 20 ile 300 kişi katılıyor. En çok kehribar ve oltu taşı tesbihler ilgi görüyor. Kehribarın ortalama açılış fiyatı 100 TL’den oltu taşının ise 150 TL’den başlıyor. Artırmalar 10 TL'lik ya da 20 TL’lik yapılıyor. Tabi isteyen 50 ile 100 TL birden de artırabiliyor. Kehribar ortalama 300 TL, oltu taşı da 500 TL gibi bir fiyattan alıcı buluyor. Sanal mezat patladı! Günlük dönen para 2 milyon TL

Günde 5 milyon TL

Sadece tek bir mezatta 200’ün üzerinde bile tesbih satışı olabiliyor. Günde sadece sanal mezatlardan satılan tesbih sayısının 10 bin civarında, pazarda dönen günlük paranın ise 5 milyon TL’nin üzerinde olduğu tahmin ediliyor. Satıcıların büyük kısmı aynı zamanda bu işin esnaflığını yapıyor. Ancak tesbihçiliği ekstra gelir olsun diye yapan da az değil. Bu kişiler arasında emekli öğretmenler, üniversite öğrencileri, servis şoförleri, temizlik işçileri var.

Akşam 20.00 ile 21.00 arası

Mezatlar genellikle mesai saatleri bitiminde yani akşam 20.00 ile 21.00 arasında başlıyor. Tesbih meraklıları genelde mezat sayfalarına abone oldukları için açılış başladığı an kendilerine bildirim gidiyor. Vatandaş açık artırma sonucu tesbihi aldıktan sonra, mezatçıyla ister online olarak isterse de telefonundan iletişime geçiyor. Mezatçıların numarası genelde sayfalarının bir köşesinde yazıyor. Verilen hesap numarasına para yatırıldıktan sonra ise tesbih gönderimi yapılıyor. Yani önce para sonra tesbih.

Sahte hesap

Ancak konu para olunca bu alanda da sahte hesaplarla sözde mezatlar düzenleyip vatandaşı dolandıranlar da çıkabiliyor. Öte yandan aldığınız tesbih yerine alakasız bir ürün de gönderilebiliyor. Hele bir de fatura yoksa hiçbir hak da iddia edemiyorsunuz. Burada mezata olan ilgi ve vatandaşın anlık yorumları çok önemli. Çünkü mezatlara katılanların çok büyük kısmı her gün bu tür etkinliklerde boy gösteriyor. Yani tesbih fanatikleri var. O nedenle bu kişilerin dolandırılma riski az. Yani kalabalık mezatları tercih etmekte fayda var.

100 bin dolara da var

Posta’nın sorularını yanıtlayan Türkiye’nin en köklü tesbih ustalarından Hüseyin Çelik, ustaların çok azaldığını ancak tesbih merakının Z kuşağı ile birlikte artmaya devam ettiğini söyledi. Gaziosmanpaşa’daki dükkanında Ortadoğu, Arap ülkeleri ve Balkanlar’dan bile sipariş aldığını anlatan Çelik, “Gerçek bir kehribar 1.000 dolardan başlar. Kehribara yapışan fosilleşmiş böcek, yaprak ve çiçek kalıntıları diğer taşlarda görülmeyen önemli özelliklerdendir. Oluşumu yüzyıllar sürer. Mercanların fiyatı ise 15 bin dolarlardan 100 bin dolarlara kadar çıkabilir” dedi.

Her böceğe kanmayın

Içinde her böcek olan tesbihin gerçek kehribar olmadığına vurgu yapan Çelik, şöyle devam etti: “Piyasada elden ele dolaşan bu tür tesbihler genelde sahtedir. Işin ustası zaten biraz inceledi mi anlar. Eğer bir ürüne ciddi ücret ödeyecekseniz ya bizlere gösterecek ya da buna ilişkin kimyasal testler yapan laboratuarlara onaylatacaksınız. Sıradan bir vatandaşın gerçek tesbihi ayırt etmesi mümkün değil. Ayrıca kehribar, mercan, sedef gibi taşlar yurtdışından geliyor. Yani dolarla alınıp satılıyor.”

Asla değer kaybetmez

Hüseyin Çelik, bir tesbihi en az bir haftada tamamladığını anlatarak, “Özel sipariş üzerine çalışıyoruz. Kimi istediği özellikleri söylüyor ona göre biz alıp yapıyoruz, kimi ise taşları kendisi alıp faturası ile birlikte bize getiriyor ona göre işliyoruz. El işi hakiki tesbihlerin ikinci el fiyatları da değer kaybetmez, aksine her yıl artar. Zaman zaman müzayedeler düzenlenir ama nadir parçalar pek satılmak istenmez” diye konuştu.

Fatura zorunlu

Sanal mezatın yasal dayanağı da şöyle: Vergi mükellefi olmayan gerçek kişilerin 43 bin TL’ye kadar internet üzerinden mezat yoluyla elde ettiği kazançlar Gelir Vergisi’nden istisna tutuluyor. Bunu aşan kısmı ise vergiye tabi. Ancak internet üzerinden süreklilik arz edecek şekilde mezat yapan kişi ve kurumlar bu faaliyetlerinden elde edecekleri kazançlar için vergi mükellefiyeti tesis ettirmek, fatura kesmek, satışlardan elde edilen gelir için beyanname vermek ve vergi ödemek ile yükümlü.

Argo ve sigara

Bazı mezatçılar canlı satış esnasında ahlak kurallarını da çiğneyebiliyor. Örneğin müşteriyi hiçe sayarak durmadan sigara içebiliyor, ‘indirim yapılabiliyor mu’ gibi sorular gelince küfür de edebiliyor.

Karşılıklı tartışmalar sonucu müşteri gruptan bile atılabiliyor. Hatta bazen ‘alacaksan al, almayacaksan sürekli soru sorup meşgul etme’ diyenler de oluyor.

Yayınlar bazen 3 saati bile geçebiliyor. Katılımcılar arasında son zamanlarda kadınlar da öne çıkıyor.

Son dönemlerde bazı dizi filmlere tespih markaları da sponsor olmaya başladı.

Pek çok dizi karakterlerinin bölümün sonuna kadar tesbihi elinden düşürmediği görülüyor. Bu durum da tesbihe olan merakı artırıyor. Bazı mezatçılar ilgi artsın diye çekilişle tesbih de hediye ediyorlar.

Posta