2023 yılı ise e- ticaret için yeni bir dönem olacak. Ülkemizde e-ticareti yeniden düzenleyen kanun 1 Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe girdi. İş dünyasını çok büyük oranda etkileyen yeni kanun ve beraberinde getirilen yönetmelik ile ilgili hukuki detayları YAK Avukatlık Ortağı Hande Yayla Oğuzülgen Patronlar Dünyası okurları için açıkladı.  

2022 yazında değiştirilerek elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarına bazı yükümlükler getiren Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun hükümleri, 2023’ün ilk ayında yürürlüğe girdi. Ayrıca yapılan değişikliklere ilişkin usul ve esasların belirlenmesi amacıyla 29 Aralık 2022 tarihli Resmi Gazete’de Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik yayımlandı.

E-ticaret sektöründe adil ve etkin bir rekabet ortamının kurulmasını ve küresel boyutta ilerleyen ekonomik büyümenin gelişimine katkı sağlanmasını hedefleyen yönetmelik ile e-ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve e-ticaret hizmet sağlayıcıların denetim ve faaliyetleri ile ikili ticaret ilişkileri düzenlendi. Yönetmelik, e-ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve e-ticaret hizmet sağlayıcıları yani bildiğimiz adlarıyla e-ticaret platformları ve satıcıları, bir takvim yılındaki net işlem hacimlerine göre orta, büyük ve çok büyük ölçekli olmak üzere sınıflandırmış ve bu büyüklüklerine göre farklı yükümlülüklere tabi tutmuştur.

Aynı zamanda e-ticaret platformları ve satıcılar arasında daha şeffaf bir ticari ilişkinin sağlanabilmesini amaçlayan yönetmelik aracılık sözleşmelerinde çeşitli düzenlemeleri içeriyor. Aracılık sözleşmesine ilişkin getirilen yeni düzenlemeler e- ticaret platformları ve satıcı arasındaki sözleşmenin yazılı veya elektronik ortamda yapılmasını; sözleşmenin sonlandırılması, kısıtlanması ve askıya alınması gibi süreçlerin de sözleşmede yer almasını zorunlu kılıyor. Bu sayede e- ticaret platformlarının aracılık sözleşmesini istediği şekilde kaleme almasının ve uygulamasının önüne geçilmesi amaçlanıyor.

E-ticaret ortamının daha adil olmasını hedefleyen e-ticaret platformları, satıcıların ticari faaliyetlerini bozucu, karar verme yeteneklerini engelleyici faaliyetlerde bulunamayacak ve onları taraf olmak istemedikleri bir ticari ilişkinin tarafı yapmaya, belirli bir kararı almaya zorlayamayacaktır. Büyük ve çok büyük ölçekli e-ticaret platformları ayrıca satıcıların aynı veya farklı fiyattan mal ve hizmet sunmasını, herhangi birinden mal veya hizmet temin etmesini veya reklam yapmasını kısıtlayamayacaktır.

E-ticaret platformları ve satıcıların platform üzerindeki tüm iletişimi 1 Temmuz 2023 tarihinden itibaren dahili iletişim sistemi üzerinden gerçekleştirilecek. E-ticaret platformlarının oluşturacağı bu sistem ile elektronik ticaret pazar yerindeki iletişimlerin kolayca yapılması amaçlanmıştır. Bu çerçevede satıcılar elektronik ortam üzerinden yaşadıkları her türlü soruna ilişkin başvuru yapabilecek ve söz konusu başvuru on beş gün içinde sonuçlanıp bildirilecektir. Ek olarak sistem üzerinde aracılık sözleşmesi saklanacak ve sistemdeki bilgilerin Bakanlık personeli tarafından görüntülenmesine imkan sunulacaktır. Her iki taraf için de açık ve hızlı bir iletişim kurmayı ve kayıt altına almayı sağlayacak uygulamanın Temmuz ayında yürürlüğe girmesi bekleniyor.

Önem arz eden bir diğer yeniliği, hukuka aykırı içerik ve fikri ve sınai mülkiyet ihlallerinde uygulanacak birtakım önlemler oluşturmaktadır. Yönetmeliğe göre e-ticaret platformları, hukuka aykırı içerikten haberdar olması halinde hukuka aykırı içeriği; fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlali şikayetinin kendisine ulaşmasından itibaren şikâyete konu ürünü 48 saati geçmemek üzere gecikmeksizin kaldıracak ve bu durumu satıcıya ve yönetmelikte anılan kişilere bildireceklerdir.

Yönetmelik ile belirli ölçekteki hizmet sağlayıcıların reklam ve indirim bütçelerine ilişkin de kısıtlama getirilmiştir. Yönetmeliğin uygulanmasında reklam; yazılı, işitsel ve görsel medya, dijital mecra, sosyal medya ve benzeri iletişime elverişli her türlü araç kullanılarak yapılan tanıtım ve pazarlama iletişimi olarak kabul edilmektedir. Getirilen ksııtlamalar uyarınca büyük ve çok büyük ölçekli hizmet sağlayıcıların net işlem hacminin aynı takvim yılına ilişkin on iki aylık ortalama Tüketici Fiyat Endeksi değişim oranı uygulanmış tutarının belirli miktarları aşması halinde yapabilecekleri reklam veya indirim bütçeleri sınırlandırılmış, bu bütçenin hangi dönemlerde ve hangi oranda kullanılabileceği düzenlenmiştir. Bununla birlikte, e-ticaret platformlarının, aracılık hizmeti sunduğu satıcılara veya üçüncü kişilere, kendi lehine sonuç doğuracak şekilde reklam yaptırarak reklam bütçesini aşması halinde bu durumun Bakanlığı yanıltmaya yönelik iş ve işlemlerle reklam harcaması yapıldığı şeklinde kabul edileceği belirtilmiştir. Yönetmelik’te ayrıca hizmet sağlayıcıların katlandığı maliyetler ve sağlanan promosyon, ödül, puan, kupon, hediye çeki ve benzeri imkânlar ile diğer ekonomik menfaatler indirim bütçesi olarak değerlendirilmiş ve hangi bedellerin indirim oluşturduğu açıkça düzenlenmiştir.

Dikkat çeken son bir yenilik de elektronik ticaret ortamındaki büyük işletmelerin serbest piyasa koşullarını elinde tutmasını önlemek ve denetlemek amacıyla getirilen e-ticaret platformlarının ve satıcıların lisans alma ve lisansını yenileme zorunluluğudur. Bu kapsamda Yönetmelik’te belirlenen eşikleri aşan hizmet sağlayıcıların lisans alma veya lisans yenileme başvuruları Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi üzerinden yapılacaktır ve başvurular on beş gün içerisinde sonuçlandırılacaktır. Eşiklerin aşılıp aşılmadığının tespitinde e-ticaret platformları ile ekonomik bütünlük içinde bulunanların net işlem hacimleri ve işlem sayıları dikkate alınacaktır. Lisans alma yükümlülüğü 1 Ocak 2025 tarihinden itibaren yerine getirilecektir.

Her iki taraf için de yükümlülükler getiren yönetmelik nihayetinde sistemdeki aksaklıkları gidermeyi, şeffaflığı ve haksız rekabetin önlenmesini amaçlayan bir düzenleme olması nedeniyle çok önemli bir adım teşkil etmektedir. Elbette yapılan değişikliklerin iş dünyasına olduğu kadar tüketiciye de yansıyan taraflarını ilerleyen zamanda birlikte göreceğiz.