İstanbul Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği (İHKİB) Başkanı Mustafa Gültepe, hazırgiyim, perakende ve konfeksiyonda 2 milyonu aşkın kişinin istihdam edildiğini belirterek bu dönemde firmaların ayakta kalması için kısa çalışma ödeneğinin üç ay daha uzatılmasını ve kamu alacaklarının en az yıl sonuna kadar ertelenmesini istediklerini söyledi.

Koronavirüs nedeniyle bu yılın ilk 5 ayında geçen yılın aynı dönemine göre 2 milyar dolar daha az ihracat gerçekleştirdiklerini anlatarak bu 2 milyar doların ağırlıklı bölümünü depolarda kalan ürünlerin oluşturduğunu ifade etti. 

İhracatçı için döviz kurunun seviyesinden daha çok, istikrarlı ve öngörülebilir olmasının önemli olduğuna dikkat çeken İHKİB Başkanı Mustafa Gültepe ile Türkiye ihracatının ve istihdamının ana sektörlerinden hazırgiyimin koronavirüsten nasıl etkilendiğini ve çarkların yeniden dönmesi için atılması gereken adımları konuştuk.

DRAMATİK KAN KAYBI

- Hazırgiyim sektörü koronavirüsten nasıl etkilendi?

Hazırgiyim ve konfeksiyon sektörü 2019’u 17.7 milyar dolar ihracatla kapattı. Ülkemize net 16.1 milyar dolar döviz kazandırdık. Sadece üretimde 579 bin 500 istihdama ulaşarak kendi rekorumuzu yeniledik. Yaklaşık 1 milyon kişinin işini kaybettiği bir yılda sektör olarak 55 bin insanımız için yeni istihdam yarattık. 2020’ye ihracatta en az yüzde 5 büyüme hedefiyle başladık. Ocak - şubat dönemini yüzde 7 ihracat artışı ile kapattık.

Salgının Avrupa’ya kaymasıyla bütün hesaplarımız altüst oldu. Mart ayının başında Avrupa kapandı. Küresel ticaret ortaklarımız siparişlerinin bir kısmını iptal ettiler, bir kısmını teslim almayı ötelediler. Üretimi tamamlanmış ürünler teslim alınmadığı için depolarımızda kaldı. Aralık 2019’da yüzde 85.6’ya ulaşan kapasite kullanımımız Nisan 2020’de yüzde 30’un altına geriledi. Birçok firmamız geçici olarak üretimine ara verdi.

İhracattaki dramatik kan kaybını engelleyemedik. Bu yılın ilk 5 ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 26.1 eksideyiz. İhracatımız bu yılın ilk 5 ayında 5 milyar 634 milyon dolara geriledi.

- Depolarda ne kadar ürün kaldı, bunun parasal değeri nedir?

Depolarda kalan malların değeri için geçen yılın ve bu yılın 5 aylık dönemdeki ihracat verileri ışığında bir değerlendirme yapabiliriz. Bu yıl ocak-mayıs döneminde geçen yıla göre 2 milyar dolar daha az ihracat gerçekleştirdik. İşte bu 2 milyar doların ağırlıklı bölümünü depolarda kalan ürünler oluşturuyor.

NAKİT AKIŞI ŞART

- Şu anda sektörü bekleyen en büyük tehlikeler nelerdir?

Biz istihdama katkıda öncü sektörüz. Hızla toparlanmamız, çarkları yeniden çalıştırmamız, üretmemiz ve ihracat yapmamız hayati önem taşıyor. Sektör için bu dönemde en büyük tehlikeyi nakit akışından kaynaklanan sıkıntılar oluşturuyor. Piyasada normalleşme süreci yavaş yavaş gerçekleşecek. Süreci daha az hasarla atlatabilmemiz için nakit akışına destek olacak adımların atılacağını ümit ediyoruz.

- Koronavirüsten sonra sektörde hızlı bir toparlanma öngörüyor musunuz?

Hazırgiyim her türlü gelişmeye en hızlı reaksiyonu veren, uyum kabiliyeti yüksek bir sektör. Yeni dönemde alıcılar öncelikle ellerindeki stokları eritmenin yollarını arayacaklar. Ancak tüketicilerin salgın öncesindeki düzeyde alışveriş iştahı kazanması zaman alacak. Dolayısı ile alıcıların stoklarını eritmesini bekleyeceğimiz bir geçiş dönemi olacak.

İkinci dalga gibi kötü senaryolarla karşılaşmazsak eylülden itibaren aylık ihracatta 2019 rakamlarına ulaşabileceğimizi öngörüyoruz. Bu dönemde firmalarımızın ayakta kalması için kısa çalışma ödeneğinin üç ay daha uzatılmasını ve kamu alacaklarının en az yıl sonuna kadar ertelenmesini ümit ediyoruz.

- Bu dönemde tekstil ve hazır giyimde ihracat birim değerleri nasıl şekillenecek?

Firmaların üzerindeki maliyet yükünde yaşanan artış kaçınılmaz olarak ihracat birim fiyatına da yansıyacak. Ancak tüketicilerin harcama bütçesinin azalabileceği bir dönemden geçeceğimizi öngörüyoruz. Bu durumda ihracat birim fiyatlarında bir sıkışma dönemi olabileceğini düşünüyoruz.

KISA ÇALIŞMA UZATILSIN EK VERGİLER KALDIRILSIN

- 2020’ye 19 milyar dolar ihracat hedefiyle başlamıştınız, bu hedefte nasıl bir revize olacak?

En kötü dönemi geride bıraktığımızı söyleyebilirim. Avrupa’dan olumlu sinyaller gelmeye başladı. Önümüzdeki birkaç ay bizim için toparlanma dönemi olacak. Nisanda yüzde 61.6 olan ihracattaki daralmanın haziranda yüzde 30-35’e, temmuzda yüzde 25-30’a, ağustosta ise yüzde 20-25’e gerileyeceğini öngörüyoruz. Salgının küresel ticarette bütün oyun planlarını değiştirdiği bu yılı geçen yıla göre yüzde 15-20 daralma ile kapatabilirsek bunun sektörümüz adına başarı olacağına inanıyoruz.

KREDİLER 1 YIL ÖTELENMELİ

- Tekstil ve hazırgiyim sektöründe çarkların tekrar dönmesi için hangi adımlar atılmalı?

Salgının ülke ekonomisine verdiği hasarın onarılmasında en hızlı katkıyı verecek sektörlerin başında geliyoruz. Bu nedenle sektörün ayakta kalması, çarkların hızla döndürülebilmesi için hazırladığımız acil önlem paketimizi iki ay önce kamu otoritesi ve sektörle paylaştık. Acil önlem paketinde 4 başlık altında topladığımız taleplerimizden biri, depolarımızdaki kalan stok ürünlerin maliyetinin karşılanması için sektöre acil “can suyu” sağlanmasıydı.

Eximbank kredisi ile bu beklentimiz kısmen karşılandı. Ancak yine de teminatsız bir stok finansmanı desteğine ihtiyacımız var. “Kısa Çalışma Ödeneği” nisan ayından başlatılarak 6 aya çıkarılmalı. SGK primi ve vergi ödemeleri gibi kamu alacakları ile kredi taahhütlerinin 1 yıl ötelenmesi konusunda adım atılmalı. Tam da sektörde çarklar yeniden dönmeye başlarken yurtdışından tedarik ettiğimiz fermuar, düğme ve çıtçıt gibi aksesuvar ürünlerinin ithalatına eylüle kadar geçerli olmak üzere ilave gümrük vergisi getirildi.

Kumaş ve iplikte de gümrük vergisi yükseltildi. Rekabet gücümüzü olumsuz etkileyecek ilave vergilerin kaldırılmasını, daha önce uygulanan oranların da sektörün elini güçlendirecek şekilde gözden geçirilmesini bekliyoruz.

İSTİKRARLI KUR ÖNEMLİ

- Döviz kuru pandemi boyunca çok hareketliydi. Sizin için ideal kur, dolar ve Avro’da nedir?

Kur mevcut haliyle bize küresel alanda rekabet avantajı sağlayacak seviyelerde. Bizim için kurun seviyesinden daha çok, istikrarlı ve öngörülebilir olması önemli. Kısa dönemli ani iniş ve çıkışlar ihracatçı için çok ciddi riskleri beraberinde getiriyor. Kurdaki hareketin enflasyon seviyesinde ya da bir miktar üstünde olması gerektiğini düşünüyoruz.

- Sektör olarak pandemi sonrası döneme nasıl hazırlanıyorsunuz, yeni iş yapış tarzınız ne olacak?

Salgın bize birçok işin sanal ortamlarda yapılabileceğini gösterdi. Yurtdışındaki müşterilerimizle de bütün iletişimlerimizi ve çalışmalarımızı online olarak sürdürdük. Salgının zorunlu olarak hızlandırdığı online çalışma yöntemleri, yeni dönemin normallerinden biri olacak. Yurtdışındaki müşterilerimizle temaslarımız ağırlıklı olarak online kanallar üzerinden yürüyecek. Koleksiyonlarımızı kendilerine online olarak sunacağız.

KİMSE İŞİNİ KAYBETMEMELİ

- Koronavirüsten sonra sektördeki işletmelerin durumu ne olur, iflaslar olabilir mi, nasıl bir işsizlik grafiği öngörüyorsunuz?

Hazırgiyim ve tekstil sektörü 2019’u rekor istihdamla kapattı. Aralık 2019’da iki sektörün toplam istihdamı ilk kez 1 milyonun üzerine çıktı. Sadece hazırgiyimde 579 bin 500 bin istihdama ulaştık. Tekstil ve hazırgiyim perakendesini de hesaba kattığımızda salgın öncesinde 2 milyonun üstünde bir istihdamımız vardı.

Her biri sektörümüz için bir değer olan, emeğini ve yüreğini ortaya koyan çalışanlarımızdan hiçbirinin işini kaybetmesini istemiyoruz. Talep ve önerilerimizin uygulamaya geçirilmesi halinde bu zorlu süreci en az hasarla ve en az istihdam kaybıyla atlatacağımıza inanıyoruz.

Şehriban Kıraç/Cumhuriyet