Hükümet, 2019-2023 dönemini kapsayan 11. Kalkınma Planı’nı Meclis’e sundu. Cumhurbaşkanlığı sisteminin ilk planı olma özelliğini de taşıyan plana göre kamu mallarının satışına tam gaz devam edilecek. 

BES’te zorunlu kalma süresi uzatılacak. Kıdem tazminatı BES içine alınacak. Bütçeye yük eleştirilerine karşın Kanal İstanbul ile 3 Katlı İstanbul Tüneli de kamu özel işbirliği modeli (KÖİ) ile yapılacak. 

2013’te ilan edilen 10. Kalkınma Planı’ndaki 2023 hedeflerinde sert düşüşlere gidilirken, eski plandaki 2018 hedeflerine ulaşılamadı.

2023 için önceki planda 2 trilyon dolar olan GSYH (milli gelir) hedefi, bu planda 1 trilyon 80 milyar dolara, 25 bin dolar olan kişi başı gelir hedefi 12 bin 244 dolara, 500 milyar dolarlık ihracat hedefi 226.6 milyar dolara, yüzde 5’lik işsizlik hedefi yüzde 9.9’a çekildi.  

2018 için önceki planda GSYH’ın 1.3 trilyon dolar olması hedeflenirken gerçekleşme 784 milyar dolar, kişi başı gelirin 16 bin dolar olması hedeflenirken gerçekleşme 9 bin 683 dolar, ihracatın 227 milyar dolar olması hedeflenirken 168 milyar dolar, işsizliğin yüzde 7.2 olması hedeflenirken gerçekleşme yüzde 11, enflasyonun yüzde 4.5 olması hedeflenirken gerçekleşme yüzde 20.3 oldu.

Eğitimde harem-selamlık dönemi

11. Kalkınma Planı’na göre, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Japonya’da ziyaret ettiği ve Türkiye’de de kurulacağını açıkladığı sadece kadınların gidebildiği kadın üniversiteleri projesi yaşama geçiriliyor. “Harem-selamlık eğitim” eleştirilerine ve tepkilerine karşın, Japonya örneği incelenerek sadece kadın öğrencilerin kabul edildiği kadın üniversiteleri kurulacak.

- Eğitimde, milli, manevi ve evrensel değerler esas alınarak küresel gelişmelere ve ihtiyaçlara uygun eğitim içerikleri ve öğretim programları hazırlanacak.

- İstihdama yönlendirilen sosyal yardım yararlanıcılarından geçerli bir sebep olmaksızın İŞKUR tarafından teklif edilen işi üçüncü kez kabul etmeyenlerin sosyal yardımları bir yıl süreyle kademeli olarak azaltılacak.

- Dar gelirlilere ve dezavantajlı gruplara yönelik 250 bin sosyal konut üretilecek.

Hâkimliğe girişte sistem değişiyor 

- Hâkim ve savcılar hakkındaki disiplin süreci nesnel ölçütlerle yeniden düzenlenecek, hakim ve savcıların bu süreçteki hakları güçlendirilecek ve disiplin kararları kişisel verilerin korunması koşuluyla kamuoyuna açılarak sürecin şeffaflaşması sağlanacak. Hâkim ve savcı yardımcılığının oluşturulması yönünde düzenleme yapılacak. Hâkimlik, savcılık, avukatlık ve noterlik meslekleri için yeni bir mesleğe giriş modeli ve sınav getirilecek.

- Suç ve yaptırım dengesi ile infaz sistemi gözden geçirilecek ve yeniden düzenlenecek.

Kanal İstanbul’a KÖİ modeli

- KÖİ uygulamalarında yeni bir çerçeve düzenleme yapılacak. KÖİ projelerinin finansmanında kredi piyasalarının yanı sıra sermaye piyasaları da araç olarak kullanılacak. Kanal İstanbul, 3 Katlı Büyük İstanbul Tüneli, Filyos Limanı Üstyapı ve İşletmesi, Çandarlı Limanı Üstyapı ve İşletmesi ile muhtelif kentsel çevre altyapı gibi öncelikli projelerden bazıları KÖİ yöntemiyle gerçekleştirilecek.

KÖİ modeli ile inşası devam eden toplam 18 bin 716 yataklı 11 adet şehir hastanesi ile Gebze-Orhangazi-İzmir Otoyolu, Kuzey Marmara Otoyolu Kurtköy-Akyazı ve Kınalı-Odayeri Kesimleri ile Salıpazarı Kruvaziyer Limanı, Haliç Yat Limanı ve Kompleksi gibi projeler tamamlanacak.

Vizyon 10 yılda yerinde saymak

Hükümetin 11. Kalkınma Planı’nda, 2023 hedefleri bir önceki plana göre neredeyse yarı yarıya azaltıldı. Planla ilgili uzmanların yorumları şöyle: 

- Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu: 11. Kalkınma Planı’nda 2023’te kişi başına gelirin 12480 dolara ulaşması hedefleniyor. 2013’te kişi başına gelir zaten 12480 dolardı. Demek ki AKP’nin vizyonu 10 yılda 
‘yerinde saymak’ ile sınırlı. 

- Doç. Dr. Ümit Akçay: 11. (sözde) Kalkınma Planının tüm hedefleri yapısal krizin tüm izlerini taşıyor. Her fırsatta söylenen 2023 hedefleri çöpe girmiş. Türkiye’nin bu alandaki (bürokratik) birikiminin nasıl çarçur edildiğini görmek için ibretlik bir doküman.

- Özcan Kadıoğlu: 2023 Hedeflerinde yüzde 100’e yakın revizyon olmuş.

Mustafa Çakır/Cumhuriyet