Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) eylül ayına ilişkin dış ticaret istatistiklerini yayımladı. Buna göre eylül ayında ihracat bir önceki yılın aynı ayına göre sadece binde 3 oranında arttı.

Geçen yıl eylül ayında ise artış oranı dolar kurunun fırlamasıyla beraber yüzde 22 olarak gerçekleşmişti. Böylece dış ticaret açığı ağustos ayından sonra eylül ayında da artış gösterdi. Ancak dolar kurundaki istikrarlı yatay seyir devam ettikçe Türkiye ekonomisi, ithalatçı yapısına geri dönüyor. İhracatçının temel gündemi ise dolar artmamasına rağmen maliyetlerin artması. Durum böyle olunca ihracatçılar artan maliyetlerini dolar cinsinden fiyata yansıtıyor. Yurtdışındaki müşteri firma ise artan fiyat karşısında yeni satıcılar aramaya girişiyor.

ELEKTRİK MALİYETİ ARTTI 

Batık enerji şirketlerini kurtarmak için girişilen elektrik zamları, enerji şirketlerine can suyu verse de ihracatçı ve sanayicileri zorluyor. Sadece bu yaz elektriğe yapılan 2 zam sanayicinin elektrik maliyetlerini yüzde 32 oranında artırdı. Ancak yaz ayları boyunca dolar/TL yükselmedi. Üstelik mayıs ayında 6 liranın üzerine çıkan dolar/TL daha da düştü. Elektrik maliyetlerini dolar cinsinden fiyatına yansıtan ihracatçı yurtdışına sattığı malının fiyatını yurtdışında görülmeyen oranlarda artırmış oluyor. Böyle olunca yurtdışındaki ithalatçı firmalar Türkiye dışında üreticiler aramaya başlıyor.

ASGARİ ÜCRET ZAMLANDI

İhracatçı firmaların artan diğer maliyeti işçilik giderlerinde yaşanıyor. Geçen yıl 1604 TL olan net ele geçen asgari ücret bu yıl yüzde 26 zamlanarak 2020 TL’ye yükseldi. İhracatçı bu maliyet artışını da fiyata yansıtmak zorunda kaldı.

ÇİN DEVALÜASYON YAPTI

Türkiye’de liranın değerini korumasına karşılık, dünyanın en büyük ihracatçısı konumundaki Çin, ticaret savaşları nedeniyle yerli parası olan Yuan’ın değerini düşürdü. Bu nedenle tüm dünya için artık Çin’den yapılan ithalatın maliyeti daha düşük hale geldi.

AVRUPA'DA DURGUNLUK VAR 

Türkiye’nin ihracatının yaklaşık yarısı Avrupa ülkelerine yapılıyor. Ülke bazında ise en çok ihracat yapılan ülke yıllardır Almanya. Buna karşılık Avrupa’da da resesyon tehlikesi yüzünden beklentiler olumlu değil. Durgunluk yaşayan Avrupa ekonomisinin Türkiye’den mal talebi azalıyor. Bu da ihracatçının yarasına tuz biber eken bir diğer sebep.

DOLAR/TL YÜKSELMEDİ

Mayıs ayında 5,8 TL seviyesinde işlem gören dolar/TL ekim ayı itibariyle yine 5,8 TL’den işlem görüyor. Lira cinsinden maliyetlerin ve dolayısıyla fiyatın artması demek aynı zamanda dolar cinsinden maliyetlerin ve fiyatın artması anlamına geliyor. Ancak Türkiye’nin üretim yapısı fason üretime dayandığı için üretimin daha yüksek fiyatla satılması ihracatçıyı zorluyor. Böylece yurtdışındaki müşteri için Türk malı tercih sebebi olmuyor.

Ozan Gündoğdu/Birgün