Vaka ve ölüm sayısı her geçen gün artan corona virüsü salgını neredeyse tüm dünyada hayatı durdurmuş durumda. Hemen herkes bu salgından sağ kurtulup kurtulamayacağını, kurtulursa da ekonomik olarak nasıl ayakta kalacağını kara kara düşünüyor.

Biz de 2011 yılında kapatılan Devlet Planlama Teşkilatı'nın (DPT) eski Müsteşarı ve CHP İstanbul Milletvekili İlhan Kesici'ye, dünyayı kasıp kavuran corona virüsü hakkındaki düşüncelerini sorduk.

Kesici, haziran başında bitmesi öngörülen salgının ekonomiyi etkilememesi için küresel finans kuruluşlarının açtığı trilyonlarca dolarlık paketleri olumlu bulurken, Türkiye'nin de acilen ekonomik seferberlik ilan etmesi gerektiğini vurguladı ve şöyle devam etti.

*Tedbir tehdidin çapına göredir. Böyle bir durumda en önemli konu devletin halkına güven vermesidir. Bizim pakette sosyal devlet ilkesi hiç yok.

*Toplumları mevcut işsizler kadar, belki de daha fazla işini kaybetme endişesi yaşayanlar sıkıntıya sokar. Sosyal rahatsızlıkları hesaba kattığımızda acilen kaynak bulunarak halk rahatlatılmalıdır.

Kesici, bu 4 kaynağı İşsizlik Sigortası Fonu, kamu özel işbirliği Hazine garantileri, IMF kredisi ve son çare olarak da para basılması olarak açıkladı. Kesici, sorularımızı şöyle yanıtladı:

ÖZEL GÖREV EKİBİ ŞART

– Bizde krizin iyi yönetildiğini düşünüyor musunuz?

*Dünya bu konuya ciddiyetle yaklaşırken bizim Sağlık Bakanı'nın tek başına toplantı yapması olmaz. Aynı Amerika'da olduğu gibi bir “Cumhurbaşkanlığı Corona virüsü Özel Görev Ekibi” kurulmalıdır.

*Başkanlığını Cumhurbaşkanı yapmalıdır. Ama istemezse Cumhurbaşkanı Yardımcısı da olabilir. ABD'deki gibi benzer bakanlıklar, bağımsız kuruluşlar, Ekonomik ve Sosyal Konsey gibi anayasal kuruluşlar da olmalıdır.

*Her gün TV kanallarında vatandaşın huzuruna çıkılmalıdır. Biz buna benzeyen durumları eskiden DPT'de yapardık. DPT'nin yeniden kurulması düşünülmelidir.

– Tüm dünya salgının ne zaman biteceğini ve küresel ekonomiye maliyetini merak ediyor…

*Bill Gates'in 5 yıl önce virüse dikkat çeken bir konuşması var. Bir de açıklama yaptı ve dedi ki “Corona virüsü mayıs sonunda kontrol altına alınabilir.” Bu kahinlik değil. Bilimsel verileri derleyip büyük veri tabanına yükleyince öngörmek mümkün.

*IBM, 75 kimyasalın corona virüsüne iyi geldiğini açıkladı. Bunlar çok ümit var. 2008 krizini yaşayan siyasi liderler, ekonomi bürokrasisi ve özel sektör var.

*İlk önce ABD Merkez Bankası sisteme 700 milyar dolar enjekte etti. IMF 1 trilyon dolarlık “hızlı kredi imkanı” açtı. Avrupa Merkez Bankası 750 milyar Euro'yla girdi. ABD 2.2 trilyon dolarlık paket açıkladı. Dünya işin ciddiyetini çok iyi algıladı ve yönetiyor.

*Biz de bir an önce çok sert tedbirler almalıyız. Toplumları işsizler kadar işini kaybetme endişesi yaşayanlar da sıkıntıya sokar. Sosyal rahatsızlıkları hesaba kattığımızda acil kaynak bulunarak halk rahatlatılmalıdır.

PARA DA BASILABİLİR

– Kaynak nasıl sağlanacak?

*İşsizlik Fonu'nda hatırı sayılır bir para var. Bu “İşini Kaybettirmeme Fonu” gibi kullanılsın. Toplumları mevcut işsizler kadar işini kaybetme endişesi yaşayanlar da sıkıntıya sokar.

*İkinci kaynak, kamu özel işbirliği ile yapılmış altyapı yatırımlarının müteahhitlere yapılan Hazine garantisi ödemelerinin bir yıllığına ertelenmesi.

*Üçüncü kaynak ise IMF'nin ayırdığı 1 trilyon dolarlık hızlı kredi imkanından pay almak. Bütün bunlar beni bu büyük badireyi atlatabiliriz.

*Eğer bunlar yetmezse 2001'de kaldırdığımız Hazine kısa vadeli avansı dediğimiz Merkez Bankası kaynağına başvururulabilir.

*Yani bir anlamda “para basmak”. 2001'de kaldırıldı. Siyasi iktidarlar hovardaca kullanabilirdi. Şimdi büyük bir yangını söndürme zamanı.

*Her ne gerekiyorsa yapılmalı. Bu da o araçlardan birisi. Bu sadece 1 yıllığına yapılır. Ama mutlaka miktar kaydı koymalıyız. Evet, enflasyonu artırıcı etkisi olur, ekonomik dengeleri bozabilir ancak duruma bakılırsa ehveni şerdir.

AÇIKLANAN PAKET ÇOK YETERSİZ

Hükümetin açıkladığı ekonomi paketini nasıl buluyorsunuz?

*100 milyar liralık pakette bazı ekonomik tedbirler var ama hem yetersiz hem de sosyal devlet boyutu neredeyse hiç yok.

*Hükümetin vatandaşlara para dağıtıp, harcamaları canlandırması gerekir. 79.944 kahve kapandı, 259.758 çalışanı işsiz. Okullar kapandı, 190 bin öğretmen işsiz kaldı, ücret alamıyor.

*1.7 milyon esnaftan sadece 264 bininin Halk Bankası'na borcu ertelendi. Pakette yoksullara ayrılan para sadece 2 milyar lira. Bu da 2 milyon aileye bin TL demek. Diğer aylar için para yok. Bu çok yetersiz. “Ekonomik seferberlik” ilanı gerekli.

Nuray Tarhan/Sözcü