Geçtiğimiz hafta “Ukrayna’daki Rus işgalinin faturası ağır olacak” başlığında yazdığım yazıda sizlere Rusya’nın artık Kuzey Kore veya İran gibi kapalı bir ülkeye doğru sürüklendiğini yazmıştım. Alınan son kararlar da bunu gösteriyor.

Dünya'dan Kerim Ülker'in yazısına göre SWIFT sisteminden çıkarılan Rusya’nın yurtdışındaki varlıkları birer birer donduruluyor, el konuluyor. Ülkeyi yönetenler ve Kremlin’e yakın isimlere ait milyarlarca doların yanı sıra Moskova Borsası’nda yaşanan depremlerle birlikte neredeyse 400-500 milyar dolarlık bir kayıp Rusya’nın hanesine yazılıyor.

Sadece ekonomi değil, Rusya, spordan sanata, küresel organizasyonlardan politikaya kadar bir çok alanda oyun dışında bırakılıyor. Rusya deyim yerindeyse işgalin faturasını küresel bir tepkiyle ödüyor. Savaşın cephedeki hali de Putin’in canını sıkmaya devam ediyor. Ukrayna halkının hiç beklemediği mücadele ile karşılaşan Putin, işgal ettiği ülkede 5 binden fazla Rus askerinin yanı sıra milyarlarca dolar değerinde savaş uçakları, helikopterler, tanklar kaybetmiş durumda. Putin için sadece dışarıda değil Rusya’da da tepkiler giderek artıyor.               

İLK KAÇAN BATILI ŞİRKETLER OLDU

Kremlin’in Ukrayna’da başlattığı savaşın faturası içerideki firmaların da zor duruma düşmesiyle kabarmaya devam ediyor. Hava savunmasını kapatarak sıkıntılı sürece doğru adım adım sürüklenen ülkenin en büyük havayolu şirketi Aerofl ot, turizm şirketi Intourist gibi Rus şirketlerin de yaptırımlara ne kadar kadar direnebilecekleri meçhul.            

Batılı firmalar da yatırımlarını ülkeden çekmeye başladı bile. Rusya’nın en büyük yabancı yatırımcısı olan enerji devi BP, hafta sonu devletin kontrolündeki Rosneft’teki yüzde 20 hissesini elden çıkaracağını ve ülkeyi terk edeceğini açıkladı.    

BP ile başlayan sürece İngiliz Shell de katıldı İngiliz Shell, Sakhalin-II LNG tesisindeki yüzde 27,5 hissesini, Salym Petroleum Development ve Gydan enerji girişimindeki yüzde 50'şer hissesini elden çıkaracak, Gazprom ve ilgili kuruluşlardaki ortak girişimlerinden ise ayrılacak.

Shell, ayrıca Kuzey Akım 2 doğal gaz boru hattı projesiyle de ilişiğini bitirmeyi planlıyor. Shell'in geçen yıl sonu itibarıyla Rusya'daki mevcut duran varlık değeri 3 milyar dolar seviyesinde bulunurken, bu kararın Gazprom ve diğer kuruluşların değerine zarar vereceği öngörülüyor. Bir başka enerji şirketi Norveçli Equinor da Rusya’daki ortak girişimlerinden çıkma kararı aldı. Dünyanın en büyük varlık fonu olan Norveç varlık fonu ise yaklaşık 2.8 milyar dolar değerindeki Rus varlıklarını elden çıkaracağını açıkladı. Avustralya varlık fonu, Rusya’da işlem gören şirketlerdeki hisselerini azaltmayı planladığını, İngiliz HSBC ise bir çok Rus bankasıyla ilişkilerini sona erdirmeye başladığını açıkladı. Filosunun yaklaşık yüzde 5’ini Rus havayollarına kiralayan dünyanın en büyük uçak kiralayıcı şirketi İrlandalı AerCap Holdings, Rus havayollarına uçak kiralamayı durduracağını açıkladı. Yakın dönemde de ABD firması ExxonMobil, Fransız Total Energies gibi firmaların da bu kervana katılacağı ifade ediliyor.

“KAPASİTE ARTIŞINI İPTAL ETTİK”

Peki Türk şirketler bu durumdan nasıl etkilenecek? Bugün Rusya ile Türkiye arasında ticaret hacmi 35 milyar dolar seviyesinde. Bunun önemli kısmını Rusya’dan sağlanan enerji karşılıyor. Aralarında Koç Holding, Yıldırım Holding, FİBA, Şişecam Grubu, Hayat Kimya, Coşkunöz Holding, Rönesans Holding, ENKA, Zorlu Grubu, Rixos gibi Türk ekonomisinin önde gelen firmalarının arasında bulunduğu yüzlerce Türk firmasının 10 milyar dolardan fazla yatırımı var.

İnşaatta ise şu anda Rusya'da yaklaşık 21 milyar dolar değerinde 150 proje devam ediyor. Rusya’da yatırımı bulunan bir işadamı ile görüştüm.

Sürecin kendilerine doğru yönelebileceğini dile getiriyor. “Batılı şirketler yavaş yavaş çekiliyor. Çekilmenin sebebi sadece savaş tepkisi olmayabilir. İran’da olduğu gibi Rusya’da iş yapan şirketlere yönelik bir tepki verilirse, bu bizlere de yansıyacak. Kredi almamız zor bir hale gelebilir. Uluslararası bir kampanya var ve bunun dışında kalamayabiliriz. Rusya’da geçen yıl işlerimiz iyi gitmişti.

Tesisimizi büyütme kararı almıştık. Bunu şimdilik askıya aldık. Bekleyip göreceğiz ancak işler giderek kötüye gidiyor. Uçak krizinde buradaki şirketlerin bazılarına Rus yönetimi tarafından baskınlar yapılmıştı. Tekstil gibi alanlarda Türk firmaları büyük kayıplar vererek geri dönmüştü. Ancak bu kez durum farklı” diyor.

Rusya, Ukrayna’ya karşı tavrını sertleştiriyor. Aralarında çocuk ve kadınların da olduğu sivil kayıpların sayısı artıyor.

Başta Kiev, Harkiv olmak üzere birçok Ukrayna kenti gece-gündüz demeden balistik füzelerle, uçaklarla, toplarla vuruluyor.

Rusya’nın savaşı daha da şiddetlendirmesi Rusya kadar Rusları da ilgilendiriyor.

Yaptırımlarla giderek fakirleşen, dış dünya ile teması daralan Rusların, nasıl bir tepki vereceği ise bilinmiyor.