Gıda fiyatlarındaki artış, market raflarındaki ürün desenini de değiştiriyor. Gıdanın yanı sıra tekstil, züccaciye, halı, televizyon gibi ürünler de satmaya başlayan marketler, adeta “bonmarşe” havasına büründü. Zincir marketlerin ürün listesine son olarak buzdolabı da girdi.

İndirim marketlerinde cep telefonu, beyaz eşya gibi ürünlerin satılmasının rekabeti zora soktuğunu savunan yerel marketler, soruna çözüm bekliyor. Gıda fiyatlarındaki artış, marketlerdeki yapıyı değiştirdi. Kaybettikleri tonajla birlikte düşen gelirlerini, gıda dışındaki kategorilere girerek kapatmaya çalışan gıda marketleri, oyuncaktan halıya, çarşaftan beyaz eşyaya kadar onlarca ürünün satıldığı çarşılara dönmeye başladı. Konsept geçmiş yıllarda içinde her türlü giyim, süs eşyası ve oyuncak gibi ürünlerin satıldığı ‘bonmarşe’ye benzedi.

Promosyonel yapıları artan marketler, müşteriyi düşük kâr marjlarıyla çekip, sürümden kazanmaya çalışıyor. Gıda fiyatlarındaki artışın yanı sıra e-ticaretin de yaygınlaşması, artık müşterinin ürüne değil, ürünün müşteriye gittiği bir ortam yarattı.

Son dönemde gıda dışı kategorilerin toplam cirodaki payı artmaya başladı. Daha önce bu alanda alım yapmayan bazı market zincirleri, bünyesinde bu alana özel satın alma departmanları bile kurdu.

Trend böyle sürerken, bazı yerel market yöneticilerinden discount zincirlere yönelik eleştiriler de geldi. Bazı indirim marketlerinin cep telefonu, beyaz eşya gibi dayanıklı tüketim maddeleri satmasının rekabeti zora soktuğunu belirten yerel marketçiler, her şeyin belli sınırlar çerçevesinde olması gerektiğini vurguladı.

Bursa, Tekirdağ, Kırklareli, Edirne ve İstanbul’da 160 mağazasıyla faaliyet gösteren Onur Marketleri’nin Yönetim Kurulu Üyesi Erdal Tüfekçi, son dönemde gıda fiyatlarında yaşanan artış nedeniyle tonaj kayıpları olduğunu, bunun da ciroyu olumsuz etkilediğini söyledi.

Dolayısıyla gıda haricinde başka kategorilerden 'hangi ürünleri satabiliriz' diye düşündüklerini ve olabildiğince gıda dışı ürünleri artırmaya başladıklarını belirten Tüfekçi, “Züccaciye, oyuncak, kozmetik kategorilerimiz büyüyor. Mesela mevsimsel ürünler oluyor. Yazın bahçe mobilyaları, kışın şemsiye satıyoruz. Havlusundan, çarşafına, halısına kadar birçok ürün grubumuz var. Gıda dışı 2018’de ciromuzun içinde yüzde yüzde 13-14’lerdeydi. Şimdi yüzde 18’lere kadar çıkıyor” dedi.

‘Kaybettiğimiz ciroyu onlarla tamamlamaya çalışıyoruz’ diyen Tüfekçi, “Marketlerin temel işi gıda perakendeciliği. Ama trend değişiyor. Promosyonel yapımız artıyor” şeklinde konuştu.

Sezonsal ürünler de satıyoruz

Ankara’da 50 şubesiyle faaliyet gösteren Altunbilek Marketleri’nin sahibi Mustafa Altunbilek de, gıda perakendeciliğindeki değişimleri onayladı. Marketlerinde daha önceden de züccaciye sattıklarını ancak bunların artmaya başladığını belirten Altunbilek, “Gıda dışı kategoriler için bir satın alma departmanı dahi oluşturduk. Konsepti biraz daha geliştirdik, ürün çeşitlerinin adetlerini artırdık. Sezonsal ürünlerimiz var, özel günlerde bulunması gereken ürünler var, yazın bahçe ürünleri, saksı toprağı dahi satıyoruz. Gıda dışının ciromuzdaki payı yüzde 1-2 iken, şu anda yüzde 10’a doğru gidiyor” dedi.

‘Marketler cep telefonu satmamalı’

Türkiye Perakendeciler Federasyonu Başkanı Ömer Düzgün, marketlerin asıl işinin gıda satmak olduğunu, ancak züccaciye, oyuncak gibi kategorilerin satılmasının da normal bir durum olduğunu söyledi. Ancak bir market zincirinin cep telefonu, büyük beyaz eşya gibi ürünleri satmaması gerektiğini vurgulayan Düzgün, “Bazı discount marketler, cep telefonu satıyor. Örneğin asıl fiyatı 4-5 lira olan telefonu 3 liradan satıyor. Türkiye geneline sadece 1.000 adet veriyor. Cep telefonu piyasasını bozuyor. Tamam serbest piyasa var ama bu kadar da olmamalı. Bu haksız rekabetin önüne geçilmeli. Perakende yasası hemen çıkmalı” diyor.

'Rekabeti bozmaz'

BİM İcra Kurulu Üyesi Galip Aykaç, bazı yerel marketlerin ' Discount'larda elektronik satılmasın' çıkışına karşı açıklama yaptı.

Aykaç, "Marketlerde elektronik ürün satışı yapılıyor olmasının rekabeti bozduğuna katılmıyorum. Planlı üretim yaptırıyoruz o sayede de uygun şartlarla alıp yine uyun şartlarla tüketiciye ulaştırıyoruz. Artan gıda fiyatları ağırlıklı hammadde ve girdi maliyetlerinin artması sebebiyle oluyor. Ayrıca dünya gıda fiyatlarındaki artışı göz ardı etmemek lazım. Ayrıca pandemi dolayısıyla ülkeler önce iç tüketimi dikkate alarak ihracatı kısıtlayabilyorlar. Kısıtlamanın yollarından birini, fiyatları artırmak olarak görüyorlar. Bu gelişmeleri bilmeden 'fiyatlar çok arttı, haksız arttı' gibi ifadeleri kullanmayı doğru bulmam" dedi.

Özge Yavuz/Dünya