Kiralardaki fahiş artış ve yüksek enflasyon karşısında eriyen ücretler nedeniyle geçim sıkıntısına düşen memur, “becayiş” yoluyla büyük şehirlerden Anadolu kentlerine tayin olmak için “hava parası” ödüyor. İnternet siteleri ve sosyal medyaya ilan veren memurlar “karşılıklı yer değişimi” yapabilecekleri kadro arıyor. İlanların büyük bölümü İstanbul’dan ayrılmak isteyenlerce veriliyor.

Cumhuriyet'ten Mustafa Çakır'ın haberine göre değişim karşılığı talep edilen ya da ödemeye razı olunan hava parası, “maddi destek” ya da “hediye” ifadeleri ile şifreleniyor. Büro-İş Sendikası Genel Başkanı Alay Hamzaçebi, İstanbul ile Anadolu kentleri arasındaki becayiş işleminde karşı tarafa ödenen hava parasının 30 bin TL’ye kadar yükseldiğini söylüyor.

657 sayılı Devlet Memurları Yasası’nda “karşılıklı olarak yer değiştirme” şeklinde tanımlanan becayiş işlemine ilişkin mevzuat, “aynı kurumun başka yerlerde bulunan aynı sınıftaki memurlarının karşılıklı olarak yer değiştirme suretiyle atanmalarını isteyebilmelerine” olanak tanıyor. Bu isteğin yerine getirilmesi için “atamaya yetkili amirlerce uygun bulunması” gerekiyor.

Fakat son dönemde geçim sıkıntısı nedeniyle İstanbul ile Anadolu kentleri arasında sayısı artan becayiş işlemlerinde hava parası ödendiği iddia ediliyor. İddiaya göre, örneğin İstanbul’dan herhangi bir Anadolu kentine gitmek isteyen memur; kurum, kadro ve tayin olmak istediği kent bilgilerini ekleyerek internette ilan veriyor. İlanda, “mali destek” ya da “hediye” ifadeleri ile bu işlem karşılığında karşılıklı olarak yer değiştireceği memura hava parası ödeyeceğini de “şifreli” şekilde belirtiyor.

Şartları uyan ve becayişe istekli olan memur, ilan veren tarafa telefon ya da e-posta yoluyla ulaşarak hava parası pazarlığı yapıyor. Anlaşma sağlanması durumunda karşılıklı dilekçeler veriliyor. Ödemeler ise anlaşma şartlarına göre, işlem öncesi ya da sonrası gerçekleştiriliyor. Tersi senaryoda ise Anadolu kentlerindeki memurların verdiği ilanlara, İstanbul ve diğer büyük şehirlerdeki istekli memurlar ulaşıp alacakları hava parası için pazarlık yapıyor.

‘BİNLERCE TALEP VAR’

Birleşik Kamu-İş’e bağlı Büro-İş Sendikası Genel Başkanı Alay Hamzaçebi, son dönemde İstanbul ile Anadolu kentleri arasındaki becayişlerde memurlar arasında 30 bin TL’ye varan hava parası ödemelerinin yapıldığını belirterek “Memurlar için İstanbul artık ‘taşı toprağı altın şehir’ değil” dedi.

Hamzaçebi, kamu lojmanları ve misafirhanelerin satıldığına dikkat çekerek “Her geçen gün enflasyonun altında maaşları eriyen, yoksulluk sınırının altında çalışıp İstanbul’da görev yapan memurların 3 bin TL’yi geçen kira ve artan gıda fiyatları nedeniyle nispeten barınma, gıda gibi hayat şartlarının daha ucuz olduğu Anadolu’nun çeşitli il ve ilçelerine tayin talepleri son yıllarda arttı” diye konuştu. 

Hamzaçebi şunları kaydetti:

“İstanbul’dan tayin olmak isteyen bir memur, internet üzerinden sosyal medya ya da forumlarda iletişim kurduğu Anadolu kentlerindeki diğer memura yer değiştirme için 30 bin TL’ye varan hava parası ödüyor. Özellikle emekliliği gelen personel becayiş gerçekleşince hava parasını alıp hemen emekli oluyor ve İstanbul’dan ayrılıyor. Puan sistemi nedeniyle İstanbul’da yeni göreve başlayan ya da hizmet yılı az olan bir memurun tayin olması olanaksız. Normal şartlar altında binlerce becayiş talebinden çok azı karşılanabiliyor. Puan sisteminde 30 yıl ve üzeri hizmeti olanlara ancak sıra geliyor.”

LOJMAN YETERSİZLİĞİ

Hamzaçebi, lojman yetersizliği ve lojmanlar için uygulanan puan sisteminin de ayrı bir sorun olduğunu vurgulayarak “İki hatta üç evi bulunanlar, kira geliri elde edenler ile amirlere tanınan ayrıcalık nedeniyle hiç evi bulunmayanlar lojmanlardan faydalanamıyor. Büyük şehirlerdeki hayat pahalılığı nedeniyle memurlar üniversite yıllarında olduğu gibi iki, üç kişilik evlerde ev arkadaşları ile beraber kalıyor.

Çözüm olarak büyük şehirlerde görev yapan memurlar için misafirhane, kreş ve lojman yapılması, lojmanlarda puanlama sisteminin değiştirilerek hiç evi olmayanlara öncelik tanınması, kira yardımı ve büyükşehir farkı ödenerek becayiş taleplerinin puanlama ile değil havuz sistemi ile eşleştirilmesi gerekmektedir” diye konuştu.