Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, "Temamız yeni dengelenme, yeni normal, yeni ekonomi" dediği ekonomide üç yılın yol haritası niteliği taşıyan YEP'i açıkladı.

İkinci YEP’te yüzde 5 olarak açıklanan 2020 yıl sonu büyüme beklentisi bugünkü sunumda yüzde 0.3 olarak revize edildi. 2021 için yüzde 5,8'lik büyüme beklediklerini bildiren Albayrak, bu yıl enflasyonu %10,5, önümüzdeki yıl için %8,0 olarak hedeflediklerini açıkladı.

Bakan Albayrak'ın sunumunda Türkiye ekonomisinin büyüme oranları 2020 yılı için yüzde 0,3; 2021 için yüzde 5,8; 2022 ve 2023 için ise yüzde 5'lik büyüme şeklinde öngörüldü.  

Yılın geri kalanında bir miktar 4.çeyrekte ivme kaybedecek olsa da  yılın tamamında yüzde 0,3 bir büyüme gerçekleşmesini beklediklerini  ileten Albayrak, "Bu büyüme hedeflerine ulaşmak için ihracata, katma  değerli üretimi ve  istihdama çok daha fazla yoğunlaşacağız" dedi. Albayrak'tan gazetecilere: Kur benim için önemli değil, oraya hiç bakmıyorum

Albayrak, "Kötümser senaryoda 2020 yılı için yüzde 1,5 daralma,  2021 yılında yüzde 3,7 büyüme değerlendiriyoruz." diye konuştu.

SALGIN SÜRECİNDE 494 MİLYAR TL'LİK DESTEK

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de parasal genişleme adımları atıldı. Salgın sürecindeki destek paketlerinin toplamı 494 milyar TL ile milli gelirin yüzde 10'una ulaştı. 9 milyon vatandaşımıza 47,5 milyar TL destek verdik.

İŞTE YENİ YOL HARİTASI

BÜYÜME

2020 büyüme tahmini yüzde 0,3 (Önceki yüzde 5)

2021 büyüme tahmini yüzde 5,8 (Önceki yüzde 5)

2022 büyüme tahmini yüzde 5 (Önceki yüzde 5)

2023 büyüme tahmini yüzde 5 (Önceki yüzde 5)

İŞSİZLİK

2020 işsizlik tahmini yüzde 13.8

2021 tahmini yüzde 12,9

2022 tahmini yüzde 11,8

2023 tahmini yüzde 10,9

ENFLASYON

2020 sonu TÜFE tahmini yüzde 10,5 (Önceki yüzde 8,5)

2021 tahmini yüzde 8 (Önceki yüzde 6)

2022 tahmini yüzde 6 (Önceki yüzde 4,9)

2023 tahmini yüzde 4,9

CARİ DENGE

2020 cari denge/GSYH tahmini yüzde -3,5 (Önceki yüzde -1,2)

2021 tahmini yüzde -1,9 (Önceki yüzde 0,8)

2022 tahmini yüzde -0,7 (Önceki yüzde 0)

2023 tahmini yüzde 0,1

BÜTÇE DENGESİ

2020 bütçe dengesi/GSYH tahmini yüzde -4,9 (Önceki yüzde -2,9)

2021 tahmini yüzde -4,3 (Önceki yüzde -2,9)

2022 tahmini yüzde -3,9 (Önceki yüzde -2,6)

2023 tahmini yüzde -3,5

GSYH BÜYÜKLÜĞÜ

2020 tahmini 702 milyar dolar

2021 tahmini 735 miyar dolar

2022 tahmini 801 milyar dolar

2023 tahmini 875 milyar dolar

Bakan Albayrak'ın açıklamalarından öne çıkanlar şöyle:

2021-2022-2023 yıllarını kapsayan yeni ekonomi programı lansmanına hoşgeldiniz. İlkini Eylül 2018'de açıklamıştık. Eski ismiyle her yıl eylülde orta vadeli program adıyla açıklanan programımızı yeni ekonomi konsepti içinde her yılın eylül ayında açıklamıştık. Yurtdışı kaynaklı finansal ve makro ekonomik dengesizliklerle yoğun bir şekilde mücadele ediyordu ülkemiz. Dengelenme süreci olarak ilk yılını ilan etmiştik. Kararlı politikalarla Türkiye muazzam bir başarı elde etti. 

Ağustos 2018'de 7.20'lere yükselen dolar kurunu 2019 yıl sonunda 5.95'lere indirdik. Cari işlemler açığını cari fazlaya çevirdik. Yüzde 6,4'lük büyüme oranını yakaladık. Kovid 19'la dünya ekonomileri yeni sınamayla karşı karşıya kaldı. Ekonomik faaliyet çok sert yavaşladı. Kimi ülkeler ekonomilerini kapattı. İşsizlik tüm dünyada arttı. 

 Türkiye gibi gelişmekte olan para birimleri değer kaybetti. Özellikle altın ithalatında hızlı artış ve turizmdeki sert düşüşle geçici bir bozulma ortaya çıktı. Salgın etkisiyle ortaya çıkan durumla nasıl mücadele edeceğimizi ve yeni ekonomi yaklaşımımızı ortaya koyacak. 

'Koronavirüsle mücadelemizi 3 başlık üzerine inşa ettik'

Koronavirüsle mücadelemizi 3 başlık üzerine inşa ettik. Birincisi iş gücü piyasamızı ayakta tutmak. İkincisi salgından etkilenen hane halkı ve işletmelere gerekli kaynağı sağlamak. Üçüncüsü temel sektörlerin faaliyetlerini sürdürmesini garanti altına almak. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de adımlar atıldı. İhtiyaçları tüm bu doğrultuda paketlerle genişlettik. Destek paketlerinin toplam büyüklüğü covid döneminde 494 milyar TL ile milli gelirimizin yüzde 10'una ulaştı. İhtiyaç sahibi 6,2 milyon ailemize 1000 lira destek sağladık. Emekli aylıklarını 1000 TL'den 1500 TL'ye yükselttik. 

 İhracatta ciddi artış kaydetti. Turizm ve ulaşım gibi alanlarda toparlanma henüz istediğimiz seviyeye ulaşmadı. Yeniden canlandırmak bizim için hayati önemde. İhracatımız 2020 Haziran-Ağustos döneminde Mart-Nisan dönemine göre yüzde 27'ye varan oranla artış sağladı. Ekonomik veriler güçlü V tipi toparlanmayı gösteriyor.

?18.7 milyar lira kısa çalışma ödeneği, 4.4 milyar lira nakdi destek ve 3.6 milyar liralık işsizlik ödeneği yaptık. Salgında açıkladığımız destek paketlerinin toplam büyüklüğü 494 milyar lira ile mili gelirimizin yüzde 10'una ulaştı.

Bu yılın temmuz ayında hızlı bir normalleşme sürecine girdik. Türkiye olarak birçok gelişen ülkeden pozitif ayrıştık. Tüm göstergeler 'V' tipi toparlanmaya işaret ediyor. Turizm ve hizmetlerde toparlanma istenen düzeyde değil.

'Her bir madde ayrı bir meydan okuma'

Yeni Ekonomi Programı'nın bu yılki ana temalarını; 'Yeni Dengelenme', 'Yeni Normal' ve 'Yeni Ekonomi' olarak belirledik. Her bir maddeyi ayrı bir meydan okuma olarak gördüğümüzü anlatacağım. 

Bu yılın temmuz ayında hızlı bir normalleşme sürecine girdik. Türkiye olarak birçok gelişen ülkeden pozitif ayrıştık. Tüm göstergeler 'V' tipi toparlanmaya işaret ediyor. Turizm ve hizmetlerde toparlanma istenen düzeyde değil. 

 Yeni dengelenme ile sürdürülebilir bir büyüme modeli inşa edeceğiz. Finansal tedbirler kaldırılacak. Salgın döneminde atılan birçok adımı normalleşme kapsamında atmaya başladık. İlgili kurumlarımız faiz likidite adımlarıyla adımlar atmaya başladığımızın örnekleridir.

Önümüzdeki haftalarda da devam edecek. İkinci temamız yeni normal. Özellikle sosyal ve ekonomik değişim covid 19 salgınıyla dünyada değişime uğradı. Ekonomide iş yapış şekilleri yeniden şekilleniyor. Dijital dönüşüme hız kazandırarak yeni çalışma modelleri bir zorunluluk olarak karşımıza çıkıyor. 

Yeni normale uyum sağlamak yeni hedefimiz olacak. Diğeri ise yeni ekonomi ise kalkınma modeli yeniden dengelenmeyi sağlayarak yeni normale uyum sağlayarak yeniden güçleneceğiz. Teknoloji ve verimlilik odaklı stratejik reformları hayata geçirmeye devam edeceğiz. Ülkemizi üretim ve yatırımda küresel bir cazibe merkezi haline getireceğiz. Kapsayıcı kalkınma modelini uygulayacağız.  Kur geçişkenliğini azaltacak tedbirler kapsamında yerlileştirme programları, TL bazlı alım garantili kontratlar artırılarak devam edecek.

Program dönemindeki makro ekonomik politikalarımızı konuşalım. Hızlı bir toparlanma sürecine girdik. Normalleşmeyle yılın geri kalanında 4. çeyrekte ivme kaybetse de tahminlerimiz büyümenin pozitif olması. 2020 büyüme tahminimiz yüzde 0,3. 2021 büyüme beklentisi yüzde 5,8 olmasını tahmin ediyoruz. 2022-2023 büyüme beklentisi yüzde 5 seviyesinde seyretmesi ile evrilmesini öngörüyoruz. İhracata ve istihdama özellikle bu dönemde yoğunlaşacağız.  

İşsizliğin 2023'te yüzde 10,9'a düşmesini hedefliyoruz. Sırasıyla 2021 tahmini yüzde 12,9, 2022 tahmini yüzde 11,8, 2023 tahmini yüzde 10,9 şeklinde bekliyoruz. Enflasyon alanında sözleşmeli tarım ve girdi finansmanı ile gıda fiyatlarında istikrar sağlanacak. Enflasyonun 2020 sonunda yüzde 10,5 olmasını bekliyoruz. 2021 tahmini yüzde 8, 2022 tahmini yüzde 6 ve 2023 tahmini yüzde 4,9 şeklinde bekliyoruz. 

Yıl sonunda 12.4 milyar dolar cari fazla vermeyi öngörüyoruz. Karadeniz'deki keşifle enerji ithal eden değil ihraç eden bir ülke olunca bu cari dengemize olumlu katkı yapacak. Cari dengede tahminler 2020 yüzde -3,5, 2021 tahmini yüzde -1,9, 2022 tahmini yüzde -0,7, 2023 tahmini yüzde 0,1 şeklinde belirlenmiştir. 

Program dönemi boyunca bütçe açığının GSYH'ye oranının kademeli gerilemesini ve dönem sonunda yüzde 3,5 olmasını bekliyoruz. YEP döneminde kamu yatırımlarını sağlık, demiryolu yatırımı, sulama projeleri, eğitim alanına yoğunlaştıracağız.  Finansal istikrar için TL bazlı finansal ürünler teşviki, dolarizasyonun azaltılması öncelikli hedeflerden olacak.

Kur geçişkenliğini azaltacak tedbirler kapsamında yerlileştirme programları, TL bazlı alım garantili kontratlar artırılarak devam edecek.

Yılın tamamında büyümenin pozitif olmasını ve yüzde 0.3 oranında gerçekleşmesini öngörüyoruz.

İşsizlik oranının, kademeli azalarak 2023'te yüzde 10.9 seviyesinde gerçekleşmesini bekliyoruz.

Program dönemi boyunca bütçe açığının GSYH'ye oranının kademeli gerilemesini ve dönem sonunda yüzde 3.5 olmasını bekliyoruz.

Enflasyon hedefleri, 2020 için yüzde 10.5, 2021 için yüzde 8, 2022 için yüzde 6, 2023 için yüzde 4.9.

Kur geçişkenliğini azaltacak tedbirler kapsamında yerlileştirme programları, TL bazlı alım garantili kontratlar artırılarak devam edecek.

Altın talebi ve turizm gelir kaybı olmasaydı bu yılı cari fazla vererek bitirecektik.

Yenilenecek doğalgaz kontratları ve Karadeniz'deki doğalgaz keşfinin etkisiyle oluşacak uygun enerji ithalat fiyatları cari dengeye katkı sağlayacak.

YENİ EKONOMİ HEDEFLERİ

Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak'ın gelecek 3 yıla ilişkin açıkladığı programda, makroekonomik göstergelere ilişkin hedeflere de yer verildi. 

Programda bu yıl için büyümenin yüzde 0,3 düzeyinde gerçekleşeceği öngörülürken, bu göstergeye ilişkin hedefler 2021 için yüzde 5,8, 2022 ve 2023 yılları için de yüzde 5 olarak belirlendi. 

Bu yıl yüzde 10,5 düzeyinde gerçekleşeceği tahmin edilen enflasyonun ise gelecek 3 yılda kademeli düşürülmesi hedeflendi. Bu kapsamda programda enflasyon hedefleri 2021 için yüzde 8, 2022 için yüzde 6 ve 2023 için yüzde 4,9 şeklinde yer aldı.

İşsizlik oranının bu yıl yüzde 13,8 düzeyinde gerçekleşeceği öngörülen programda, bu oranın 2021'de yüzde 12,9'a, 2022'de yüzde 11,8'e ve 2023'te yüzde 10,9'a düşürülmesi hedeflendi.

Programda, cari işlemler açığının milli gelire oranının bu yıl yüzde 3,5 düzeyinde gerçekleşeceği tahmin edildi. Söz konusu göstergeye dair hedefler programda 2021 için yüzde 1,9 ve 2022 için yüzde 0,7 düzeyinde yer alırken, 2023'te ise milli gelirin yüzde 0,1'i oranında cari fazla verilmesi amaçlandı.

Bu yıl 702 milyar dolar olacağı öngörülen milli gelirin, 2021'de 735 milyar dolara, 2022'de 801 milyar dolara ve 2023'te 875 milyar dolara ulaşacağı hedefine de programda yer verildi.

Programda ayrıca bütçe açığının milli gelire oranının bu yıl yüzde 4,9 düzeyinde gerçekleşeceği, gelecek 3 yılda ise bu göstergenin sırasıyla yüzde 4,3, yüzde 3,9 ve yüzde 3,5'e düşürülmesi hedeflendi.

Dövizde hareketlilik sürüyor

Öte yandan TL'nin dolar karşısındaki değer kaybı bugün de sürdü. TL/dolar kuru 7,85 seviyesine yükselirken, euro 9,16 TL'den işlem görüyor.