“10 yılda bir dükkân ancak satılırdı, bu yıl 20 dükkân satıldı. Alıcılar da İranlılar. Esnaf çıkış yolu arıyor.” 

Pandemide büyük darbe yiyen Tarihi Yarımada’nın en önemli varlığı Kapalıçarşı’da durumu bu sözlerle özetliyor Kapalıçarşı Esnafları Derneği Başkanı Hasan Fırat ve “Sıkıntımız büyük” diyor. 

Mısır Çarşısı, Mahmutpaşa, Sultanhamam, Mercan ve Kapalıçarşı... Tarihi Yarımada olarak tanımlanan Eminönü ve Beyazıt bölgesinde Osmanlı döneminden beri faaliyet gösteren tarihi çarşılarda da pandeminin yarattığı hasar büyük. Bugüne kadar hiçbir destek alamayan esnaf, bir yandan Fatih Belediyesi’nin emlak vergilerinin ödenmesi için gönderdiği ikazlarla diğer yandan ödeyemediği kira, fatura, aidat gibi giderlerle zor durumda. 

Kapalıçarşı Esnafları Derneği’nin 18 yıllık başkanı Hasan Fırat, pandemiden önce de krizin içinde olan bölgede şimdi kapanan ve el değiştiren işyerlerinin sayısının arttığını söylüyor. Çarşıda ciroların çok azaldığını, sermaye sıkıntıları nedeniyle kapanan kuyumcuların yerini ise kuruyemişçilerin aldığını anlatıyor. Kira sorunları nedeniyle mal sahiplerinin dükkânlarını elden çıkarmaya başladığını dile getiren Fırat, şunları söylüyor: 

“Kapalıçarşı dünyaya açılan bir büyük kapıdır. 3 bin 600 işyeri, 25-30 bin arasında çalışanı vardır. Döviz ve altın borsası dahil, çeşitli meslek erbabı bu çatı altındadır. Çarşıda söz, senet olarak kabul edilirdi. Ancak artık güven ortamı kalmadı. Güven ortamı değişirken dükkânlar da el değiştiriyor. Yaşlanan esnaf kira gibi sorunlarla uğraşmak istemiyor. Dükkânları değerinin üzerinde fiyat vererek İranlılar alıyor.”   

BELEDİYEDEN İCRA TEHDİDİ

Tarihi Yarımada Girişimci İşadamları Derneği Başkanı Yusuf Yetişgin ise 40 bine yakın esnafın çarkları döndüremez hale geldiğini söylüyor. Pandemi öncesinde günlük 350 bin ziyaretçiye ev sahipliği yapan Mısır Çarşısı, Mahmutpaşa, Sultanhamam’daki her üç esnaftan birinin dükkânını kapatmak istediğini belirten Tarihi Yarımada Girişimci İşadamları Derneği’nin başkanı Yusuf Yetişgin de şunları söylüyor: 

“Pandemi ticaretteki dengeleri altüst etti. Tarihi Yarımada bambaşka bir hal aldı. Ahilik ocağı geleneğinin yaşatıldığı yerde 1454’ten bu yana boş dükkân bulmak imkânsızdı. Ancak şimdi dükkânların çoğu kiralık.

Günlük 350 bin ziyaretçiye ev sahipliği yapan çarşıda bu sayı yüzde 5’lere düşmüş durumda. ‘Can suyu’ olabilecek bir proje hazırladık, tam bu devreye girecekti, 17 günlük kapanma geldi.

Esnafa ne yardım verildi ne de başkaca bir destek. Fatih Belediyesi bazısı 9 aydır kira bile ödeyemeyen esnafa emlak vergisini ödemeleri için ikazda bulundu. İcra ile tehdit etti. Gelir olmadan nasıl borç ödenir?” 

MERCAN’DA 60 YILLIK DÜKKÂN KAPANDI

Mercan bölgesi çanta ve saraciye üretimiyle tanınır. Yokuşta üç kuşaktır esnaflık yapan Volkan Saraciye’nin sahibi Volkan Çetinsaraç, “Pandemi ilanından sonra Mercan’dan turistin ayağı kesildi. Gelirimde yüzde 300 oranında azalma oldu. Benim firmam 1933 yılında kuruldu. Dükkânın mülkü de bana ait yani kira vermiyorum. Ancak ayakta kalmakta zorlanıyorum. Asgari ücretle çalışan elemanımı dahi çıkarmak zorunda kaldım” diyor. 

 Mercan’daki metrekaresi en büyük dükkânın sahibi olan Mercan Saraciye’nin sahibi Mustafa Kalafat ise babasının 1960 yılında kurduğu işletmede 45 yıl aralıksız çalıştıktan sonra dükkânı kapatanlardan. Kalafat, şunları söylüyor: “Yanlış para politikaları nedeniyle durumumuz kötüleşti. İş olmadığı için kısa süre önce onu kiraya verdim. Şimdi düşünüyorum, kiramı alabilecek miyim? Ben de küçük bir ofise geçtim. Esnaf aile mirası olarak kendilerine kalan işletmelerini boşaltıyor.”  

Şahin Çanta’nın sahibi Burak Şahin ise ayakta kalabilmelerinin şartının turizm olduğunu söylüyor ve şöyle konuşuyor: 

“İşletmem dedem tarafından 1987’de kuruldu. Babamdan sonra işi devraldım. Bizden alışveriş yapanlar Rus turistler. Yıllar önce babamdan çanta almış, memnun kaldığı için gelenler var. Bir de nişan bohçalarının yerini artık valizler aldı.

Onu almak için gelenlerle günü kurtarmaya çalışıyoruz. Dükkânın giderlerini karşılamam için kasama günlük en az 500 TL girmesi gerekiyor ama çoğunlukla bu mümkün olmuyor.”  

Esra Alus/Cumhuriyet