Ülke virüs salgınıyla uğraşırken kıdem tazminatının alelacele gündeme getirilmesinin perde arkasından hükümete yeni kaynak yaratma planı çıktı. Milimetrik hesaplamalar içeren yeni kıdem tazminatı sistemine geçilmesi halinde, iktidar her yıl en az 20.5 milyar lira nakit kaynağa kavuşacak.

Nakit kaynak 3 yılda 60 milyarı, 5 yılda 100 milyar lirayı aşacak. Yeni sistemde işçinin 30 günlük kıdem tazminatı 19 güne düşecek. Ancak iktidar, tıpkı İşsizlik Sigortası Fonu'nda olduğu gibi, Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi'nde (TES) de biriken parayı kullanıp Hazine'yi sisteme borçlu hale getirecek.

YILDA 20.5 MİLYAR TL

İktidarın, nakit kaynak elde etmek için sistemi 2023 seçimleri öncesinde uygulamaya geçirmeyi hedeflediği ifade ediliyor.

Hesaplamalara göre, getirilmek istenen yeni sistem, kıdemi iktidar için adeta nakit para üreten yeni bir kaynak modeline dönüştürüyor. İşte, iktidarın kıdemde niçin bu kadar ısrar ettiğini de ortaya çıkaran ince hesaplar:

İktidarın hazırladığı TES'e göre, halen brüt maaşın aylık yüzde 8.33'üne denk gelen 1 yıla 1 maaş kıdem tazminatı yerine 2 alternatifli modele geçilecek. Birinci modele göre, işverenin üzerindeki yüzde 8.33'lük mevcut kıdem oranı yüzde 5.33'e indirilerek aynen devam edecek. Geri kalan yüzde 3'lük kıdem ise 65 yaşından sonra emeklilik maaşına eklenmek üzere TES'e her ay ödenecek.

Yeni sistem özel sektörde çalışan SGK kayıtlarına göre 12 milyon 684 bin 324 işçiye uygulanacak. İşveren, çalıştırdığı her bir işçinin brüt maaşının yüzde 3'ünü her ay TES'e yatıracak. Bu tutar asgari ücretli için aylık 88.29 TL, yıllık bin 60 liraya denk geliyor.

Türkiye'de ortalama prime esas kazanç tutarının 4 bin 500 lira olduğu düşünüldüğünde 12.7 milyon işçiden her ay 1 milyar 712 milyon lira, yılda ise tam 20 milyar 548 milyon 606 bin lira toplanacak. Bu da 3 yılda 61 milyar, 5 yılda 102 milyar liradan daha fazla bir nakit parayı ifade ediyor.

2.MODELDE 34.2 MİLYAR TL

İsteğe bağlı olan ikinci modelin tercih edilmesi halinde ise işveren payı olarak her ay yüzde 4, işçi payı olarak da yüzde 0.5 ila 2.5 arasında prim ödenecek. Böylece yıllık işveren payı olarak 27 milyar 398 milyon TL, işçi payı olarak da yaklaşık 6 milyar 786 milyon TL olmak üzere toplam 34 milyar 184 milyon lira TES'in kasasına girecek. Buradan 3 yılda 102 milyar, 5 yılda 171 milyar lira nakit kaynak sağlanacak.

1 YIL SÖZÜ BİTTİ

Yeni sistemde ‘1 gün bile çalışan kıdem alacak' sözü de rafa kalkıyor. 1 yıldan önce sözleşmesi feshedilen işçi kıdemini alamayacak, o para TES'in cari masraflarına kullanılacak.

Bugüne kadar özelleştirme, aflar, 2B satışı ve paralı askerlik gibi düzenlemelerle halktan topladığı milyarlarca dolar kaynağı bitiren, işsizlik fonundaki paraları Hazine kağıtları ile kamu bankalarına yatıran iktidarın, en son Merkez Bankası'nın 80 milyar liraya yaklaşan ihtiyat akçesini de tüketince hedefine kıdem tazminatını koyduğu belirtiliyor.

Erdoğan Süzer/Sözcü