Koronavirüsle birlikte yurttaşın market alışverişlerinde sepet ağırlıkları arttı. En çok ihtiyaç duyulan raf ömrü uzun olan gıda ve temizlik ile kağıt ürünlerinin fiyatları kısa sürede artarken yurttaş ise marketlerde daha ucuz ürünlere yöneldi.

Zincir marketlerde A markalı bir ürünün fiyatı 100 TL iken, ucuz diye tabir edilen market markalı (özel markalı) ürünün ortalama fiyatı 66.2 TL olunca yurttaş alışverişi ucuza getirmenin çabasına girdi. Özel Markalı Ürünler Sanayicileri ve Tedarikçileri Derneği (PLAT ) Yönetim Kurulu Başkanı M. İmer Özer, tüketicinin alışveriş yaptığı ürünlerin de aldığı ürünlerin de fiyatlarını ciddi şekilde kıyasladığını söyledi. İmer, özel markalı ürünlerin bu dönemde satış rakamlarının ciddi şekilde artığını özellikle süt, yoğurt, sıvı yağlar, kağıt ve temizlik ürünlerine yoğun talep olduğunu ifade etti. Kurun yükselmesinin doğal olarak ithalata dayalı alanlarda maliyet artışlarına sebep olacağını vurgulayan M. İmer Özer ile koronavirüsün alışveriş alışkanlıklarına etkilerini ve özel markalı ürünler pazarını konuştuk.

ÖNCE MAKARNA SONRA ATIŞTIRMALIK

- Koronavirüsle hangi ürünlere talep arttı, neler stoklandı?

Koranavirüs ile birlikte yaşanan değişimi dönemsel olarak değerlendirmek daha doğru olacak. İlk günlerde tüketiciler raf ömrü uzun olan makarna, bakliyat, un gibi temel gıda maddelerine ve dezenfekte özelliği yüksek temizlik ürünlerine çok ilgi göstermişti ve bu ürünler ciddi miktarda stoklanmıştı. Tüketici rafta aradığı ürünleri bulmaya devam ettiğini fark ettiğinde stok yapmaktan vazgeçti. Devam eden süreçte ise atıştırmalıklar ve kişisel bakım ürünleri yükselişe geçti.

- Bu dönemde müşteri başına düşen ürün adedinde bir artış oldu mu, sepet ağırlıklarında nasıl bir farklılaşma var?

Gayet tabii ki… Bunun iki ana nedeni var. Birincisi alışverişçilerin stok yapma çabası. Bu doğal olarak alışveriş sepetlerinin daha dolu olmasını beraberinde getirdi. İkinci ana nedeni ise restaurant ve kafeler gibi ev dışı tüketim alanlarının kapalı olması. Bu da tüketiciyi evde daha fazla tüketmeye iterek alışveriş sepetlerinin ağırlığını artırdı.

- Tüketiciler bu dönemde farklı marketler ya da markalar arasında karşılaştırma yapıp mı ürün alıyor?

2018'in ikinci çeyreğinden beri tüketicilerin fiyat odaklılığı ciddi şekilde yükseldi. Bu dönemden beri tüketiciler alışveriş yaptıkları ürünlerin de aldıkları ürünlerin de fiyatlarını ciddi şekilde kıyaslıyorlar.

CİROLARDA BÜYÜK ARTIŞ

- Bu dönemde alışveriş için ayrılan bütçe ne kadar oldu?

Ev dışı tüketim noktaları kapalı olduğu ve insanlar evlerinde tüketimi arttırdıkları için doğal olarak market alışverişleri normal döneme göre ciddi şekilde arttı. Halka açık olan market perakende zincirlerinin açıkladığı ilk çeyrek rakamlarında da cirolarda ciddi artışlar olduğunu gözlemleyebiliyoruz. Nisan ve Mayıs ayında da aynı durum yaşanmaya devam ettiği için ikinci çeyrek rakamları da bir önceki yılın aynı dönemine göre oldukça yüksek olacaktır.

SÜTE YAĞA TALEP

- Koronavirüs döneminde özel markalı ürünlerin market raflarındaki oranı ne oldu, artış söz konusu mu?

Özel markalı ürünler bu dönemde raflardaki oranlarını arttırmış değil ancak satış rakamları ciddi şekilde artmış durumda. Özel markalı ürünlerin süt, yoğurt, sıvı yağlar, kağıt ürünleri ve temizlik ürünlerindeki pazar liderliği halen daha devam etmektedir.

ENFLASYONU FRENLİYORUZ

- Koronavirüs döneminde birçok üründe zamlar gördük, ne diyeceksiniz?

Özel markalı ürünler ağırlıklı olarak ulusal market zincirlerinin raflarında yer almaktadır. Bu dönemde ulusal zincir marketlerin raflarında kayda değer bir artış olmamıştır.

- Bu dönemde maliyet yükseldi, kur 7 TL'yi aştı, bu sizin ürünlerin fiyatını nasıl etkileyecek?

Özel markalı ürünler fiyat odaklı ürünlerdir. Tüketiciye kaliteli ürünü en uygun fiyata sunmak amacıyla konumlanan ürünlerdir. Kurun yükselmesi doğal olarak ithalata dayalı alanlarda maliyet artışlarına sebep olacaktır ancak bu artışlar fiyat odaklı bir sektör olduğumuz için mümkün olan en düşük seviyede raflara yansıyacaktır.

- Enflasyonda artış sürüyor, özel markalı ürünlerin enflasyonu frenleme etkisi var mı?

Özel markalı ürünler her zaman enflasyonu frenleyici etki göstermiştir. Araştırma şirketlerinin verileri A Markalı bir ürünün fiyatı 100 TL’ye endekslendiğinde Özel Markalı Ürünün ortalamada 66.2 TL olduğunu gösteriyor. Özel markalı ürünler fiyat odaklı rekabet yaptıkları için fiyatları hep ucuz oluyor. Marka sahipleri ise bu makasın daha da açılmaması için zam yapmama veya çok düşük zamlarla durumu idare etme yoluna gidiyorlar ve bu da özel markalı ürünlerin enflasyonu frenlemesini beraberinde getiriyor.

YASAKTAN BİR GÜN ÖNCE ALIŞVERİŞ

- İnsanlar ağırlıklı olarak hangi günlerde alışverişlerini yoğunlaştırdı alımlarda kart mı nakit kullanımı mı arttı?

Sokağa çıkma yasağından bir önceki günlerde market alışverişlerinin ciddi şekilde arttığını söyleyebiliriz. Salgından korunma hedefiyle alışverişlerin kartla yapılmasının çoğaldığını gözlemliyoruz. Özel markalı ürünlerin ağırlıklı olarak satıldığı indirim marketleri ve ulusal market zincirlerinin de e-ticaret alanlarına yoğunlaşmaları, özel markalı ürünlerin online satışlarını arttırmış bulunuyor.

- Koronavirüs bittikten sonra alışveriş alışkanlıklarında nasıl bir değişiklik bekliyorsunuz?

Tüketicilerinin hijyene her zamankinden daha fazla önem vereceğini düşünüyoruz. Dezenfekte özelliği yüksek ürünler normal dönemlere göre daha fazla ilgi görecektir. Tüketicinin topluca tüketim yaptığı kafe ve restaurantlardan ziyade evde daha fazla tüketim yapmaya yönelecektir. Bunların yanı sıra online satışların, salgın öncesindeki beklentilerin çok daha üstünde artmasını bekliyoruz.

75 MİLYAR TL CİRO

- Market markalı ürünlerin pazar büyüklüğü nedir, bu yıl nasıl bir büyüme bekliyorsunuz, bir marketteki ürünlerin yüzde kaçı özel markalı ürünlerden oluşuyor?

Özel markalı ürünler markete göre değişiklik göstermekle birlikte, raflarda yüzde 75 ile yüzde 15 arasında kendilerine yer bulmaktadır. İndirim marketlerinin raflarında yüksek oranda yer bulan özel markalı ürünlerin, ulusal zincirlerdeki payı indirim marketlere göre daha azdır. Tüketicinin özel markalı ürüne ilgisinin ve güveninin yükselmesi ile bu oranlar daha da artıyor ki sektördeki son birkaç yıldaki büyüme oranları da bunu kanıtlıyor. Özel markalı ürünler 2019 yılını yüzde 20’lik büyümeyle yaklaşık 60 milyar TL ciro ile kapattı. Alkol ve sigara hariç Hızlı Tüketim Ürünleri Pazarında özel markalı ürünlerin payı yüzde 21 seviyesine geldi. Tüketicinin özel markalı ürünlere ilgisinin ve güveninin artması, ulusal zincirlerin ve indirim marketlerinin şube sayılarını arttırmaları ve evde tüketimin artması gibi önemli unsular bu yıl sektörün yüzde 25’lik bir büyüme göstermesini olağan kılıyor. Özel markalı ürünlerin 2020 yılını yaklaşık 75 milyar TL ciro ile kapatmasını bekliyoruz.

- Sektör olarak bu dönemde ne tür sorunlar yaşıyorsunuz, hükümetin açıkladığı destekler yeterli mi?

Tüm dünya hiç beklemediği, daha önce tecrübe etmediği bir dönemden geçiyor. Doğal olarak biz de bu dönemde sorunlar yaşadık. Ancak gerek üreticilerimizin gerekse marketlerin fedakarca çalışmaları bu sorunları hızlıca aşmamızı sağladı. Euromonitor International’in yaptığı araştırma gelişmiş Avrupa ülkelerinde marketlerde yüzde 25 ila yüzde 15 arasında değişen oranlarda stok dışı ürünlerin olduğunu göstermekte. Aynı dönemde Türkiye’de stok dışı ürün yüzdesinin en yüksek olduğu gün yüzde 1.6 olduğunu görüyoruz. Bu araştırma Türk üreticilerin, marketçilerin ve hükümetin ne kadar koordineli şekilde çalıştığını göstermektedir. Bugüne kadar geldiğimiz noktayı bugünden sonra da aynı kararlılık ve mücadele ile sürdürmek en önemli beklentimiz.

Şehriban Kıraç/Cumhuriyet