Faiz indirimlerinin etkisiyle finansal piyasalarda çalkantının olduğu 2021 yılın son aylarında kaynağı belirsiz para giriş ve çıkışlarında sıra dışı bir seyir gözlendi.

Türkiye 2021 yılının son ayında 3,8 milyar dolarla son 16 ayın en yüksek cari açığını verirken, kaynağı belirsiz para çıkışındaki rekor dikkat çekti.

Merkez Bankası (TCMB) verilerine göre, ödemeler dengesinde kaynağı belirsiz para giriş çıkışlarını ifade eden ‘net hata noksan’ kalemi, aralıkta 8,7 milyar dolarla rekor çıkışa işaret etti.

Sözcü'den Emre Deveci'ninhaberine göre Aralık ayına 13 seviyelerinde başlayan dolar/TL, 18,36 ile zirveyi gördükten sonra TCMB’nin döviz satışları ve kur korumalı mevduat uygulamasıyla gerilemiş ve yılı 13,35 seviyelerinde kapatmıştı.

Net hata noksan kaleminde önceki çıkış rekoru, Haziran 2019’da 5 milyar dolarlık çıkışla görülmüştü.

Dolar kurunun yüzde 40,3’le son 20 yılın en sert artışını yaşadığı Kasım 2021’de Türkiye’ye kaynağı belirsiz para girişi 4,5 milyar dolarla tarihteki en yüksek üçüncü rakama ulaşmıştı.

Bu kalemde giriş rekoru ise 4,6 milyar dolarla Kasım 2020’de kaydedilmişti.

2021 yılının geneline bakıldığında ise 10,5 milyar dolarlık kaynağı belirsiz para girişi olduğu gözlendi. Bu da, en yüksek üçüncü rakam olarak dikkat çekti.

Yıllık bazda net hata noksan kaleminde giriş rekoru, 22,7 milyar dolarla 2018 yılında görülmüştü. 2017’de ise 8,8 milyar dolarla en yüksek çıkış kaydedildi.

AÇIK VE ÇIKIŞLAR REZERVİ ERİTTİ

Aralık'ta cari açık 3,8 milyar dolar, net portföy çıkışı 2 milyar dolar, net hata noksan kalemindeki çıkış da 8,7 milyar dolar oldunca toplamda 14,5 milyar dolarlık çıkış oldu.

Bu çıkışlardan kaynaklı döviz ihtiyacının 4,2 milyar doları doğrudan ve diğer yatırımlar kaleminden, 10,3 milyar doları rezervlerden karşılandı.

Bu ayda TCMB rezervi 13,8 milyar dolar azalırken, banka rezervleri 3,5 milyar dolar arttı.

NEDENİ NE?

Merkez Bankası metinlerinde ‘net hata noksan’ kalemi, “Verilerin değişik kaynaklardan elde edilmesi, değerleme, ölçme ve kayıt zamanı farklılıkları yaratmakta; sonuç itibarıyla oluşan farklar Net Hata ve Noksan (NHN) kalemine ‘kalıntı’ şeklinde yansımaktadır. Bu kalem, finans hesabından, cari işlemler hesabı ve sermaye hesabının çıkarılmasıyla elde edilmektedir” şeklinde ifade ediliyor.

Ödemeler dengesi istatistikleri ve dolayısıyla net hata ve noksan kalemi de, hem geçici nitelikteki verilerin zaman içinde kesinleşmesi hem de yeni bir kaynaktan veri derlenmeye başlanması nedeniyle geriye dönük olarak güncelleniyor.

İthalat ve ihracattaki gümrük ve banka kayıtlarındaki farklılıkların yanı sıra turizm gelir ve giderlerinin izlenebilmesi için yürütülen anket çalışmaları sonucunda hesaplanan gelir veya gider, bankaların döviz varlıklarına artış veya azalış olarak yansımamışsa, aradaki fark ‘net hata noksan’ kalemine yansıtılıyor.

Yastık altında saklanan para ve değerli metallerin sisteme girmesi de kaynağı belirsiz giriş olarak kayda geçiyor. Uzmanlar, aralık ayındaki rekor kaynağı belirsiz çıkışın, söz konusu aydaki finansal türbülans ve döviz kurlarındaki oynaklıklar nedeniyle sistem dışına para çıkışları kaynaklı olabileceğine işaret etti.