Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) çalışanın maaşını düşük göstererek vergi ve prim kaybına yol açan işverenler hakkında çalışma başlattı. Kurum işverenin bildirdiği kazançta yüzde 20 ve üzerinde azalma olan çalışanların telefonlarına mesaj göndermeye başladı. Bu yılın ilk altı aylık döneminde 150 bin çalışana bu amaçla SMS göndererek kazançlarında azalma olduğu uyarısı yapıldı. Maaşı düşük gösteren işveren hem tazminat hem de ceza ödeyecek. Ayrıca eksik bildirdiği primleri de yatıracak.

SGK, bordro üzerinden prim kaçırılmasını, eksik kazanç bildirilmesini kayıt dışılığın bir alt başlığı olarak tanımlıyor. Ücretin düşük gösterilerek prim kaçırılması, bir ay çalışan bir işçinin bordroda 15 gün çalışılmış gösterilmesi gibi kayıt dışı uygulamalara izin verilmiyor.

Çalışanların ücretini SGK'ya ve vergi dairelerine eksik bildiren işverenleri takibe alan kurum, Plan ve Bütçe Komisyonu'na sunulan 2022 yılı bütçe gerekçesine göre bu yılın ilk altı ayında 150 binden fazla çalışana "Bu ay SGK'ya bildirilen kazancınız önceki aya göre azaldı" mesajı iletti.

Emekli aylıkları prime esas kazançlar üzerinden hesaplanıyor. Emekli aylığının düşük olmaması için alınan ücretle bordronun aynı olması önem taşıyor. Kazancın yüksek bildirilmesi daha çok prim ödenmesi, daha yüksek emekli aylığına hak kazanılması anlamına geliyor. Primi düşük yatırılanlar düşük emekli aylığına mecbur kalıyor. Emeklilikte mağdur olmamak için kazancın bordroya tam olarak yansıyıp yansımadığının takip edilmesi büyük önem taşıyor.

Bordroda usulsüz uygulamalara karşı çalışan haklı fesih kullanarak tazminat talep edebiliyor. Yapılan incelemelerde SGK bildirgesi kayıtlarında bazı işletmelerin usulsüz uygulamalara gittiği saptandı. Bu usulsüz uygulamalara karşı Türk Ceza Kanunu, Borçlar Kanunu kapsamında 5 yıla kadar hapis istemiyle dava açılabiliyor.

Kurum prime esas kazancın mesleğe uygunluğunu denetlerken yanlış kod beyanıyla düşük ücrete izin vermiyor. Personelin yaptığı iş Kurum'a meslek koduyla bildiriliyor. O mesleğe uygun prime esas kazanç belirleniyor. İşverenin yanlış kod beyanıyla düşük ücret gösterdiğine ilişkin şikayetler incelemeye alınıyor. Primleri düşük yatırılan çalışanların öncelikle işverenden gerçek ücretten bildirim yapılması istemesi gerekiyor. İşverenin bunu kabul etmemesi durumunda Alo 170'e ihbar ya da iş mahkemesine gitme seçeneği bulunuyor. Bu nedenle sözleşmesini fesheden çalışan kıdem tazminatını alma hakkına sahip.

Özel sektörde prime esas kazancı bir önceki aya göre yüzde 20 ve üzerinde azalan çalışanlar tek tek belirleniyor. Kazancı düşürülen, eksik bildirilen sigortalıya durum iletiliyor.

Böylece işverenler çalışanın bilgisi olmadan eksek prim yatıramayacak. Maaşı düşük gösteren işveren hem tazminat hem de ceza ödeyecek, eksik bildirdiği primi de yatıracak.

SGK'nın yürüttüğü yeni programla sosyal güvenlik haklarına yönelik bilinçlendirme çalışmaları yapılarak daha çalışanlara ulaşılacak. SMS'ten sonra eksik ücret bildirimi konusunda riskli işyerlerine mektup yazılacak.