13 Ağustos günü hemen hemen 55 modelin fiyatı 265 bin lira bandına inerken, yaşanan kur atakları bu baharı kısa sürdürdü. Otomobil fiyatlarında ağırlıklı olarak belirleyici olan euro kuru bu süreçte rekor kırarak yüzde 55 artınca etiketler de patladı. Böylece yüzde 50’lik dilimde olan model sayısı gazlayan fiyatlarla 19’a düştü.

Otomotiv sektörü Türkiye’de vergi ve kur kıskacıyla uğraşırken, şimdi de pandemi aracılığıyla stok sorunuyla da yakından tanıştı.

Karar'dan Ali Yıldırım'ın haberine göre çip kriziyle birlikte üretim adetleri düşerken, yeni bir araç almak gittikçe zorlaştı. Özellikle son 2 yıllık süreçte sıfır otomobil bulunurluğu minimum seviyeye düşerken, 12 Ağustos 2021’de yapılan matrah artışıyla birlikte fiyatlar da biraz olsun geriledi.

Yüzde 80’lik matrah diliminde olan birçok model yüzde 50’lik vergi dilimine indi. Bu dönemde ekonomi yönetimin aldığı kararlar ve hızlı faiz indirimi döngüsü TL’yi tarihinin en değersiz seviyelerine taşırken kuru da patlattı. Böylece yaşanan kur atakları ucuz otomobil baharını çok uzun sürdürmedi. Matrah artışından sonra yaklaşık 55-60 model yüzde 50 vergi dilimine girdi. Fakat artan fiyatlarla birlikte 55 model yerini sadece 19 modele bıraktı.

12 Ağustos sonrasında neredeyse yüzde 60 düşen fiyatlar bugün bakıldığında yaklaşık yüzde 100’den fazla artış kaydetti. Günlük yaşanan kur krizleri ayda bir değişen fiyatları neredeyse haftalık periyotta değişme mahkum etti. Gerçekleşen matrah artışı sonrasında bazı orta ve alt sınıf modellerin fiyatlarında iyileşme görülmüştü. Fakat o dönemde de sektör temsilcileri bunun kalıcı bir hamle olmadığını uzun vadeli bir önlem alınması gerektiğini paylaşmıştı. Vatandaş ise TL kriziyle birlikte parasının değerini korumak için ya dövize sarıldı ya da farklı ürünlere. Bunlardan biri de otomobil oldu. Yatırım aracına dönüşen otomobiller sonrasına fiyatların her ay değişimi tüketici için cazip geldi. Bugün liste fiyatı 266 bin lira olan bir otomobil bile online satış sitelerinde 400 bin liradan fazla fiyat etiketiyle satıldığı görülüyor. Öte yandan veri ve ikinci el fiyatlandırma şirketi Cardata verilerine göre, Kasım 2021’de yüzde 50 ÖTV bareminde sadece 18 tane modelin kaldığı görülüyor. Daha önce listede SUV ve C-HB modellerin olduğu görülürken şimdi iki segmentten de eser kalmadı.

‘ORTA GELİRLİNİN SIFIR ARAÇ ALMASI ARTIK HAYAL’

Ekonomi düzelmedikçe fiyatların geri gelmeyeceğini söyleyen ikinci el veri ve değerlendirme şirketi Cardata Genel Müdürü Hüsamettin Yalçın “Enflasyon düşmedikçe, ekonomi düzelmedikçe, kur gerilemediği sürece fiyatların düşeceğini düşünmüyorum” dedi.

Alım gücünün de bu ekonomik faktörlerde dayalı olarak düştüğünden bahseden Yalçın şöyle konuştu: “Önümüzdeki 2 sene alım gücü artmaz. 2022’de aynı tablo devam edecek. Sıfır araç bulunurluğu sorunu devam edecek. Bununla birlikte fiyatlar da artacak. Bu yüzden talep ikinci el araçlara kayacak. Burada da fiyatların duracağını düşünmüyorum. 2022’de araç satın alanların çoğu filo ve otomobili bir yatırım aracı gibi görenler olacak. İnsanlar parasının değerini otomobil satın alarak korumaya çalışacaklar. Orta gelirli bir kişinin bu fiyatlardan otomobil satın alması artık hayal.”

‘İKİNCİ ELDE BİLE FİYATLAR BİR GÜNDE YÜZDE 20 YÜKSELDİ’

Döviz kurunun sıfır kilometre araç fiyatlarına direkt yansıdığını ifade eden Otomerkezi.net CEO’su Muhammed Ali Karakaş “Ancak stok problemleri, ikinci elde neredeyse tüm araçların fiyatlarında radikal yükselişlere neden olurken, sadece 23 Kasım 2021 tarihinde, dövizdeki hızlı artışla aynı gün içinde ilan platformlarından ortalama 30 bin aracın ilanı kaldırıldı.

İlanını kaldırmayan birçok şirket ve araç sahibi de birkaç saat içinde satış fiyatında yaklaşık yüzde 20 artışa gitti. Ülke ekonomisindeki gelişmeler, ikinci elde de belirleyici unsur olacak. Online ilan platformlarınının sıfır kilometre araç satışını kaldırması ve yeni ilanlara müsaade etmemesi adına bir düzenlemeye gitmesi gerekiyor. Aksi takdirde parası en çok olan, elinde en çok otomobil olan fiyatı ve piyasayı belirler, bu karaborsanın önü alınamaz. Bugün hiçbir bayide sıfır araç bulunamazken, ilan platformlarında 2 binden fazla sıfır araç ilanıyla karşılaşmamız durumun ciddiyetini gösteriyor” dedi.

‘FIRSAT VARDI YAKALAYAMADIK’

Operasyonel araç kiralama sektörü yılın 9 aylık bölümünde 12,6 milyar TL’lik yeni araç yatırımı yaparak 47 bin 700 adet aracı filosuna kattı. Sektörün toplam araç sayısı ise 2020 yılı sonuna göre yüzde 9,1 azaldı ve 239 bin adede geriledi.

Tüm Oto Kiralama Kuruluşları Derneği (TOKKDER) Başkanı İnan Ekici “Kiralama sektöründe ikinci ve üçüncü çeyrekte bir miktar büyüme beklentimiz vardı. Ancak araç bulunurluğunda yaşanan sıkıntılar sektörün araç parkında beklenen büyümeyi, özellikle üçüncü çeyrekte fırsat olmasına rağmen, yakalayamamasına sebep oldu.

Otomotiv sektöründeki fiyat artışları ve mali disiplindeki iniş çıkışlardan kaynaklı olarak tüketicinin tercihi ekonomik ve küçük segment araçlara kaymış durumda. 2022 ortasında ise çip krizinin sonlanması ile araç bulunurluğunun da artması ve büyümesi bekleniyor ancak Türkiye’de bu büyümenin yaşanabilmesi için döviz kuru ve ekonomide yaşanan dalgalanmaların durulması gerekiyor. Araç bulunurluğu problemi kontrat sürelerini de etkiledi, şirketler ellerindeki araçları bırakmak istemiyorlar bu sebeple var olan kontratlarını uzatmayı tercih ediyorlar” açıklamasını yaptı.