Farklı sektörlerde yenilikçi ve öncü fikirlerin iş modeli olarak hayata geçirildiği start-upların desteklenmesi, ülke ekonomisine katkısı ve farklı alanlarda yenilik ve gelişmelerden geri dönüş elde edilmesi adına son yıllarda sermaye sahiplerinin sıkça gündeminde olan konulardan. 

Start-uplara yatırım yapılmasının farklı avantajlarına rağmen, küresel ekonomik konjonktür girişimcileri ve yatırımcıları 2022 yılında bir önceki yıla oranla olumsuz etkiliyor.  startups.watch’un verilerine göre ikinci çeyrekte 79 yatırım turunda 114 milyon dolarlık yatırım yapılırken,  2021’in aynı döneminden bu yana en az yatırım yapılan çeyrek oldu ve 2022’nin ikinci yarısında da yatırımların hız kestiği görüldü.

Türkiye’de startup ekosisteminin gelişimi açısından yatırımların kritik olduğunu belirten YAK Avukatlık Ortakları Buket Altufan Ulu, Hande Yayla Oğuzülgen ve Özge Konukçu, bu zorlu ortamda yatırım yapmayı planlayan iş adamlarına önemli tavsiyelerde bulundu.

Girişim Kadar Girişimcinin Kendisi de Yatırımın Geri Dönüşü İçin Önemli

Bir girişime yatırım yapmayı değerlendirirken girişimin ne kadar özgün olduğu, farklı girişim ve modellerle karşılaştırıldığında sağlayacağı geri dönüşün ekonomik değeri, ilgili pazarın genişliği, rakipleri olduğu kadar girişimcilerin kendisinin de incelemesi gereken kritik unsurlar arasında yer alıyor.  Bir yatırımın başarısında girişimcinin tutarlılığı, yatırım alanında geliştirdiği uzmanlığı, yatırıma ilişkin uzun vadede yaptığı planlamalar ve profesyonelliği gibi unsurlar da önemli rol oynuyor. 

Doğru ve Etkin İş Modeli ve Organizasyon Yapısı Yatırımın Geri Dönüşü İçin Önemli

Yatırımın sürdürülebilir olarak gerçeklemesi ve şirket organizasyon yapısı da bir yatırımcının incelemesi ve hatta belirli noktalarda yatırım yaparken kontrol etmek isteyeceği unsurlardan biri olarak öne çıkıyor.  Yatırıma uygun işletme modelinin belirlenmesinde, söz konusuysa yararlanılabilecek teşviklerin gereklilikleri, finansal ve nakit akışı açısından doğru işletme modelinin ve işletme anayasasının ilgili hukuki düzenlemelere göre yatırımın mümkün olan en erken aşamalarında belirlenmesi ve uygulamaya alınması yatırımcıların dikkat etmesi gereken hususlar arasında yer alıyor.  Yine yatırımın mümkün olan en erken dönemden itibaren bilgi, belge yönetiminin, kayıtların doğru ve düzenlemelere uygun tutulması da girişimin başarısı ve yatırımın geri dönüşü açısından önemli unsurlar arasında. 

Girişime İlişkin Risk ve Gerekliliklerin Doğru Tespit Edilmesi ve Yönetilmesi

Ticari risklere ilişkin yapılacak değerlendirmeler kadar girişimlere ilişkin regülasyon anlamında yapılacak risk değerlendirmesi ve regülasyonlara uygunluk denetimi de önemli.  Bir girişimin regülasyon anlamında tabi olabileceği izin ve lisansların doğru tespit edilmesi, ilgili alanda tabi olunan hukuki kural ve düzenlemelerin tespiti ve bunların girişimin geri dönüşüne ve finansal başarısına etkilerinin değerlendirilmesi şart. Fikri Mülkiyet gibi farklı alanlarda girişimin özgünlüğünün ve getirisinin korunabilmesi için gerekli hukuki korumanın doğru ve zamanında sağlanması girişimin en erken aşamalarından itibaren üzerinde durulması gereken temel hususlardan.  İleride oluşabilecek ve girişimin finansal geri dönüşü üzerinde doğrudan etkili olacak olası risk ve engelleri önleyebilmek ya da doğru yönetebilmek adına zamanında ve doğru şekilde hukuki gerekliliklerle uygun yapılandırma sağlanması gerekiyor. 

Hisse Dağılımına Dikkat Edin

YAK Avukatlık Ortakları, yatırım alma aşamasında diğer önemli konunun ise hisse dağılımının nasıl yapılacağı ve hissedarlara ne tür hisse verileceği olduğunun altını çizerek şöyle anlatıyor;

“Yatırım alma aşamasında girişimcilerin yatırımcılara verebileceği iki temel hisse türü var. Bunlar Adi ve İmtiyazlı ile Primli ve Primsiz hisseler. Hissedarlara eşit haklar sağlayan hisselere ‘adi hisse senedi’ deniyor. Ayrıcalıklı, örneğin hissedarlara şirketin karar mekanizmasında söz hakkı veya veto hakkı tanıyan hisseler de ‘imtiyazlı hisse senedi’ oluyor. Üzerindeki yazılı değerle ihraç edilen hisse senetlerine ‘primsiz’, bu değerden yüksek bir bedel karşılığında ihraç edilen hisse senetleri de ‘primli hisse senetleri’ “