Döviz rezervlerindeki sert düşüş ve yüklü altın alımlarıyla Türkiye’de ve dünyada gündemde olan Merkez Bankası (TCMB), eylülde 45,5 tonluk altın satışıyla sürpriz bir işleme imza attı.

Dünya Altın Konseyi (WGC) verilerine göre, temmuzda 19,4, ağustosta 3,9 ton altın alımı yapan banka eylüldeki 45,5 tonluk (yaklaşık değeri 3 milyar dolar) satış nedeniyle üçüncü çeyrekte nette 22,5 tonluk satış yaptı.

TCMB NEDENİYLE DÜNYADA 10 YIL SONRA BİR İLK

2017’den bu yana yüklü altın alımı yapan TCMB’nin eylüldeki altın satışıyla dünyada 10 yıl sonra ilk kez çeyrek yıllık dönemde merkez bankaları nette altın satmış oldu.

Dünya genelinde merkez bankaları 2020’nin üçüncü çeyreğinde toplamda net 12,1 tonluk satış yaptı. 2019’un aynı döneminde merkez bankaları 141,9 tonluk net alım yapmıştı.

Bu sonuçta TCMB’nin yanı sıra Özbekistan Merkez Bankası’nın da bu dönemde 34,9 tonluk satış yapması etkili oldu.

Son yıllarda altın rezervini artıran ülkelerden Rusya’da da merkez bankası 1,3 tonluk altın satışı yaptı ve 13 yıl sonra ilk kez bir çeyrekte nette altın alımı yerine satışı yaptı.

SATIŞA RAĞMEN BİRİNCİ

Öte yandan, TCMB eylüldeki 45,5 tonluk satışa rağmen yıl başından bu yana toplamda 148,5 tonluk altın alımıyla bu alanda 2019’da olduğu gibi yine dünyada birinci sırada yer aldı.

TCMB, 2019’da 159 ton altın alımıyla dünyada merkez bankaları arasında birinci sırada yer almıştı. İkinci sırayı ise 158,1 tonluk alımla Rusya Merkez Bankası almıştı. TCMB’nin altın alımları 2017’de 85,9 ton, 2018’de 51,4 ton olmuştu.

Dünya Altın Konseyi, merkez bankalarının altın rezervlerini artırmasını, ABD'nin doları diğer ülkelere finansal baskı yapmak için kullanmasına ve yaptırım tehditlerine karşı hazırlık olarak değerlendiriyor.

WGC analisti Louise Street, merkez bankalarının altın satışlarına ilişkin “Mali olarak gergin bir dönemde bankalar satış yaparak yüksek altın fiyatlarının avantajını kullanıyor” dedi.

Bloomberg, Özbekistan merkez bankasının altın satışı yaparak rezerv çeşitlendirmeye gittiğini yazdı.

ZORUNLU KARŞILIKLAR ARTTI

Eylülde TCMB’nin kendine ait altın rezervi düştü ancak bankaların TCMB’de zorunlu karşılık olarak tuttukları altın miktarı bu dönemde 84,2 tondan 133,4 tona yükseldi.

Böylece miktar olarak TCMB’nin altın rezervi 690 ton civarında kaldı.

EKİM’DE HAZİNE’YE ALTINLARINDA ARTIŞ

TCMB verileri, bankanın net altın rezervinin eylülün ardından ekimde de azalmaya devam ederken, Hazine’nin elindeki altınların arttığını gösteriyor.

TCMB’nin net altın rezervi 25 Eylül-16 Ekim arasında 514,6 tondan 501,2 tona gerilerken Hazine’nin altınları aynı dönemde 41,6 tondan 60 tona yükseldi.

Bu yükseliş, Hazine’nin ekim ayında 18,4 tonluk altın cinci borçlanmaya gitmesinden kaynaklandı.

Hazine’nin eylül ve ekim aylarında toplamda 2,2 ton altın borç geri ödemesi var.

MERKEZ’İN SWAP HARİÇ NET REZERVİ EKSİDE

TCMB’nin brüt rezervi, eylülde bir önceki aya göre yüzde 4,9 azalarak 79,7 milyar dolar oldu. TCMB'nin eylül sonundaki swap yükümlülüğü yani yabancı ve yerli bankalardan ödünç olarak aldığı döviz ve altınların miktarı ise 62,9 milyar dolar oldu.

Merkez’in swap hariç brüt rezervi 16,8 milyar dolara geriledi. Swap hariç net rezerv ise -45,9 milyar dolar oldu.

KURU TUTMAK İÇİN ÖRTÜLÜ OPERASYON

Analistler ve bankacılar, TCMB Ocak 2019-Eylül 2020 arasındaki dönemde TCMB rezervlerinden toplamda 116,4 milyar doların TL’yi savunmak için kullanıldığını belirtiyor.

Kamu bankaları aracılığıyla döviz satışı yoluyla ekonomi yönetimi, dolar/TL kurundaki artışı frenlemeye çalışıyor ancak başarılı olamıyor. Hatta rezervlerdeki düşüş ve TCMB bilançosunda açıklanamayan değişimler, yatırımcılarda endişe yaratıyor ve bu da TL’de yeni düşüşleri beraberinde getiriyor.

TCMB resmiyette “kur hedefimiz yok” dese de TL’yi savunmak adına arka kapıdan müdahaleler yapılıyor.

Emre Deveci/Sözcü