Pandemi etkisinin daha belirgin hissedildiği ve vergi tahsilatlarının ötelendiği 2020 yılı ilk yarısında 109,5 milyar TL açık veren bütçe, bu yıl ilk yarısında 32,5 milyar TL açık verdi.

Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan verilere göre, bütçe açığı Haziran ayında ise 25 milyar TL oldu. Geçen sene haziranda açık 19,4 milyar TL idi.

2020 yılı Haziran ayında 13,1 milyar TL faiz dışı açık verilmiş iken bu yıl Haziran ayında 15,6 milyar TL faiz dışı açık verildi.

Verilere göre 2020 yılı Ocak-Haziran döneminde 38,2 milyar TL faiz dışı açık verilmiş iken 2021 yılının ilk yarısında 58,3 milyar TL faiz dışı fazla verildi.

Hükümet orta vadeli planda (OVP) yüzde 4.3, daha sonraki açıklamalarda ise bu yıl bütçe açığının GSYH’ye oranını yüzde 3.5 hedeflediğini açıklamıştı.

18,6 MİLYAR TL YAPILANDIRMADAN GELDİ

Şekerbank Başekonomisti Gülay Yıldırım, “…faiz dışı harcamaların yüzde 0.3 reel daralma, gelirlerin ise yeniden yapılandırmalardan gelen yaklaşık 18,6 milyar lirayı da içerecek şekilde yüzde 19.1 artış kaydetmesi bütçe performansının yeni ekonomi programı (YEP) tahmininden daha iyi bir performansa işaret eden bizim tahminimizden de daha güçlü bir performans gösterme ihtimalini ortaya çıkarmıştır” dedi ve ekledi:

“Burada salgının ilerleme patikası belirleyici olacak olsa da yüzde 3.5 bütçe açığı tahminimizin aşağı yönlü riskler içerdiğinin altını çizmemiz gerekmektedir.”

Hükümetin pandemi desteklerinin bütçeye yansıması desteklerin farklı kanallardan uygulanması ile sınırlı kalmış durumda. İstihdam piyasasını desteklemek için atılan adımların neredeyse tamamı bütçe dışından İşsizlik Sigortası Fonu’ndan finanse edildi.

Benzer ülkelere bakıldığında Türkiye birçok ülkeden daha az bütçe açığı vermeye de devam etti. Buna rağmen bütçede yaşanan bozulma da hatırı sayılır seviyede.

Bütçe dengesi, 2016’da yaşanan darbe girişiminin etkilerini azaltmak için alınan önlemlerle kısmen bozulmaya başladı. Bunun yanı sıra başta Kuzey Irak ve Suriye olmak üzere jeopolitik gelişmeler nedeniyle güvenlik harcamalarındaki artış da etkili oldu. Haziran 2018 seçimleri öncesi kamu emekli ve çalışanlarına yönelik atılan genişlemeci adımlar ise harcamalar tarafındaki yükselişin kalıcı olarak artmasına neden oldu.

BÜTÇE AÇIĞI SON YILLARDA ARTTI

Bütçe açığının GSYH’ya oranı 2013’ten 2016 yılına kadar yaklaşık yüzde 1 seviyesinde kalmıştı. Düşük kamu borcu bu dönemde Türkiye piyasalarını destekleyen önemli bir unsur oldu. 2017 yılında bütçe açığı/GSYH yüzde 1.5, 2018’de yüzde 1.9’a, 2019’da yüzde 2.9’a 2020’de yaklaşık yüzde 3.5’a genişledi.

Hazine reform programı kapsamında 3 ayda bir açıklayacağı Kamu Maliyesi raporunun Mayıs sonundaki ilk sayısında 2021’de hem bütçe gelirlerinin hem de giderlerinin tahminlerin üzerinde gerçekleşeceği belirtti.

Rapora göre 2021 merkezi yönetim bütçe gelirleri bütçe kanununda öngörülen 1.1 trilyon TL tutarının yüzde 13.9 üzerinde 1.25 trilyon TL seviyesinde gerçekleşmesi bekleniyor. Rapora göre Hazine 2021 için yaklaşık 153.5 milyar TL ilave gelir öngördü.

Rapora göre yıl sonu tahmininde eşel mobil kaynaklı 26.9 milyar TL gelir kaybı, sektörel vergi indirimlerinden 12.7 milyar TL vergi kaybı öngörüldü.

Bütçe giderlerinin ise bütçe kanununda yer alan 1,4 trilyon TL tutarın yüzde 8 üzerinde 1.45 trilyon TL’ye yükselmesi bekleniyor. Hazine rapora göre 2021’de 108.4 milyar TL ilave harcama planladı.