Politika faizini sabit tutarak, örtülü yollardan piyasa faizlerini yükselten Merkez Bankası'nın (MB) ağırlıklı fonlama maliyeti yüzde 13.45'e kadar çıktı. Piyasalarda faizler yaklaşık 10 ayın en yüksek seviyelerine çıktı. Ancak artan maliyeti kredilere hızla yansıtan bankalar, sıra mevduatlara geldiğinde cazip faiz vermeye niyetli görünmüyor.

İhtiyaç kredilerinde yıllık maliyet yüzde 35, taşıtta yüzde 31, konutta yüzde 25 seviyelerini bulurken, bankacılar vadeye ve tasarruf miktarına göre değişen mevduat faizlerinde yüzde 12-13 oranlarına çıkamadıklarını söylüyor. Bazı özel bankalar TL tasarruflar için yüzde 13 ‘hoş geldin' faizi teklif etse de, bu oran sadece kampanyalarla sınırlı kalıyor.

AR KALDIRILMALI

Bilkent Üniversitesi Öğretim Üyesi, MB eski Baş Ekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara, bankaların MB'nin parasal sıkılaştırmasını mevduat faizlerine olması gerektiği gibi yansıtmamalarında aktif rasyosu (AR) formülünün etkili olduğunu söyledi.

Kara, “Bankaların risk ve beklentilerini fiyatlamalarına yansıtmasına olanak tanımak gerekir. Bunun için de aktif rasyosu ve örtülü telkin gibi uygulamaların tamamen kaldırılması lazım” dedi.

YÜZDE 2 EŞİĞİ AŞILDI

Özel bankalarda 20 bin TL tutarında 12 ay vadeli ihtiyaç kredisi için yüzde 2'nin üzerine çıkan faiz oranlarını görülüyor, yıllık maliyeti yüzde 35'i aşıyor.

Kamu bankaları da ihtiyaç kredilerinde faizi yüzde 1.44-yüzde 1.47 seviyelerine çıkardı. Konut kredisinde kampanya döneminde sıfır konuta uygulanan 120 ay vadeli yüzde 0.99 oranını tek bir kamu bankası devam ettiriyor, bu banka ikinci el konutta aylık faizi yüzde 1.25'e çıkarıyor.

Özel bankalarda ise bir ay önce yüzde 1.19 seviyelerinde konut kredisi faizi bulmak mümkün değil. 120 ay vadeli en uygun faiz 1.30 olurken, yüzde 1.35 ila 1.44'e kadar değişen oranlar görmek mümkün.  Taşıt kredisinde ise 30 Eylül'de en düşük sıfır araç kredisi aylık yüzde 1.25 olurken, şimdi 1.35 seviyesinde. 100 bin TL 48 ay vadeli sıfır otomobil kredisinde kamu bankaları aylık yüzde 1.39-1.43 olmak üzere değişen oranlarda faiz verirken, özel bankalarda aylık 1.35'dan 1.90'a kadar çıktığı görülüyor.

STOPAJ İNDİRİMİNİ FAİZE SAYIYORLAR

Bankaların mevduatta rekabete girmemesinde kredi faizleriyle birlikte kredi talebindeki azalmanın da etkisi var. Bir diğer etken de bankaların faiz ayarlamalarıyla, TL mevduatı daha cazip hale getirmek için devreye alınan vergi (stopaj) indirimini kendi lehlerine avantaja çevirmeleri oldu.

Prof. Dr. Hakan Kara'nın verdiği bilgiye göre, mevduat faizlerinin temel belirleyicisi MB'nin ağırlıklı ortalama fonlama faizi oluyor. Stopaj indiriminin faiz artırımını ikame etmek için kullanılmaması gerektiğini kaydeden Kara, “Mevduatta stopaj indiriminin ve MB fonlama faizindeki artışın önemli bir amacı da TL mevduatı daha cazip hale getirerek TL'deki değer kaybı baskısını azaltmaktı. Mevduat faizinin yeterince yükselmemesi bu hamlelerin etkinliğini sınırlıyor” diye konuştu.

Mehtap Özcan Ertürk/Sözcü