Dünya'dan Bader Arslan'ın yazısına göre Dövizle ilgili farklı alanlarda rezervleri artırmaya yönelik düzenlemelere hız veriliyor. Döviz muslukları rezervleri artırmak için Merkez Bankası tarafından bağlanıyor.

Eylül ayından itibaren TL, yabancı paralar karşısında hızlı bir değer kaybı yaşadı. TCMB, piyasaların hararetli olduğu günlerde art arda farklı büyüklüklerde döviz satışı yaptı. Ancak bu hamleler TL’deki değer kaybını durdurmadı.

Aralık sonunda hayata geçen kur korumalı mevduat düzenlemesi, döviz kurlarını önemli ölçüde geri çekmiş olsa da; TL’ye değer kaybettiren ana faktörler büyük ölçüde geçerliliğini koruyor. Son açıklanan Aralık ayı reel kur endeksi 47,8 ile şimdiye kadarki en düşük düzeyine geriledi.

Yurt içi yerleşiklerin (birey, kurum ve şirketler) döviz mevduatlarında yükseliş devam ederken, döviz rezerv pozisyonundaki riskler de büyüyor. Hatırlanacağı gibi 2020’de Merkez Bankası büyük miktarda döviz satışı gerçekleştirmiş ve net döviz rezervleri negatife inmişti.

Son verilere göre 31 Aralık 2021 itibarı ile Banka’nın brüt döviz rezervleri 111,1 milyar dolar olurken, net rezervler 8,3 milyar dolar, swap hariç net rezerv pozisyonu eksi 56,4 milyar dolar düzeyinde. Swap hariç net rezerv pozisyonunda altının 23,7 milyar dolarlık pozitif katkısı varken, net eksi 80 milyara ulaşan döviz etkisi dikkat çekiyor.

Son günlerde döviz ile ilgili farklı alanlarda rezervleri artırmaya yönelik düzenlemelere hız veriliyor. Döviz muslukları rezervleri artırmak için Merkez Bankası tarafından bağlanıyor.

Vatandaşlık Kanunu uygulamasında değişiklik

Bunun son örneği, dün Resmi Gazetede yayımlanan Türk Vatandaşlığı Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmelikte yapılan değişiklik oldu. Yönetmeliğin yeni hükümlerine göre, Türk vatandaşlığı kazanabilmek için gerekli olan döviz cinsinden gayrimenkul alımı ve mevduat tutma gibi yükümlülükler kapsamında ülkeye giren döviz artık Merkez Bankası’na satılmak zorunda.

En az 250 bin dolarlık taşınmaz alan, en az 500 bin dolar karşılığı mevduatı 3 yıl elinde bulunduran, en az 500 bin dolarlık gayrimenkul yatırım fonu katılma payı veya girişim sermayesi yatırım fonu katılma payını 3 yıl elinde tutan yabancı ülke vatandaşları, Türk vatandaşlığı hakkını elde edebiliyorlar.

Bu limitler dahilinde vatandaşlık alma amacıyla ülkeye giren döviz önce Türkiye’de faaliyet gösteren bir bankaya ve bu bankaca da Merkez Bankasına satılacak.

İhracat Düzenlemesinden 40 milyar dolar bekleniyor

Geçtiğimiz günlerde benzer bir düzenleme ihracat bedellerinin TL’ye çevrilmesi kapsamında gündeme gelmişti. TCMB’nin 16 Ocak 2020 tarihli İhracat Genelgesi’nde bu hafta başında yapılan değişiklik ile ihracat bedeli kabul belgesine veya döviz alım belgesine bağlanan ihracat bedelinin yüzde 25'i düzenlendiği tarihteki işlem kuru üzerinden Merkez Bankasına satılmak üzere belgeyi düzenleyen bankaya satılacak. Bankalarca alınan döviz, aynı gün Merkez Bankası adına açılacak dolar, Euro ve Sterlin hesaplarına aktarılacak. Bu düzenlemenin 2022 genelinde rezervlere 40 milyar dolara yakın katkı yapması hedefleniyor.

Dövizde zorunlu karşılıklar artıyor

Yabancı para mevduata uygulanan zorunlu karşılık oranları 2020 yazından bu yana yükseliyor. Ancak son 6 ayda bu yükseliş hız kazandı. 2021’in Temmuz ayında yabancı para karşılık oranlarında 200 baz puanlık bir artırımdan sonra, Eylül ve Kasım aylarında aynı miktarda iki kez daha artış yapıldı. Son bir buçuk yılda yabancı para ağırlıklı ortalama zorunlu karşılık oranı yüzde 12,1’den yüzde 21,7’ye yükseldi.

Ekimde reeskont uygulaması değişmişti

Geçtiğimiz Ekim ayında reeskont kredilerinin limitini 30 milyar dolara yükseltilmiş, bunun 5 milyar dolar karşılığının Türk lirası reeskont kredisi olarak da kullanılabilmesi imkanı getirilmişti. Kredilerin yalnızca bazı TL cinsi harcama alanlarında kullanılabilecek olması, geri ödemelerin sadece ihracat bedelleriyle yapılacak olması gibi hükümlerin de döviz rezervlerine kısıtlı da olsa katkı yapması öngörülüyor.