Navlunu yüksek tutmak için, seferleri azaltma girişimi de işe yaramayınca armatör, yük bulmak için karlı dönemde yüz çevirdiği müşterilerinin ve taşımacılık acentelerinin kapısını çalmaya başladı.

ABD ve AB başta olmak üzere küresel ekonomilerdeki resesyon beklentisi, pandeminin en çok kazananlarından olan armatörleri ters köşeye yatırdı. Konteyner navlunu pandeminin başından bu yana en düşük seviyeye ulaşırken, armatörler için asıl endişe ise yük bulamamak.

Navlun 1 yılda %60 geriledi

Dünya'dan Aysel Yücel'in haberine göre Küresel ticaret yükünün yüzde 80’den fazlasının taşındığı denizyolunda, pandemiyle birlikte yaşanan konteyner krizi, navlunda rekor artışların yaşanmasına neden olmuş, gemilerin günlük kazançları 10 kata yakın artmıştı.

Şirketler, bu yüksek karlı dönemi değerlendirmek için büyük yatırımlara imza attı. Bir yandan dev siparişlerle filoyu büyüten filoyu büyüten armatörler, diğer yandan kara ve havayoluna da yatırım yapmaya başlamıştı. Normal şartlarda perakendecilerin dördüncü çeyreğe yönelik stok yapması nedeniyle bu aylar deniz ticaretinin en yoğun olduğu sezon olarak öne çıkıyor.

Armatörler, navlundaki hızlı düşüşü durdurmak için ‘blank sailing’ diye tabir edilen kapasite azaltma yoluna gitti ancak, bu da navlundaki hızlı düşüşü frenleyemedi. Armatörler Birliği Başkanı Cihan Ergenç, “Bunlar daha iyi günlerimiz” yorumunu yaparken, Uluslararası Taşımacılık ve Lojistik Hizmet Üretenleri Derneği (UTİKAD) Yönetim Kurulu Üyesi ve Deniz Çalışma Grubu Başkanı Cihan Özkal, konteyner navlunundaki sert düşüşte küresel ekonomideki yavaşlama, resesyon beklentileri ve AB’deki enerji krizinin yanı sıra Çin’in tedarik zincirinde yaşanan sorunlar ve dev konteyner hatlarına rakip çıkmaya çalışan charter seferlerin de etkili olduğunu söyledi. Konteyner krizi nedeniyle özellikle geçen yıl birçok yatırımcı asıl işi olmamasına rağmen gemi satın almıştı. Özkal, “Dolaysıyla pasta küçüldü, yük de azalınca navlunlar pandemi öncesine döndü” dedi.

Bu yılın başında Uzakdoğu-ABD deniz hattında 40’lık konteyner için navlun 15 bin dolar seviyesindeyken, bu rakam bu hafta 2 bin dolara kadar indi. Konteyner navlun piyasasının önde gelen analiz şirketlerinden Drewry’nin dün yayınladığı Dünya Konteyner Endeksi’ne göre; 40’lık konteyner navlun endeksi geçen hafta yüzde 10 kayıpla 4 bin dolara kadar geriledi. Drewry’nin Dünya Konteyner Endeksi özellikle son bir ay içerisinde har hafta yüzde 10 değer kaybediyor. Endekste, son bir yılda yüzde 60’a yakın kayıp söz konusu.

Türk armatöre can simidi Karadeniz’den geldi

Konteyner navlunun sert düşmesi nedeniyle Arkas, Turkon, Medkon, Akkon gibi yerli armatörleri de zor günlerin beklediği ifade ediliyor. Ukrayna’daki savaşla birlikte Rusya’ya Türkiye üzerinden yapılan ticaretin yerli armatöre kısmen bir avantaj sağlaması beklenirken, özellikle yüksek karlılık döneminde büyük gemi yatırımlarına imza atan bazı yerli armatörlük şirketlerinin sıkıntı yaşayabileceği dile getiriliyor. Bazı sektör temsilcilerine göre, armatörlerin ayakta kalabilmek için önümüzdeki dönemde devlet desteğine ihtiyacı olacak. UTİKAD Deniz Çalışma Grubu Başkanı Cihan Özkal, navlundaki düşüşü Türk konteyner armatörleri açısından değerlendirerek, “Karadeniz’de fırsatlar var ama aynı zamanda tehlikeler de var. Ambargo kuralları konusunda batı çok üzerimize geliyor. Bankalarımız Rusya’nın mir sözleşmesinden çıktılar. Pandemide Uzakdoğu’nun siparişlerinin Türkiye’ye kaymasının Türk armatörün elini biraz rahatlatsa da bu kışı zor atlatacağız gibi gözüküyor. Çünkü ihracatımızın çoğu Avrupa ülkelerine yapılıyor ve buradaki talep kısılması ihracatçımızı sıkıntıya sokacak. Diğer taraftan yüksek döviz ve hammadde yarım amil ithalatı doğudan yapıldığı için orada da yüksek maliyetler söz konusu olacak” diye konuştu.

1 haftada 4 armatörden telefon alan var

Navlunu yüksek tutmak için, seferleri iptal etme girişimi de işe yaramayınca armatör yük bulmak için karlı dönemde yüz çevirdiği müşterilerinin ve taşımacılık acentelerinin (forwarder) kapısını çalmaya başladı. Dünyanın önde gelen uluslararası bir forwarder şirketlerinden Rif Line Türkiye Genel Müdürü Mehmet Serkan Erdem, “Armatörler için ortalık yangın yeri. Navlunların bu kadar sert düşeceğini kimse beklemiyordu” dedi. Yine Türkiye’de faaliyet gösteren bir başka uluslararası forwader şirketinin ülke yöneticisi de “Armatörler şaşkın. Araf’ta bekliyor. Hala kuyruğu dik tutmaya çalışıyor ama taşınacak mal yok ortada. Kapasiteyi azaltmaları da çare olmuyor. Zaten çok büyük karlar yazdılar. Şimdi geri verme zamanı” diye konuştu. Özel anlaşma yapmak için bir haftada dört ayrı armatörlük şirketi tarafından randevu talebiyle aranan forwarderlar var. Türkiye’de faaliyet gösteren başka bir forwarder şiketinin temsilcisi de üç yıldır kapılarını çalmayan bir armatörün randevu istediğini söyledi.

Kuru yük navlunu ‘düzeltme’ hareketi yapıyor

Konteyner navlunundaki sert düşüşün aksine kuru yük navlunu bir miktar yükseldi. Pandemi döneminde 5 bin puanları aşan Baltık Kuru Yük Endeksi (BDI), geçtiğimiz aylarda 1.000 puanlara kadar gerilemişti. Endeks, sezonsal etkilerle eylül başı itibarıyla yeniden yükselişe geçerek 1.700 puanı aştı. DÜNYA'ya konuşan sektör temsilcileri kuru yükteki bu yükselişi, “düzeltme” hareketi olarak yorumladı.