CHP, Merkez Bankası'nın sattığı Döviz rezervi ile ilgili Meclis araştırması açılmasını talep etti.

Grup Başkanvekilleri Engin Altay, Özgür Özel ve Engin Özkoç'un imzasıyla TBMM Başkanlığına sunulan araştırma önergesinin gerekçesinde, Türkiye ekonomisinin, yanlış yönetim yüzünden zor bir dönemden geçtiği, iktidarın "akla ve bilime aykırı" politikalarının ekonomiye yıllardır "patinaj" yaptırdığı iddia edildi.

Ülkenin yeni bir ekonomik krize doğru sürüklendiği öne sürülen gerekçede, gelişmelerin sadece ekonomiyi değil, AB ve ABD'nin yaptırım tehdidi altında bulunduğu bir dönemde Türkiye'nin ulusal çıkarlarını ve güvenliğini de tehdit eder bir noktaya doğru ilerlediği savunuldu.

Süreç içinde Merkez Bankası'nın ve kamu bankalarının kaynaklarının, döviz satarak, dövizi ve faizi düşük tutmaya harcandığı, düşük faizle kullandırılan kredilerle piyasaya çıkan paranın, ithalatı tetikleyip cari işlemler açığını artırırken altın ve dövize olan talebi körüklediği öne sürüldü.

NE DÖVİZ NE FAİZ DÜŞÜK TUTULABİLDİ

CHP Grup Başkanvekillerinin verdikleri araştırma önergesinin gerekçesinde ekonominin geldiği son duruma ilişkin verilere de yer verildi. Gerekçedeki çarpıcı detaylar şu şekilde;

“…Türkiye’nin hem ekonomik hem de politik olarak karşısında duran risklerin başında Merkez Bankası’nın net rezervlerinin tamamının satılmış olması gelmektedir. Hatta bazı ülkelerin merkez bankaları ile diğer bankalardan swap (para takası) yoluyla alınan 63 milyar dolarlık borç düşünüldüğünde Merkez Bankası’nın net rezervi eksi 55 milyar dolara kadar düşmüştür.”

“…Buna rağmen ne döviz kuru ne de faiz düşük tutulabilmiştir. Türkiye yüksek enflasyon, yüksek faiz ve 10 milyondan fazla işsiz, değeri yerlerde sürünen TL, çöp seviyesinde kredi notu, yedek akçesi harcanmış, rezervi eksi 55 milyar dolara düşmüş, Merkez Bankası yüzde 58’i döviz cinsinden 1,9 trilyon lira kamu borcu, vergi gelirlerinin yüzde 20’sini yutan faiz yükü, 420 milyar dolarlık dış borç, 245 milyar liralık bütçe açığı ile başbaşa kalmıştır”.

ZOR SORULAR

CHP Grup Başkanvekilleri Engin Altay, Özgür Özel ve Engin Özkoç TBMM’ye sundukları araştırma önergesinde 6 sorunun cevabının sorgulanmasını istedi. Önergede Türkiye’nin en liberal kambiyo rejimini uygulayıp, bütün sermaye hareketlerinin serbest bırakıldığına dikkat çekildi ve şu soruları sordu.

♦ Merkez Bankası’nın döviz rezervleri neden satılmaya zorlandı?

♦ Satılan dövizler hangi fiyatla, kimlere satıldı?

♦ Satış işlemleri yasal mıydı?

♦ Bu işlemlerden kimler kazanç sağladı?

♦ Kamu bankaları bu işlemlerden ne kadar zarar etti?

♦ Bu zararı karşılamak için Hazine ne kadar zorlandı?

Kamu bankaları satarken özel bankalar döviz topladı

Özellikle bu yılın Haziran ve Temmuz aylarında dolar kuru 6,85 TL seviyesinde 1,5 ay boyunca neredeyse sabit kaldı. Bu süre içinde dolar kurunun ucuz olduğunu düşünen ekonomik aktörler buldukları TL’ler ile dolar satın aldı. Ancak yüksek döviz talebine karşı döviz kurunu yükseltmemek adına neredeyse her sabah kamu bankaları piyasaya bu seviyelerden döviz sattı.

Bunun sonucu sadece rezervler erimedi, kamu bankalarının döviz açık pozisyonu da arttı. Bu bankaların zarar etmesi halinde ise zararı Hazine karşılayacak. Hazine gelirlerini de 83 milyon yurttaş finanse ediyor.

Öte yandan BDDK verilerine göre kamu bankaları döviz satıp döviz varlıklarını azaltırken yerli özel bankaların döviz satın aldığı görülüyor.

Verilere göre yılın 47’nci haftası itibariyle yerli özel bankaların 3 milyar 356 milyon dolar net döviz fazla pozisyonu varken, kamu bankalarının 3 milyar 568 milyon dolar net döviz açık pozisyonu var. Kamu bankalarının döviz pozisyonları dönemlere göre grafikteki gibi.

Hazine kamu bankalarına arka çıkmak için borçlandı

Kamu bankalarının döviz açık pozisyonu ağustos ayının ilk haftası itibariyle rekor kırdı. O tarihte kamu bankalarının net döviz pozisyonu 12 milyar 243 milyon dolar açık veriyordu. Bu açıkağustos ayının izleyen haftalarında 4,8 milyar dolara geriletildi. Peki kamu bankalarının açık pozisyonu nasıl yaklaşık 8 milyar dolar birden azaldı? Bunun cevabı ise Hazine’nin verilerinde gizli.

Zira Hazine’nin döviz cinsinden borcu ağustostan bu yana yaklaşık 8 milyar dolar arttı. Buna göre Hazine çıkardığı döviz cinsinden tahvilleri kamu bankalarına sattı veya verdi.

Bu işlemin sonunda Hazine’nin döviz cinsinden borç yükümlülüğü artarken, kamu bankalarının açık pozisyonu bir nebze kapatılmış oldu. Zarar böylece kamulaştırıldı.

Hazine’nin döviz cinsi borçları ve kamu bankalarının döviz cinsinden varlıklarının değeri tablodaki gibi;

Hazine’nin döviz cinsinden borcu -Kamu bankalarının döviz açık pozisyonu

Temmuz sonu: 128,3 milyar dolar -11,0 milyar dolar

Ağustos sonu: 134,4 milyar dolar - 4,8 milyar dolar

Birgün