Kevin Koenig / New York Times

Akdeniz’de hala yaz sezonu, paparazzilerin ve David Geffen’in Instagram hesabının sıkı takipçileri için yılın en güzel zamanı. Güneşin ve şampanyanın bol olduğu herhangi bir günde, Elon Musk'ın Ari Emanuel'in yatında üstsüz eğlendiğini veya Drake'i Saint-Tropez'de haftalık 660 bin dolara kiraladığı süper yatında görebilirsiniz.

Ama bu yıl işler biraz daha farklı. İtalya'nın Monako ve Portofino limanlarından daha az sayıda göz kamaştıran gemi kalkıyor ve son yaşananlar, bu teknelerin kaçının kara parayla bağlantılı olduğuyla ilgili bir tartışmayı alevlendirdi.

Oligarkların bitmeyen yat derdi

Ukrayna'nın işgalinden sonra, Avrupa ve ABD, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile bağları olan kişilere ait bir düzineden fazla yata el koydu. Yaptırım kıskacındaki diğer tekneler, Türkiye ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi Rusya ile nispeten rahat bir ilişki içinde olan ülkelere indi. 

Savaş vurdu, yatlar firarda!

Ele geçirilen teknelerin boyutları yaklaşık 39,6 metre (yaklaşık üç şehir otobüsü) ile 152,4 metre arasında değişiyor. Maliyetlerde en yüksek fiyat ise nisan ayında Almanya tarafından el konulan oligark Alisher Usmanov'un 600 milyon dolarlık Dilbar'a ait.

Roman Abramovich, bir zamanlar dünyanın en büyük yatı da dahil olmak üzere, 1998'deki trend belirleyen ilk satın alımından bugüne şahsi olarak yedi tane yat satın aldı ve üçünü geri sattı.

Zengin Ruslar: Oligarklıktan Burjuvaziye (Rich Russians: From Oligarchs to Bourgeoisie) kitabının yazarı sosyolog Elisabeth Schimpfoessl, oligarkların  yat uzunluklarını ölçme yarışmalarının, kültürel gelişimleriyle birlikte yavaşladığına ve bunun yerine dikkatlerini hayırseverlik ile sanat konularına çevirerek bu konularda birbirlerini geçmeye çalıştıklarını savunuyor. Abramovich gibi “eski para oligarklarının” yaşadığı, “O tipik gösterişli süper zengin yaşam tarzını yaşamak istemediler” diyor ve ekliyor: Ama yine de yatları satın alıyorlar.

El konulan Rus oligarkın yatı açık artırmaya çıkarıldı

Bunun bir nedeni var mı? Schimpfoessl'e göre, tekneler ve sundukları hareket kabiliyeti 2014’te Avrupa Birliği'nin Ruslara yönelik seyahatlerini kısıtlayan yaptırımlarının ardından oligarklar için farklı bir anlam kazandı. Yatlar, yaptırım uygulanan sahiplerinin kısıtlamalara rağmen Avrupa ülkelerinde vakit geçirmelerinin bir yoluydu.

Bir tekne Karadağ'dan Cannes veya Nice, Fransa'ya nispeten kolaylıkla geçebiliyordu. Limanlardan geçerken, herhangi bir sınır kontrolüne denk gelme şansı çok daha düşüktü. Aşağıda Rus oligarkların tercih ettiği türdeki yatların alış ve işletme maliyetlerinin aşağı yukarı nasıl rakamlara mal olabileceği yer alıyor. Bu fiyat tahminleri; yat komisyonculuğu, tasarım, güvenlik ve sigortacılık alanlarında çalışan yaklaşık 20 kişiyle yapılan görüşmelere dayanıyor.

Komisyoncu 9 milyon dolar kazanıyor

Yat satışları, genellikle Monako, New York, Fort Lauderdale, Florida, Sidney, Dubai, Birleşik Arap Emirlikleri, Londra ve Hong Kong gibi yerlerde, dünya çapında ofisleri bulunan bir avuç şirket aracılığıyla görevlendirilen bir komisyoncu (broker) aracılığıyla düzenleniyor. Ruslar özellikle, Monako'daki ofislere akın ediyor. Komisyoncular genellikle eski yat kaptanları oluyor ve tekne maliyetinin yaklaşık yüzde 3'ü kadar bir ücret talep ediyorlar. Yani, oligark Süleyman Kerimov'a bağlı 106 metre uzunluğunda, 300 milyon dolarlık Amadea gibi bir tekne için, ilk komisyoncu ücreti yaklaşık 9 milyon dolar oluyor.

Bu miktarda para birkaç şey satın alır. Birincisi, uzmanlık. Komisyoncular Fransa, Saint-Tropez'de demirlemek ya da Kuzey Kutbu'na bir keşif gezisine çıkmak gibi farklı istekleri olsa da, müşteriye ihtiyaçlarına uygun bir yat buluyorlar. Gerekirse de alıcının tekne inşa edebilen büyük tersanelerle bağlantı kurmasını sağlıyorlar

Etiket fiyatı 300 milyon dolar

Dünyada 91,4 metreden uzun yaklaşık 100 yat var ve SuperYacht Times'a göre bunlardan en az 18 Ruslara ait. Diğerleri, çoğunlukla Amerikalı ve Avrupalı ??iş adamları ve hanedan ailelerinin yanı sıra Orta Doğu kraliyet ailesi gibi çeşitli aşırı zengin insanların üstene kayıtlı. Bu en üst düzey teknelerin çoğu, Hollanda ve Almanya'daki tersanelerde birkaç yılda inşa ediliyor. Yüzlerce personel ve müteahhit ve bazen de teknenin inşasında yer alan binlerce taşerona ödenen ücretlerin toplamı, etiket fiyatının neredeyse yarısına veya Amadea gibi 300 milyon dolarlık bir tekne için 135 milyon dolara ulaşabiliyor.

Super Yacht Group'a göre bu tür bir teknede çelik gövde tek başına yaklaşık 28 milyon dolara mal olabiliyor. Makine dairesi ekipmanı yaklaşık 21 milyon dolara kadar çıkarken; güverte 24 milyon dolar ve boya kaplaması, 18 milyon dolar tutuyor. Ancak Kaalbye Shipping'in kurucusu olan merhum Boris Kogan'ın 163 metrelik Thunder'ı için kullanılan gümüş pullar tercih edilirse maliyet daha da artıyor.

Abramovich'lere ayak uydurmak: 60 milyon dolar

Ve ardından iç tasarım geliyor. Fort Lauderdale iç tasarım firması Patrick Knowles Design'dan Patrick Knowles'a göre bir tasarımcının ücreti yaklaşık 4 milyon dolar. Knowles tek odalı bir yat tasarımının oniks panelli bir bar salonu, el oymaları ve altın varaklı kavisli cam paneller ve özel yapım altın külçe aksesuar donanımı ile 1 milyon dolardan fazlaya mal olduğunu belirtiyor.

Abramovich'in 1 milyar dolarlık süper yat filosu deşifre oldu

Müşterilerinin çoğu Amerikalı olan Knowles, tasarımdaki Rus zevkinin "cesur ve etkileyici olana doğru eğilme" yolunda olduğunu ifade ediyor. Çoğu zaman, ultra lüks eklemeler de yapılıyor. Birçok mega yatta, diskolar (1,5 milyon ila 2,5 milyon dolar), sinema salonları (2 milyon dolar), spor salonları (1 milyon dolar ila 1,5 milyon dolar) ve tamamen havalandırmalı Kevlar kaplı güvenli odalar (2 milyon ila 3 milyon dolar arası) bulunuyor.

Knowles bazı milyarderlerin doktorlar ve hemşirelerden oluşan kendi tıbbi birimlerini bile kurduğuna dikkat çekiyor. Yatların iç tasarımının, teknenin ham maliyetinin yüzde 20’si gibi bir ek masraf oluşturduğunu da ekliyor. Ama sanat bu maliyete dahil değil. Knowles, "Tekne sahibinin ana salonda ve belki de ana kamarada bir tabloya sahip olması alışılmadık bir şey değil" diyor. Bir Matisse, bir Picasso olabilir, bu sahibinin zevkine bağlı olarak değişiyor. 

Botlar 80 bin dolar ve üzeri

Büyük teknelerin içinde -kelimenin tam anlamıyla yuvadaki bebekler gibi, gövdenin içinde- genellikle yat botu olarak bilinen ve milyonlara mal olabilen daha küçük tekne setleri bulunur. Bir mega yatta mürettebatın kullanımı için sert bir şişme bot (yaklaşık 80 bin dolardan başlayan fiyatlarla), eski bir Riva Aquarama -George Clooney'nin İtalya kıyılarını küçük bir ahşap teknede dolaştığını düşünün- (349 bin dolardan başlayan fiyatlarla), balık tutmak ve dalış gezileri için özel bir orta konsol teknesi (113 bin dolardan başlayan fiyatlarla) veya konukları saçları bozulmadan kıyıya ulaştırabilecek özel bir kapalı "limuzin" tekne (2 milyon dolar ve üzeri).

Bezos'un destek gemisi 60 milyon dolar

Ancak, sahibinin mega yatını takip eden diğer teknelerde sıklıkla bulunan ayrı bir yat “oyuncakları” kategorisi de bulunuyor. Bu takip eden teknelerden bazılarına örnek, Jeff Bezos'un 500 milyon dolarlık ve 127 metrelik yelkenlisini takip eden tahmini 60 milyon dolarlık, 75 metrelik "yat destek gemisi" de dahil olmak üzere, mega yatların kendileridir.

Helikopterden denizaltına ekstra kalemler

Bir yat destek gemisinde bulunan oyuncaklar arasında bir McLaren otomobil (ki bunlar açık artırmada 20 milyon dolara satıldı), bir helikopter (3 milyon dolar) veya giderek artan sayıda kişisel denizaltı (2,5 milyon ila 4 milyon dolar) veya bunların dışında Jet Skiler, Seabob'lar, ATV'ler ve su altı scooterları gibi daha monoton ve uygun fiyatlı oyuncak çeşitleri de var. Ya da ton balığı ve marlin yakalamak isteyen bir milyarder, yatının arkasında 20 milyon dolara mal olabilecek bir balıkçı teknesine de sahip olabilir.

Bakımı yılda 30 milyon dolar

Yıllık işletme maliyetleri, bir yatın orijinal maliyetinin yaklaşık yüzde 10'u kadardır ve bu Amadea boyutlu bir tekne için 30 milyon dolar gibi bir rakama denk geliyor. Takip edilmesi gereken çok fazla lojistik bulunuyor ve New York Times'ın geçtiğimiz baharda bildirdiği gibi, Putin bağlantılı oligarklar için tüm bunları denetleyen yönetim şirketleri şimdi soruşturmaların hedefi 107 metrelik bir tekne için sadece liman masrafı, haftada 29 bin dolara mal olabilir. Bu, zamanın yarısında denizde olan bir tekne için yılda 750 bin dolardan fazla demektir.

Yıllık yakıt masrafı 1 milyon dolar

Tek bir alanda yüzen tekneler için yakıt yılda yaklaşık 1 milyon dolara mal oluyor. Bazı tekneler Hırvatistan'dan Sardunya'ya gidiyor; ama bazılarının rotaları Antarktika'ya kadar uzanabiliyor. Kış nedeniyle Akdeniz'den Karayipler'e geçip yazı yaşamak isteyen çok büyük bir yat, yakıta ekstra 300 bin dolar daha harcamak zorunda.

Mürettebat maaşları 3 milyon dolar

Varsayımsal olarak, 91,5 metrelik bir tekne için mürettebat maaşları yılda yaklaşık 3 milyon dolar. Bu büyüklükteki bir yatta kaptanların kazanç beklentisi yaklaşık 300 bin dolar ve iki aylık vardiyalarda iki kaptan çalışabiliyor. Şefler, subaylar, komiserler, mühendisler, tekne tamircileri ve güverte görevlileri dahil olmak üzere diğer 30 ila 40 mürettebat üyesi, genellikle tüm masrafları ödenerek yıl boyunca çalışır. Görevler büyük ölçüde bazen sıkıcı ve her zaman bitmeyen temizlik ve bakım işleri ile akla gelebilecek her türlü isteğe hitap eden misafir hizmetlerini içeriyor. 

© 2022 The New York Times Company