Habertürk, Otomotiv Sanayii Derneği (OSD) Yönetim Kurulu Başkanı Haydar Yenigün’ün sözlerini manşetine taşıdı. Türkiye’de en önemli sektörlerden biri olan otomotiv sektöründen gelen haberler ise iç açısı değil.

Haberturk.com Ekonomi Müdürü Naime Sert'in sorularını yanıtlayan Yenigün, iç pazardan sonra en büyük ihracat pazarı AB'deki daralmanın sektöre etkilerini değerlendirdi. "Yılı nasıl kapatacağımız muamma" diyen Yenigün, ÖTV-KDV indirimlerinin sona ermesinin fiyatları yüzde 11 artırdığını kaydetti. Vergilerde yeni bir düzenleme yapılmasını öneren Yenigün "Devlet desteği vermek patronun cebine para koymak değil" dedi. OSD Başkanı, ekim ayında yürürlüğe girecek emisyon düzenlemesinin de fiyatları 3 ila 5 bin TL artıracağını söyledi.

“SEKTÖRDE HİÇ KİMSE TAM BİR RAKAM VEREMİYOR”

İşte o röportaj: 

“Ocak-Ağustos döneminde iç pazar yüzde 46 üretim 11 ihracat yüzde 6 daraldı. Yılı nasıl kapatacağımız öngörüyorsunuz?

-Yılı kapatacağız ama nasıl kapatacağımız muamma. Ekonomik ve siyasi her tür gelişme müşterilerin alışveriş odağını etkilediği için sektörde hiç kimse tam bir rakam veremiyor. Yılın başında 375 bin 385 bin net satış diye öngörmüştük ağır vasıta dahil.

Bu öngörünüz ÖTV-KDV indirimlerinin devam edeceği beklentisiyle mi yapılmıştı?

-Biz esasen öngörümüzü yaparken ÖTV-KDV'nin 2019 yılı boyunca devam edeceği, 2020'ye de taşacağı beklentisiyle yapmıştık. Haziran sonu itibarıyla ÖTV-KDV indirimleri kalkınca temmuzda pazar çok ciddi daraldı. Yıl sonu beklentilerimiz değişmeye başladı. Yıl sonu net satış beklentimizi 400 binler civarına, 420 binlere taşımıştık ancak Haziran sonu itibariyle tekrar revize ettik.

“ARAÇ FİYATLARI ÇOK YÜKSEK FAİZ ÇOK YÜKSEK BANKALAR KREDİ VERME İŞTAHINDA DEĞİL”

-Faizler düştü geçtiğimiz hafta itibariyle. Bu bizim yılın başından beri arzuladığımız bir şeydi ve maalesef zamanında olmadı ancak bu birkaç gün içinde bankaların faiz oranları umuyorum ki 400 puan civarında inecek. Şu anda otomobil kredilerinin faizleri yüzde 14 ile yüzde 19 arasında. Bir miktar gerilemesini bekliyoruz. Faiz indirimi bir motivasyon yaratacak. Ama sıkıntımız bir tane değil. Örneğin araç fiyatları çok yüksek, faiz çok yüksek, bankalar kredi verme iştahında değil, işleri kötü giden ticari müşteri kredibilitesi düştüğü için istediği miktarda kredi alamıyor hatta bazen hiç alamıyor. Bunun gibi birçok sıkıntı var.

“VERGİ İNDİRİMLERİNİN BİTMESİ FİYATLARI YÜZDE 11 DEĞİŞTİRİYOR”

ÖTV- KDV indirimlerinin bitmesi sektörü ve fiyatları nasıl etkiledi?

-ÖTV-KDV indirimleri çok iyi oldu, teşekkür ederiz devletimize. Ancak birdenbire bitti. Bu durum fiyatları yüzde 11 civarında değiştiriyor bu iyi bir şey değil. Faiz indirimi o zaman yapılacaktı yapılmadı şimdi durum kötü diye faizi konuşuyoruz ve bu iyi bir şey ama yeterli değil, çünkü zamanında değil. O yüzden şu anda yılın sonunda projeksiyonunda bu bahsettiğimiz rakamlar 400-420 bin olabilir çünkü insanlar uzun zamandır araç almayı erteliyorlar.

“U MU OLACAK W Mİ BİLMİYORUZ”

Satışlar dibi gördü mü?

-Onu tam anlayamıyoruz çünkü V oluşmadı maalesef. U mu olacak W mi olacak bilmiyoruz. Çok kötümser bir tablo çizmek istemiyorum ama yine yıl sonunda 400 bin civarına geleceğiz demektir. Tabii bundan sonraki gelişmelere bakacağız, Euro dolar da bir sallanma olmaması lazım petrolün merkezini vuran drone'ların bizi etkilememesi lazım, S -400'ler F35 de o kadar çok konumuz var ki bu insanları esasında müşterinin alışveriş odağını belirleyen önemli bir girdi. 

Otomotiv Türkiye'de toplam 500 bin kişiyi ilgilendiren, Türkiye'nin en büyük ihracatını yapan çok önemli bir sektör.

“İHRACAT PAZARLARINI ARTIRMAMIZ LAZIM”

En büyük ihracat pazarlarımızdan Avrupa Birliği'nde daralma sözkonusu. Bu aşamada yeni vizyonunuz ne olacak?

-Yeni pazarlar bulmamız gerekiyor bizim ana ihracat bölgemiz AB ama örneğin şirketim Ford Otosan 84 ülkeye satış yapıyor. Avrupa bunun sadece işte 22 küsurunu oluşturuyor. Demek ki biz AB dışındaki 60 ülkeye daha satıyoruz. Bunu artırmamız lazım.

“BOŞ SANDIĞI İTHAL EDİYORUZ”

Öte yandan AB, Japonya başta olmak üzere birçok ülke ile serbest ticaret anlaşmaları imzaladı. Bu otomotiv açısından nasıl değerlendirilmeli?

-En önemli konumuz Gümrük Birliği'nin revize edilmesi. Elimizdekini kaçırmadan daha iyi hale getirmek gerek. Göçmen krizine kadar bu konu iyi gidiyordu ancak maalesef şu anda bu masada değil. Biraz teknik detay olacak ama örneğin parça getirip götürüyoruz, parça satıyoruz ve boş sandığı ithal ediyoruz. Halbuki Avrupalı malzemesinin götürüyor satıyor malzemesini getiriyor bunun gibi onlarca madde var bunların revize olması lazım. Türk otomotiv endüstrisi; 2 milyon adetlik üretim kapasitesi, 1.5 milyon adetlik üretimi ve 32 milyar dolar üzerinde ihracat rakamı ile Türkiye ekonomisine en güçlü katkıyı yapan sektörler arasında. Hedefimiz üretimi 2 milyona, ihracata 35-40 milyar dolara çıkarmak. Bunları hayata geçirebilmek için işte Gümrük Birliği'nin güncellenmesi çok önemli.

“DÜNYA ENTERESAN BİR PASAJDAN GEÇİYOR”

Tüm ülkeler ihracatlarını artırmak istiyor ama bir yandan da ticaret savaşlarıyla birlikte korumacılık önlemlerinin arttığını görüyoruz. Bu tabloyu nasıl değerlendiriyorsunuz?

-Dünya enteresan bir pasajdan geçiyor. 10 yıl önce globalizasyon konuşuyorduk, şimdi farklı bir döneme girdik, bu dönem maalesef uzun sürecek gibi görünüyor. Bu nedenle 10-15 yıl önce strateji olarak oluşturduğumuz başlıklar ve onların içeriklerinin de değişmesi gerekiyor. Bugün hala kotalarımız var mesela, Türkiye'den çıkacak Almanya'ya gidecek olan TIR sayısı hala kotaya bağlı. Bu eskiden de vardı ama her geçen gün bizi rahatsız ediyor bunların revize olması gerekiyor.

“6-8 AYIMIZ EN AZINDAN OTOMOTİVCİLER OLARAK UYKUSUZ GECELERLE GEÇECEK” 

Avrupa Birliği'nde satılan ticari araçların yüzde 60'ı, dört otomobilden biri Türkiye'den gidiyor. Bunlar çok önemli başarılar. Biz bundan memnun olduk sürekliliği sağladık daha iyi fazla iş imkanı yarattık daha çok vergi verdik ve Türkiye'nin ihracatı büyüdü. Türkiye'deki sıkışıklıkta ihracat bize destek oldu. Şu anda içinde bulunduğumuz dönem raporumuzda da yazdığımız gibi sıkıntılı bir sürece girdiğimizi anlatıyor. 2017 yılına kadar 1 milyon adetlik satış yapıyorduk. Şimdi 400 bin satıştan bahsediyoruz. Türkiye daralırsa Avrupa, Avrupa'da bir şey olursa Türkiye bizi kurtarırken maalesef Türkiye neredeyse bir buçuk yıldır kötü, Avrupa da 6-8 aylık bir sıkıntıya giriyor. Bu demektir ki 6-8 ayımız en azından otomotivciler olarak uykusuz gecelerle geçecek.

“ÇALIŞMA GRUBU OLUŞTURMA KONUSUNDA FİKİRBİRLİĞİNE VARDIK”

ÖTV ve KDV teşviki bitti. Otomotiv Sanayi Derneği (OSD),Otomotiv Distribütörleri Derneği (ODD) ve Otomotiv Yetkili Satıcıları Derneği (OYDER) temsilcileri vergi indirimlerinin kademeli olarak kaldırılmasını talep etmişti ancak kabul edilmedi: Yeni bir rapor hazırladığınızı duyduk. Talepleriniz neler?

-Bakanlarımızla sürekli görüşüyoruz. Elimizden geldiğince alınması gereken önlemleri kendileriyle paylaşıyoruz hatta ortak çalışma grupları kuruyoruz. Biz de bir araya geldik, 5 sivil toplum kuruluşu ortak bir dil kullanarak bir doküman oluşturduk ve bakanlarımıza bunu sunduk. Yaklaşık 1 sene oldu, oldukça da iyi bir gelişme kaydettik diye düşünüyorum. Maliye bakanlığımızın bakan yardımcıları ile bir çalışma grubu oluşturma konusunda fikir birliğine vardık.

“BİR ARABA ALIRKEN BİR ARABA PARASI DA VERGİ VERİYOR İNSANLAR”

Talepleriniz neler, nasıl değişiklikler, düzenlemeler öneriyorsunuz?

-Önümüzü açacak değişiklikler lazım. Bunu söyleyince kızıyorlar ama şu anda bir aracın üzerindeki vergi yaklaşık ortalama yüzde 70 ile yüzde 120 arasında. Yani bir araba alırken bir araba parası da vergi veriyor insanlar. Şimdi bunun üzerine tabii ÖTV ve KDV indirimi diyoruz işte faizden birazcık indirim. Bunlar o kadar küçük rakamlar ki. Ben de şaşırıyorum, araç fiyatları çok pahalı. Burada bir radikal bir şey yapmak lazım. Ben tabii özel sektör istiyor diye devletin vergi kaybına uğramasını asla istemem. Hepimiz bu memleketin vatandaşıyız ancak akıllıca bir şeyler yapabiliriz. 100 tane satıp 100 taneden yüzde 50 vergi alıp 50 lira toplayacağınıza, 200 tane satalım yüzde 25 vergi alalım aynı parayı alalım. Hatta 5 puan da üzerine koyalım vergiyi yüzde 30 yapalım. Böyle şeyler konuşmamız lazım artık.

“DEVLET DESTEĞİ VERMEK PATRONUN CEBİNE PARA KOYMAK DEĞİL”

-Otomotivciye bu kadar büyük bir endüstriye destek olmak ve bunu lütfen ama lütfen hiç kimsenin bunu devlet özel sektöre destek oluyor diye almaması lazım. Özel sektör dediğimiz nedir? Bugün bizim şirketimizde 11 bin kişi çalışıyor. 4'le çarpın, 44 bin kişi doğrudan ekmek yiyor. Yani bir şirkete veya bir sektöre devlet desteği vermek patronun cebine para koymak değil. Artık bizim bu psikolojiden çıkmamız lazım.

“HURDA İNDİRİMİ ÇOK KOMPLEKS”

Çeşitli ülkelerde farklı destekler var bizde de hurda indirim var. Hurda indiriminin satışlar üzerindeki etkisi nasıl?

-Hurda indirimi o kadar kompleks ki anlamakta zorluk çekiyoruz. Bunlara gerek yok, basit olmalı. Sektörün üretimini 1 milyar 1.5-2 milyara, ihracatını 32 milyar dolardan 40 milyar dolara çıkarması için ne gerekiyorsa onu yapmamız lazım. Demin örnek verdiğim vergi düzenlemesi gibi düzenlemeler gerek.

“TÜRKİYE'DE MÜKEMMEL TEDARİK ZİNCİRİ VAR”

Bunu eskiden şöyle anlardı otoriteler otomotiv sektörü Türkiye'de ihraç ettiğinden daha fazlasını ithal ediyor. Maalesef böyle yaftalanmış durumdayız, bunu düzeltmek için sürekli anlatıyoruz. Otomotiv sektörü 32 milyar dolarlık ihracatı 2018'de 12.9 milyar dolar cari fazla verdi. O korkuya da gerek yok yani otomotivciler üretim için her şeyi dışarıdan almıyor. Türkiye'de mükemmel bir tedarik zinciri var hatta Avrupa'nın birçok ülkesinin üzerinde.

“EMİSYON DÜZENLEMESİNDE GEÇİCİ SÜRECİN UYGULANMAMASINI ÖNERMİŞTİK”

Emisyon seviyeleri ile ilgili düzenleme Resmi Gazete'de yayınlandı. 1 Ekim'e kadar süre tanındı. Sektör 1 yıl erteleme bekliyordu. Siz 1.5 yıl daha erteleme istemiş, "Ertelenmezse çökeriz" demiştiniz. Burada şirketlerin karlılıkların azalması, maliyetlerin artmasını mı kastediyorsunuz? 

-Mayıs ayının başında hükümetimize bütün ihtiyaçlarımızı anlattık. Konu biraz kompleks. Ticari araçlar için ayrı otomobiller için ayrı farklı segmentler için ayrı düzenlemeler var. Özetlersek, ekim ayı itibariyle Avrupa'daki emisyon standartları seviyesinde araç üreteceğiz ve bu 2 yıllık bir süreç olacak. 2 yılın sonunda da yine Avrupa ile birlikte süreklilik arz eden bir emisyon seviyesine geçilecek.

“ARAÇ BAŞINA 5 BİN TL”

Şimdi şu anda devreye girecek olan veya eylül sonu itibariyle devreye girecek olan konu uygulamanın başlayıp bunun mertebelerini belirleme. Yani yeni bir şey devreye girmiyor esasen sadece diyor ki sistem size sen bu emisyonu şu türlü bir testten geçirerek ispatlamak zorundasın. İkinci bir fazı daha var. Bunu bu iki yılın içinde daha da düşürüyor. 2021 yılı itibarıyla da sonu itibariyle diyor ki artık ben katalog falan bilmem her yerde aynı testi yaparım yani bu tarif edilen bir süreç. Biz dedik ki bu geçici süreci uygulamayalım. 2 yıl sonra katalog değerinin tam test edildiği yere gidelim çünkü bu süreçler çok pahalı. Bu süreçler araç başına 300 - 500 Euro demek. Bunu önce 6 buçukla çarpacaksınız, üstüne bunun ÖTV'sini koyacaksınız üstüne de onun KDV'sini koyacaksınız. Yani bugün 500 Euro'yu kabaca 6 liraya çarparsak 3 bin lira. Buna yüzde 70 ilave edin, etti 5 bin küsur. Çökeriz diye söylediğim şu: Biz 70-80 bin liraya zor satıyoruz arabaları. Bunun üzerine 5 bin lira daha gelecek. Biz gittik bu 5 bin lirayı şimdi halka ödettirmeyin 2 yıl diye. 2 yıl sonra umarım otomotiv sektörü ile 1 milyonlar seviyesini aşacak, hayat normale dönecek, insanlar para harcamaya başlayacak, faizler düşecek, Euro/Dolar seviyesine üç aşağı beş yukarı alışacağız, maaşlar ona göre değişecek o zaman o 5 bin lira kimseyi incitmeyecek. Hikaye bu. Ancak maalesef çok hak edilmeyen bir karşı propaganda ile herkes tarafından bu konu 'OSD halkın zehirlenmesini istiyor'a kadar getirildi.

Dernekler arasında bir fikir ayrılığı var mı emisyon konusunda?

-Yok öyle bir şey bu tamamen spekülasyon.

Aralık ayı sonunda yerli otomobil prototipi kamuoyuna tanıtılacak. OSD de yerli otomobili destekliyor, sizin konsorsiyumla ilişkiniz var mı?

-OSD olarak bizim 14 üyemiz var. Şartımız Türkiye'de kurulu olmak ve üretim yapmak. Türkiye'nin Otomobili Girişim Grubu şu anda üyemiz değil. Bizim yerli otomobile elimizden gelen katkıyı vermemiz lazım şu anda tabii doğrudan bir ilişkimiz yok.

“VOLKSWAGEN'İN YATIRIMI SEKTÖRÜ BÜYÜTECEK”

Pazar daralsa da gelecek vaad ediyor. Volkswagen'in Manisa'ya yatırım yapması bekleniyor. Bu yatırımı nasıl değerlendiriyorsunuz?

-Ben olaya şöyle bakıyorum Türkiye 300 bin adetlik bir yatırım geliyor milyar dolarlık yatırımlar bunlar bir Türkiye'ye döviz girecek. Türkiye'deki tedarik zinciri 300 bin araca parça yapacak dolaylı olarak ben de faydalanacağım. Çünkü benim imalatçım daha sağlıklı olacak, otomotiv sektörü büyüyecek.

Volkswagen'ın tercihini Türkiye'den yana yapması için bazı teşvikler sağlandığı belirtiliyor. Bu sektördeki rekabeti nasıl etkiler?

-Biz devleti ana olarak görüyoruz, biz de çocuklarıyız 14 çocuk, otomotiv sektöründe üretim yapan. Herhangi bir avantaj sağlandıysa diğerlerine de sağlanır diye düşünüyoruz.

“YAKINDA ÇOK GÜZEL HABERLERİM OLACAK”

Volkswagen ve Ford arasında da ticari araçlar, elektrikli otomobiller ve otonom teknolojileri geliştirmek üzere anlaşmaya varıldı. İki markanın ortak üreteceği ticari modeller, 2022'de satışa sunulmaya başlanacak. Ford Otosan siz Transporter üretirken, Volkswagen de bunun karşılığında Avrupa'da Ford için elektrikli araç üretecek. Volkswagen Transporter T7 için hat yatırımı yapılacak mı? Kapasite artırımı gerekecek mi?

-Ford Otosan Genel Müdürü olarak cevap veriyorum, bizim Volkswagen'le herhangi bir bağlantımız yok. Bu Ford'un Volkswagen ile yaptığı bir iş birlikteliği anlaşması. Herhangi bir hisse devri yok. Bu daha verimli hale gelme operasyonu. Çok güzel haberlerim olacak yakında.