Hindistan’dan ithal edilen makarnalık buğdayda “Hint Sürmesi” hastalığı tespit edilince geminin geri gönderilmesine karar verildi. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından yapılan analizlerde hastalık tespit edilince İskenderun’da bekleyen geminin geri gönderilmesi için gümrük işlemleri yapıldı en kısa zamanda geminin geri gönderilmesi bekleniyor.

Dünya'dan Ali Ekber Yıldırım'ın haberine göre Türkiye’nin Hindistan’dan buğday ithal ettiği haberi ilk olarak Sözcü Gazetesi muhabiri Özlem Ermiş Beyhan 12 Mayıs 2022’de yazdı. Bu haberden iki gün sonra 14 Mayıs’ta Hindistan buğday ihracatını yasakladığını duyurdu.

Hindistan’ın aldığı yasak kararını sosyal medya hesaplarımdan paylaştıktan sonra büyük yankı uyandırdı. Tarım ve Orman Bakanlığı ithalat haberinden 3 gün sonra ve Hindistan’ın ihracata yasak getirmesinden sonra Türkiye’nin Hindistan’dan buğday ithalatı yaptığına ilişkin haberlerin gerçeği yansıtmadığını açıkladı.

Açıklamada Türkiye’nin dünyanın ilk 10 tarım ülkesi arasında yer aldığını, ayrıca 25 milyar dolarlık tarım ve gıda ürünü ihraç ettiğini belirterek Hindistan’dan herhangi bir buğday talebi olmadığını, Toprak Mahsulleri Ofisi’nin ithalat ihalelerinde Hindistan menşeli bir ürün için teklif dahi alınmadığı bilgisine yer verildi.

Bakanlığın açıklamasının neden bu kadar geç yapıldığını bakanlık yetkililerine sorduğumda, devletin, Toprak Mahsulleri Ofisi’nin Hindistan’dan buğday talebi olmadığını ancak özel sektörün getirip getirmediğinin araştırıldığı ve özel sektörün de getirmediğinin tespit edildikten sonra açıklamanın yapıldığı ifade edildi. Bakanlığın 'Hindistan' yalanı ortaya çıktı... Hem de ithal buğday hastalıklı

Hindistan buğdayını Oba Makarna getirdi

Bakanlığın açıklamasından sonra konu tam kapanmışken, Gaziantep merkezli Oba Makarna tarafından Hindistan’dan 55 bin ton makarnalık buğday ithalatı için bağlantı yapıldığı ve ilk geminin İskenderun Limanı’na geldiği anlaşıldı.

Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda Kontrol Genel Müdürlüğü İskenderun limanına yanaşan gemiden buğday numunesi alarak analiz yaptı. Analizlerde “Hint Sürmesi” hastalığı çıktığı için geminin girişine izin verilmedi.

İthalata ilişkin belgeyi sosyal medya hesaplarımdan paylaştıktan sonra yine büyük yankı uyandırdı. Oba Makarna CEO’su Alpaslan Özgüçlü beni telefonla aradı. Hindistan’dan makarnalık buğday getirdiklerini, Eurofins başta olmak üzere uluslararası analiz kuruluşlarına gemiden buğday numunesi alınarak analiz yapıldığını ve temiz çıktığını, Hint Sürmesi hastalığı olmadığı sonucu üzerine geminin getirildiğini söyledi.

Un ve makarna ihraç etmek için önce buğday ithal etme şartı var

Yapılan ithalatın bakanlık veya devletle ilgisi olmadığını özel firma olarak kendilerinin yaptığını belirten Alpaslan Özgüçlü’nün anlattıkları özetle şöyle:

“Türkiye’de un, makarna ihracatı yapabilmek için önce buğday ithalatı yapmanız gerekiyor. Yerli buğday ile un ve makarna ihracatı yapamıyorsunuz. Bu uygulama 2021 Ocak ayında başladı. Daha önceki uygulamada önce ihracatımızı yapar sonra buğday ithal ediyorduk. 2021’deki kuraklıkla birlikte içerde buğdayın azalması ve fiyatların da yükselmesi ile önce ithalat sonra ihracat uygulamasına geçildi.

Biz Rusya’dan Ukrayna’dan ithalat yapıyorduk ve işleyip ihraç ediyorduk. Rusya ve Ukrayna’nın savaşa girmesi ile birlikte tabi buradan buğday temin edilmesi zora girdi. Kanada’dan makarnalık buğday ithalatı yapıyorduk. Orada da kuraklık nedeniyle üretim azaldı. Kanada’dan ürün almamız zorlaştı. Bunun üzerine Hindistan’dan alalım diye bu ülkeye gittik. Bu sırada Türkiye’nin Hindistan’dan buğday ithal ettiği haberi çıktı. Sanki devlet ithalat yapıyor diye anlaşıldı. Bunun üzerine Tarım Bakanlığı bir açıklama ile Hindistan’dan buğday almadığını, herhangi bir talepte de bulunmadığını duyurdu. Haberde ‘Oba Makarna ithalat yapıyor’ denseydi bu açıklamaya gerek kalmayacaktı. Çünkü bakanlık kendisi ithalat yapmıyor.

Özel sektörün herhangi bir yerden makarnalık buğday ithalatı yapmasını önünde bir engel yok. Biz de bu bağlantıyı yaptık. Hindistan‘dan ürünü almadan önce analizlerini yaptık. Eurofins, Control Union gibi uluslararası laboratuarlarda yapılan analizlerin hepsi de temiz çıktı. Türkiye getirdik. Türkiye’de yapılan analizlerde Hint Sürmesi tespit edildi.

Gemi red yedi. Gemi red olunca itiraz edecek bir durumumuz yok. Geri gönderilecek. Bunun için buğdayı aldığımız firma ile navlun konusundaki pazarlığı yapıyoruz. Gümrük işlemlerini başlattık. Gemi geri gidecek.”

Gemideki buğdayın içeri girmesi söz konusu değil

Tespit edilen Hint Sürmesi hastalığının Hindistan, Meksika, Brezilya ve Amerika’da görüldüğünü belirten Alpaslan Özgüçlü, bu hastalığın Türkiye’de karantina kapsamında olduğunu ve bu hastalığı taşıyan ürüne izin verilmediğini söyledi.

Özgüçlü: “Hindistan’da aldığımız analiz raporlarını sunduk. Temiz olduğu raporlarımızda var. Fakat, bakanlık ‘benim analizimde bu hastalık çıktı’ diyor ve karantina kapsamında olduğu için gemiyi kabul etmiyor. Kamuoyunda oluşan bu tepki üzerine de bizim bu gemiyi içeri almamız zaten artık mümkün de değil. Bu başka ülkelere gidecek. Onlar da bunu kullanıp makarna olarak ihraç edecekler.”

Makarna ihracatında 9 yıldır şampiyon

Oba Makarna’nın Türkiye’nin en büyük makarna ihracatçısı olduğunu, yıllık 300 milyon dolarlık makarna ihraç ettiklerini hatırlatan Özgüçlü: “ Hububat, makarna konusunda çok köklü bir firmayız. Makarna ihracatında 9 yıldır şampiyonuz. İtalya’nın elinden pazarları aldık. Sadece Avrupa Birliği’nin uyguladığı kota nedeniyle buraya sınırlı ihracat yapabiliyoruz. Onun dışında çok sayıda ülkeye ihracat yapıyoruz. Ülkeye döviz kazandırıyoruz. Şu anda makarnada yüzde 100 buğday ithal ederek ancak ihracat yapabiliyorsunuz. Yani önce ithalat yapacaksın daha sonra ihracat yapabilirsin bu nedenle de yaptığımız makarna ihracatının yüzde 100’ü ithalatla oluyor. Burada bizim amacımız maddi kazanç elde etmek için de değil. Pazarlarımızı korumak istiyoruz. Bu geminin geri gitmesiyle 30 milyon dolarlık bir ihracat yani 2 bin konteyner makarna ihracatını Türkiye kaybetmiş oldu. Başka ülkelere bunu kaptırmış olduk.” dedi.

"Hastalığın insan sağlığına etkisi yok" iddiası

Oba Makarna CEO’su Alpaslan Özgüçlü, “Hint Sürmesi” hastalığının insan sağlığı açısından bir sakıncası olmadığını iddia ederek: “Bu buğday tohumluk olarak kullandığınızda yüzde 30 ile yüzde 50’ye varan oranda verim kaybına neden oluyor. Yani insan sağlığı açısından bir sıkıntısı yok. Kaldı ki biz zaten bunu tohumluk olarak da satmıyoruz. Biz bunu makarna imalatında kullanıyoruz” bilgisini verdi.

Bakanlıktan “hastalık nedeniyle izin verilmedi” açıklaması

Tarım ve Orman Bakanlığı Hindistan’dan buğday ithalatı konusunda yeni bir açıklama yaptı. Açıklamada özetle şu bilgilere yer verildi:

“Ülkemize buğday ithalatında yapılan bitki sağlığı kontrolleri 5996 Sayılı Kanun ile bu Kanuna göre hazırlanan Bitki Karantinası Yönetmeliğince yapılmaktadır. Hint sürmesi olarak bilinen Tilletia indica ülkemizde bulunmadığından dolayı etmenin konukçusu olan ürünlerde tespiti durumunda, o ürünlerin ülkemize girişine izin verilmemektedir.

Buğday ithalatında geldiği ülke ve menşeine bakılmaksızın %100 analiz yapılarak bu etmenden ari ürün olması durumunda ülkeye girişine izin verilmektedir. Bu uygulama sadece Hindistan değil tüm ülkelerden gelen buğday ithalatında da yapılmaktadır.

Buğday ithalatında bu etmenler için analiz yapılacağı ve bu etmenler ile bulaşık ürünlerin
ülkemize girişine izin verilmeyeceği konusunda 2020 ve 2021 yıllarında tüm ülkelerin IPPC temas noktalarına elektronik posta aracılığıyla bilgilendirme yapılmıştır. Bu durum hem ülkelerin resmi yetkilileri hem de ithalat ve ihracat yapan özel sektör tarafından bilindiğinden dolayı etmen ille bulaşık olan ülkelerden ithalat başvuruları yapılmamaktadır. Herhangi bir ithalat teşebbüsü olması durumunda da sınır kontrollerinde yapılan sıkı kontroller ve analizler ile tespit edilerek girişlerine izin verilmemektedir.

Hindistan menşeili buğday ithalatı için söz konusu firma tarafından ithalat başvurusu yapılmış olup, analiz işlemleri yapılmıştır. Analiz raporu sonucuna göre Tilletia indica etmeni ile bulaşık olduğu tespit edilmiştir.

Söz konusu yönetmeliğin Madde-13: "ülkeye girişi yapılmak istenen bitki ve bitkisel ürünler ille diğer maddelerin bitki sağlığı yönünden tehlikeli ve zararlı olduğunun tespiti halinde, yükümlüsü tarafından derhal yurtdışı edilir” hükmü gereği ilgili Gümrük Müdürlüğü ve firmasına ithalatın uygun olmadığı yazı ile bildirilmiştir. Tilletia indica ile bulaşık bulunmasından dolayı yurda girişine izin verilmemiştir. Konu hassasiyetle tüm birimlerimiz tarafından yakından takip edilmektedir.
Bakanlığımız halkımızın sağlığını korumak için gerekli bütün adımları titizlikle atmakta ve sağlıksız ürünlerin ülkemize girişine izin vermemektedir.”