Yeni normale dönüşle birlikte salgın maliyetlerinin fiyatlara yansıtıldığını bildiren Merkez Bankası, otobüs ve uçak biletleriyle kuaför, yiyecek içecek ve turizm hizmetlerinde aylık fiyat artışlarının salgın öncesi dönemdeki aylık zamların çok üzerinde gerçekleştiğini hesapladı.

Merkez Bankası, Covid-19 salgını öncesinde, salgınla birlikte evlere kapanılan karantina döneminde ve ‘yeni normal' dönemde yaşanan fiyat artışlarını inceleyen bir araştırma yaptı.

Enflasyon Raporu'nda yer alan ‘Son Dönem Birim Maliyet Gelişmeleri Üzerine Bir Değerlendirme' isimli çalışmada özellikle yiyecek içecek, konaklama, şehirlerarası yolcu taşıma, uçakla yolcu taşıma ve kuaför-kişisel bakım hizmetlerindeki fiyat değişimi salgın öncesi, karantina dönemi ve yeni normal dönem özelinde tek tek incelendi.

HAZİRANDA ZAM YAĞDI

Çalışmada fiyat değişimleri mevsim etkisinde arındırılarak yapıldığı için dönemsel karşılaştırma daha net ortaya çıktı.

Çalışmaya göre örneğin yiyecek içecek hizmetlerinde salgının henüz etkisinin görülmediği Ocak-Mart 2020 döneminde fiyatlar aylık ortalama yüzde 1.1 artarken karantina uygulamalarının başladığı nisanda yüzde 0.2'ye geriledi. Yani bir önceki ayda aylık yüzde 1.1 oranında artan yiyecek içecek fiyatları salgınla birlikte sadece yüzde 0.2 zam gördü. Mayıs ayında ise hiç zam olmadı. Ancak kısmen normal hayata dönüldüğü haziran ayında yiyecek içecek fiyatlarına yüzde 2.5 oranında şok zam geldi.

KAÇINILMAZ OLDU

Merkez Bankası aylık bazda görülen bu olağanüstü zamların, salgın döneminde işletme ve üretim maliyetlerinin artmasına karşılık iş hacminin düşmesinden kaynaklandığını, işletmelerin ilk normal dönemde maliyetlerini fiyatlarına yansıtmak durumunda kaldıklarını belirtti. Bu dönemde işletmelerin iş hacimleri düşerken işgücü, kira ve enerji gibi girdiler nedeniyle birim maliyetlerinin yükseldiğine işaret eden Merkez Bankası, kısa çalışma ve ücretsiz izin gibi uygulamaların maliyet kaynaklı zamların daha da yüksek gerçekleşmesini önlediğini bildirdi.

OTEL FİYATLARI YÜZDE 1.4 ARTTI OTOBÜS BİLETİ %20 ZAMLANDI

Konaklama hizmetleri normal dönemde aylık ortalama yüzde 0.5 oranında zam görürken nisanda fiyatlar yüzde 0.6, mayısta yüzde 0.1 geriye gitti, haziranda ise yüzde 1.4'lük zam gerçekleşti. Asıl büyük artış ise şehirlerarası otobüs fiyatlarında yaşandı.

Normalde aylık yüzde 1.4 artan otobüs biletlerinde nisanda yüzde 0.5 geriledikten sonra mayısta yüzde 8.2, haziranda yüzde 20 arttı.

Normal dönemde aylık ortalama yüzde 0.8 zamlanan uçak biletleri de haziranda yüzde 9.4'lük zamla karşılaştı. Kuaför ve kişisel bakım hizmetleri mayısta yüzde 6.6 rekor zammı gördü, haziranda ise yüzde 3.1'lik zamma oturdu.

Erdoğan Süzer/Sözcü