Kredi vermek yerine Hazine tahvillerini tercih eden özel bankalar pozisyon değiştirdi. Aktif rasyoyu tutturabilmek için bankalar mevduat küçültüyor.

Corona virüsü salgınıyla beraber ekonomik görünümün hızla bozulması hem bankaların kredi verme iştahını hem de kredi talebini olumsuz etkiledi. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), kredi verme iştahını yeniden arttırma hedefiyle bankalara kaynakları kadar aktiflere sahip olma zorunluluğu getirdi.

Aktif rasyo oranı belirleyen BDDK, uygulama için 1 Mayıs tarihini verdi ve oranı tutturamayan bankalara en az 500 bin TL olmak üzere ceza verileceğini açıkladı. BDDK böylece özel bankaları kredi vermeye zorlamakla birlikte, daha fazla tahvil almaya da teşvik ediyordu.

RİSK ALMADILAR

Kredi riskini göze almak istemeyen özel bankalar önce tahvile hücum etti ve TL cinsi tahvil getirilerinde sert düşüşler görüldü. Hazine tahvillerini tercih eden özel bankalar şimdi ise pozisyon değiştirdi. Bankalar hesabı tutturabilmek için mevduat küçültmeye başladı.

BDDK verileri son iki haftadır yabancı ve yerli özel bankaların ciddi biçimde mevduat azalttıklarını ortaya koyuyor. 30 Nisan ile biten haftada özel bankaların vadeli TL mevduat hesaplarına park eden tasarrufların tutarı 581.3 milyar TL'den 558.1 milyar TL'ye geriledi. Bir haftada gerçek ve tüzel kişilerin vadeli mevduatlarından 23.2 milyar lira çıktı.

Kamu bankalarının zaten kredi hacmi mevduatların çok üzerinde olduğu için aktif rasyo hesabını tutturmakta problem yaşamadığı biliniyor.

FAİZLER DÜŞÜK TUTULDU

Haftalık verilere göre, söz konusu dönemde kamu bankalarındaki vadeli TL hesapları da 22 milyar lira artışla 529 milyar liraya çıktı.

Bankacılık uzmanları, özel bankaların mevduat faizlerini düşürerek vadeli mevduatı cazip olmaktan çıkardıklarına işaret ediyor.

Bankacıların verdiği bilgiye göre, mevduat azaltma yoluna giden bazı bankalar müşterilerini fonlara yönlendiriyor. Böylece tasarrufların özellikle Eurobond ve altın fonlarına kaydığı ifade ediliyor.

Merkez Bankası verilerine göre 1-3 aya kadar olan vadeler için ortalama faiz son iki haftada sert biçimde geriledi. Mayıs başında yüzde 10.23 olan ortalama faiz, yüzde 8.44'e kadar geriledi.

Tasarruflar enflasyona yenik

Mevduat sahibinin elde ettiği net faiz 2019 Aralık'tan bu yana enflasyona yenildi. Enflasyon ve reel faiz arasındaki makas giderek açılıyor. Nisan ayında enflasyon yıllık yüzde 10.94 olarak gerçekleşti.

Mayıs başında yüzde 8.76 seviyesinde olan bankaların ortalama net mevduat faizi ise iki haftada yüzde 7.69'a kadar geriledi.

Yüzde 15 Gelir Vergisi stopajı düşüldüğünde net nominal faiz yüzde 6.54 oranında.

Dolayısıyla parasını mevduat hesaplarında tutan yatırımcının reel olarak zarar etmesi anlamına geliyor.

Mehtap Özcan Ertürk/Sözcü