Pandemide tedarik zincirinin bozulması, ardından da gelen Rusya-Ukrayna savaşı ile başta petrol olmak üzere birçok hammadde fiyatında büyük dalgalanmalar yaşandı. Bu gelişmelerle birlikte haziran ayında Brent petrolünün varil fiyatı 125 doların üzerine çıktı. Petrolde yaşanan artış dünyanın yanı sıra Türkiye’deki akaryakıt fiyatlarını da yükseltti.

Yenişafak'tan Mehmet Ali Parto'nun haberine göre 26 Haziran 2022’de İstanbul’da motorinin litresi 29,94 liraya, benzinin litresi de 27,26 liraya kadar çıktı.

Son dönemde petrol fiyatlarında hızlı düşüşler yaşanıyor. Öyle ki Brent petrolünün varil fiyatı 76,82 dolara geriledi. Böylece petrolün varil fiyatı yıl içinde zirve noktasından bugüne kadar yüzde 38,6 düştü.

BENZİN %36 GERİLEDİ

Son dönemde Türkiye’de motorinin litresi 21,05 liraya, benzinin litresi de 17,42 liraya geriledi. Böylece motorinin litresi zirve yaptığı haziran ayından bugüne kadar yüzde 29,7, benzinin litresi de yüzde 36,1 geriledi. Son dönemde emtia ve hammadde fiyatında büyük düşüşler yaşanıyor. Mart ayında 1.340 doları gören buğday fiyatları yüzde 45,3 düşüşle 732,5 dolara, nisan ayında 827 dolar olan mısırın fiyatı yüzde 22,1'lik düşüşle 644 dolara indi. Haziran ayında 3 bin 433 puana çıkan navlun piyasasındaki taşımacılık ücretlerinin göstergesi olarak bilinen Baltık Kuru Yük Endeksi (Baltic Dry Index-BDI), yüzde 61,3 düşüşle 1.324 puana indi.

ETİKETE YANSIMIYOR

Ayrıca bu yılın şubat ayında 4,9 dolar olan bakırın fiyatı yüzde 21’lik düşüşle 3,85 dolara, şubat ayında 3 bin 966 dolara kadar çıkan alüminyumun fiyatı da yüzde 37,7’lik düşüşle 2 bin 474 dolara geriledi.

Ancak daha önce akaryakıt, lojistik ve hammadde fiyatlarını bahane ederek başta gıda olmak üzere birçok üründe fiyat artışına giden üreticiler, son dönemde düşüşleri etiketine yansıtmıyor. Aksine herhangi bir gerekçe göstermeden ürünlerine zam yapmaya devam ediyor.

MANİPÜLASYON YASASI ÇIKMALI

Tüketiciler Birliği Başkanı Mahmut Şahin, petroldeki düşüşün ürünlere indirim olarak yansımamasını ‘aç gözlülük’ olarak nitelendirdi. Şahin, “Başta petrol ve akaryakıt olmak üzere birçok hammaddenin fiyatı düşüyor. Birileri fiyatları düşüreceğine zam yapıyor. Bunun adı daha fazla kazanma hırsıdır. Ayrıca, Manipülasyon Yasası’nın çıkması lazım. Bu yasa, piyasadaki dengeleri sağlar” diye konuştu. Devletin de fiyat kontrolünü titizlikle yerine getirmesini isteyen Şahin, “Denetimler kapsamlı olur ve cezalar uygulanırsa fiyatlar geriler” dedi. Tüketicinin de yükselen fiyatları kabullendiğini ve genel bir tepkisizlik oluştuğunu vurgulayan Şahin, “Vatandaş bu zamlara tepki göstermeli ve gerekirse ürünü almamalı. Ama biz bunu yapamıyoruz ve satıcı da bunu kendi lehine çeviriyor” ifadelerini kullandı.

FAHİŞ MALI ALMAYIN

Tüketici Konfederasyonu (TÜKONFED) Başkanı Aydın Ağaoğlu da birçok hammadde fiyatının düştüğünü, dövizin de uzun süredir yatay seyrettiğini dile getirdi. Ağaoğlu, “Satıcılar, aylar önce artışları bahane ederek fiyatları yükseltti. Yüzde 600-700’ün üzerinde kazanç sağladılar. Şimdi ise fiyatlar düşüşte, ancak ürünlere hala zam yapılıyor. Temel tüketim maddelerinde fahiş artışlar var. Tüketicinin en büyük gücü tüketmemek. Vatandaş fahiş fiyatları gördüğünde şikayet etmeli. Gerekirse ürünü almamalı” dedi. Devletin dijital fiyat takip sistemiyle çok büyük bir adım attığını da kaydeden Ağaoğlu, “Bu konuda devlet denetimlerini artırmalı, para cezası vermeli. Bu da işe yaramazsa ifşa edilmeli. En son hapis cezasına kadar gidebilir” diye konuştu.

Tüketici ucuz ürünü alsın

Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu (TESK) Başkanı Bendevi Palandöken, şu anda piyasada bir durgunluğun yaşandığını iddia etti. Palandöken, “Enerji fiyatları düştü, ancak ham madde ve girdi maliyetleri de yükseldi. Bu da fiyatlara yansıyor. Önümüzdeki ayda fiyatların artmayacağını ve stabil devam edeceğini düşünüyorum. Bu konuda denetimler de arttı. Tüketici de ucuz ürünlere yönelerek fiyat dalgalanmalarının geçmesini beklemeli. Yeni yılda fiyatlar yerine oturur ve piyasa rahatlar” ifadelerini kullandı.