Her hafta sonu piyasalar artık acaba Trump bu hafta yine başımıza nasıl bir tweet atarak başlayacak korkusuyla bakıyor sosyal medyaya… Genellikle de aldanmıyorlar. İşte dün gece de yine Trump’ın bir tweet’i petrol fiyatlarını ateşlemeye yetti.

Trump, İran’a yönelik attığı tweet’te şöyle diyordu: “İran kavga istiyorsa bu onun resmen bitişi olur. Bir daha ABD’yi sakın tehdit etme!”

If Iran wants to fight, that will be the official end of Iran. Never threaten the United States again!

— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) May 19, 2019

Fakat petrol fiyatlarının yükselişin gerisindeki belki de asıl etken OPEC ülkelerinin üretimi kısmış halde tutmadaki şimdiki kararlılığı.

Suudi Enerji Bakanı Halid El Falih Cidde’de yapılan OPEC toplantısında üretim kısıntılarını sürdüreceklerini açıkladı ve petrol fiyatları yükselişine yeniden başladı.

New York’ta vadeli (futures) petrol fiyatları geçtiğimiz hafta % 1,8 artmıştı zaten, haftaya da bu haberlerle % 1,7 artışı da bunun üstüne ekleyerek başladı. Yıl başından bu yana petrolün yükselişi ise % 40’ı buldu.

Petrolün hızlı yükselişinin sebepleri ne? Bu soru haklı bir soru çünkü dünyada ekonomik anlamda bir durgunluk var ve böyle bir durumda petrol fiyatlarının talep noksanlığı nedeniyle düşmesi, ya da hiç olmazsa yükselmemesi beklenir. Halbuki tersi oluyor.

Tokyo’daki Japan Oil, Gas and Metals National Corp.’un Baş Ekonomisti Takayuki Nogami, yükselişi OPEC + denilen OPEC ve müttefiklerinin mevcut yüksek fiyatlardan faydalanmak için üretim kısıntılarını sürdürmelerine bağlıyor. Fakat Nogami’ye göre bu durumun sürdürülebilir olup olmadığı kesin değil. OPEC ve müttefikleri haziranda yeniden toplanacaklar ve bakalım o zaman bu kararlılıklarını hâlâ devam ettirebilecekler mi?

Aşağıda çizgi grafik Batı Teksas Petrol Fiyatını ve çubuk grafik de toplam OPEC üretimini gösteriyor.

Evet piyasa şimdi bu son kararı bekliyor ama beklerken Trump’ın hamleleri Trump’ın güya fiyatın düşmesini istemesine rağmen o yönde hiç de yardımcı olmuyor.

Petrol fiyatının yükselmesinde OPEC’in elini güçlendiren kendi dışında ciddi bazı kozlar var. Libya’daki iç savaş Libya petrol üretim ve pazara erişimini kısıtlıyor. ABD’nin Venezuela’ya uyguladığı yaptırımlar da aynı şekilde Venezuela petrolünü… Şimdilerde ABD ile İran arasında yükselen gerginlik de en önemli petrol yolu olan Basra Körfezi’nin güvenliğini tehlikeye atarak beklentileri olumsuz yönde etkiliyor. Ayrıca ABD’nin İran petrolüne de yaptırım uyguladığını da hatırlatmaya gerek yok.

Bunlar bilinen sıkıntılar. OPEC dışındaki en önemli petrol üreticilerinden biri Rusya diğeri de ABD. Rusya karışık mesajlar veriyor. Bir yandan OPEC’i destekliyor, diğer yandan Enerji Bakanı Alexander Novak’ın ağzından uluslararası piyasa petrole ihtiyaç duyduğunda Rusya bunu karşılamaya hazırdır da diyor. Sonuçta Rusya petrol ve doğal gaz gelirlerine şiddetle muhtaç.

ABD’de üretimi de petrol fiyatlarını düşürmeye pek yardımcı olmuyor. Resmî verilere göre petrol üretimi en son arka arkaya ikinci hafta da düştü ve günde 12,1 milyon varile geriledi.

Bu tür gelişmeler dünyada gelişen ülkeler arasında belki de en çok Türkiye’yi olumsuz etkiliyor. TCMB yılın ikinci enflasyon raporu açıklamasında bu yıl için petrol fiyatı tahminini 63 dolardan 67 dolara çıkarmıştı. Fakat yükselme böyle devam ederse Türkiye’nin enflasyonda kalıcı bir düşüş sağlaması iyice zorlaşacak çünkü Brent petrolü daha şimdiden varil başı 73 doları gördü. Kimileri eninde sonunda OPEC’in kararlılığının çözüleceğini beklerken diğer bazıları da petrolün 2019’da 100 doları görebileceğini tahmin ediyor. Bu ikinci ihtimalin ise Türkiye için maliyeti çok büyük olabilir.

Nitekim 2018’in son ayında 2 milyar 2 milyar 117 milyon dolar petrol ithalatı yapan Türkiye’nin bu ithalata harcadığı para mart ayı itibarı ile çoktan 2,5 milyar doları geçmiş durumda. Bunun bir kısmı petrol ithalatının fiziken artması nedeniyle ama böyle giderse fiyat artışının etkisi git gide daha çok hissedilecek.