Türk Lirası’nda değer kaybı akıl almaz şekilde sürüyor. Soluksuz yükselen dolar/TL’de tarihi zirve 10,68’lere taşınırken, Euro/TL 12,09 seviyelerini gördü. Dolar kuru, Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu’nun 8 Eylül’deki çekirdek enflasyon vurgusu yapmasının ardından bu yana 2 liradan fazla arttı. 

Dünya'dan Şebnem Turhan'ın haberine göre gözler bir kez daha Merkez Bankası Para Politikası Kurulu’nun faiz kararına çevrildi. Para Politikası Kurulu’nun önünde üç senaryo olsa da ağırlıklı beklenti faiz indiriminin devam edeceği yönünde. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ‘faiz mesajı’ bu beklentileri güçlendirdi.

Erdoğan, partisinin grup toplantısında “Bu faiz belasını milletin sırtından atacağız. Milleti faize ezdiremeyiz. Bu görevde olduğum sürece faizle mücadelemi sürdüreceğim. Beraber yürüdüğümüz arkadaşlarımızdan faizi savunanlar, kusur bakmasınlar. Bu yolda ben, faizi savunanla beraber olamam, olmam” diye konuştu. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın grup toplantısı çıkışında gazetecilerin faiz kararı sorusu üzerine ise “Merkez Bankası bağımsız değil mi hem bağımsızlığını konuşuyorsunuz bırakın da bağımsız olarak kararını versin” yanıtını verdi.

 Piyasa, hangi senaryoya ne tepki verir? 

'Bağımsız Merkez Bankası’nın önünde 3 senaryo var. Yüzde 16 seviyesindeki politika faizini sabit bırakabilir yani bu toplantıyı pas geçebilir, faiz artırabilir ya da beklentilere paralel faiz indirebilir. 

Marbaş Menkul Değerler Genel Müdür Yardımcısı Soner Kuru, kararın küresel anlamda hem doların değerinin hem de on yıllık faizlerin yukarı gittiği yerde gelmesinin kritik olduğunu kaydederek piyasa beklentisi 50-150 baz puan indirim yönünde olduğunu hatırlattı, ancak Merkez Bankası’nın da çoğu zaman piyasa beklentisinin dışında olabildiğini de vurguladı. 
Kuru, artırım ihtimalinin sıfıra yakın seviyede olduğuna dikkat çekerek “Yapılan iletişim kullanılan dil faizde artırım olmayacağını gösteriyor. Ancak artırırsa ne olur dersek dolar/TL’de çok ciddi aşağı doğru hareket yaşanır. TL’de ciddi güçlenme olur” diye konuştu. 

Kabaca 100 baz puan indirimin fiyatların içinde gibi göründüğünü söyleyen Kuru, şöyle devam etti: “İndirimin seviyesi önemli, 150 baz puana kadar dolar/TL 10.50 lira direncinde tutunacağını düşünüyoruz. 200-250 baz puan olursa 10.50 direnci kırılır onun üzerinde fiyatlanırız. Ve çift haneli rakamların kalıcı olmasını bekleriz.”

Kuru, Merkez Bankası politik faizini sabit bırakırsa ilk tepki olarak dolar/TL’de aşağı yönlü hareket olacağını ancak piyasanın bu kez metnin detaylarına odaklanacağını dile getirdi. Merkez Bankası’nın iletişiminin değişken olduğunu söyleyen Kuru, “Politika faizi sabit tutulur ve iletişim dili aynı kalırsa dolar /TL yine çift haneye gider. Son iletişim dili enflasyonun başıboş bırakıldığını göstermişti” diye konuştu.

“Pas geçerse 10’ların altına doğru gevşeme olur”

Piyasa beklentisinin Merkez Bankası’nın davranışlarına ve söylemlerine göre şekillendiğini kaydeden Sparta&Co Kurucu Ortağı Ekonomist Taner Özarslan ise şu değerlendirmede bulundu, “Çünkü şu anda rasyonel beklentilere sahip olan hiçbir ekonomist Merkez Bankası’nın faiz indirimi yapması gerektiğini düşünmüyordur. Son iki üç günde dolar TL’ye karşı yüzde 5’e yakın değer kazandı. Bunların nedeni Merkez Bankası’nın faiz indirimi beklentisidir. Kurun yükselişi cari açık yerine cari fazla versek dahi durmuyor. Geçen ay cari fazla vermemize rağmen kur yüzde 15’e yakın prim yaptı, çok alakası yok bununla dizginleyemeyeceğimiz ortadadır. Faiz indirimi olursa yukarı yönlü hareket devam edebilir indirimin şiddetine bağlı olarak. Pas geçerse 10’ların altına doğru bir gevşeme olur. Aslında olması gereken faizlerin yükseltilmesi ve 1-3 puan bandında reel faiz verecek seviyeye çıkarılması.

"Sabit tutarsa rahatlama rallisi görülebilir"

Uluslararası Finans Enstitüsü'nün (IIF) Gelişmekte olan Avrupa Ülkeleri Araştırma Bölüm Başkanı Uğraş Ülkü ise “Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın bugün yaptığı açıklamalar, yatırımcıların yarın TCMB'nin beklenenden daha fazla faiz indirimine gidebileceği yönündeki endişelerini artırdı ve lirada yeni kayıplara neden oldu. TCMB, politika faizini 100 baz puanlık beklentinin üzerinde düşürmekten kaçınırsa, özellikle de politika faizinin yüzde 16’da sabit tutulması şeklinde pozitif bir sürpriz söz konusu olursa TL muhtemelen bir rahatlama rallisi görecektir” yorumunda bulundu.

 REEL SEKTÖR NE İSTİYOR? 

Kurdaki yüksek dalga boyundan üretici ve ihracatıçı da rahatsız. Peki iş dünyası temsilcileri Para Politikası Kurulu'ndan ne istiyor?

İTHİB Başkanı Ahmet Öksüz: Dövizin belli bir seviyede olması gerekiyor ki ihracatta rekabet edelim. Şu anda her ne kadar faiz yüksek olsa da bu seviyede devam etmesi ve faiz indirimi için de doğru zamanın beklenmesi yönünde beklenti hakim.

İHKİB Başkanı Mustafa Gültepe: Şu anda kurlar çok yüksek. Bu nedenle Merkez Bankası’ndan şu dönemde ben ya sabit tutmasını ya da yükseltmesini bekliyorum. Biz öngörülebilir kur istiyoruz ve bekliyoruz. Faiz sabit kalsa piyasa bir miktar sakinleşir.

İTO Başkanı Şekib Avdagiç: İş dünyasının kurla ilgili öngörülebilirlik konusunda bir beklentisi var. Faiz, enflasyon ve kur üçlü sac ayağının ciddi bir denge içinde götürülmesinin öneminin altını çizmek istiyorum.

ATO Başkanı Gürsel Baran: Kurun dengeye oturduğu, faizin istikrara kavuştuğu bir ortamı istiyoruz. Yüksek faiz de yüksek döviz kuru da yatırım, üretim ve ticaretin önünde engel teşkil ediyor. Merkez Bankası’nın iyi ve en doğru kararı alacağına inanıyoruz.

EBSO Başkanı Ender Yorgancılar: TCMB’nin faizi düşürmemesi lazım. Aynı seviyede kalmalı. Faizin düşmesiyle birlikte büyüme doğru bir hamle ancak büyüme kadar enflasyonu indirmek de önemli. Bugünkü para politikasında, faizin düşmesi gerektiği şu an için doğru değil.

BUSİAD Başkanı Ergun Hadi Türkay: Bugünkü toplantı hayati bir nitelik taşır hale geldi. Dövizin yükselmesi, normal durumu aştı. Dövizin artması artık ihracatımızı artırmayacaktır. PPK kararı umarım yeni sorunların yaşanmasına yol açmaz.

MOSFED Başkanı Ahmet Güleç: Kurda yaşanan öngörülemezlikle hammadde alımlarından sipariş teslimlerine kadar birçok noktada sorun yaşıyoruz. Bu da doğrudan üretimimize, iç ve dış satışlarımıza yansıyor. Faizde verilecek karar da üreticiden son tüketiciye kadar herkesi kapsamalı. 

TKSD Başkanı Haluk Erceber: Finansal istikrarın korunması önemlidir. Türk Lirası’na olan güven tekrar tesis edilmeli. Türkiye’nin risk primi CDS’i düşürmek ön planda olmalı ve uygulanmalı. Kurların makul seviyelerde olması her zaman ön planda.

MTSO Başkanı Ayhan Kızıltan: Alınan faiz indirim kararlarının hiçbir olumlu sonucunu görmedik. Faizi takip eden bir enflasyon değil, enflasyonu takip eden bir faizle normal bir iktisat sistemine tekrar geçilmeli.