Bazı yatırımcılar, son gelişmelerin, zaman zaman gündeme gelen ancak AKP döneminde hiç uygulanmayan sermaye kontrolü ya da serbest piyasa kuralları dışındaki uygulamalara ilişkin endişeleri tetikleyebileceğini dile getirdi. Bu görüşlere karşı Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan ve AKP’nin ekonomiden sorunlu yöneticisi Nurettin Canikli’den ‘serbest piyasa mekanizmasından’ uzaklaşılmayacağına dikkat çeken açıklamalar geldi.

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, görevde kaldığı beş aydan kısa sürede 875 baz puan faiz artışına giden Naci Ağbal’ı MB başkanlığı görevinden alırken, yerine kendisi gibi yüksek faizi eleştiren Şahap Kavcıoğlu’yu atamıştı. Görevden alma, beklentilerin üzerinde 200 baz puanlık faiz artışından sadece iki gün sonra gelmişti.

Dün 8.4850’ye kadar yükselen dolar/TL güne 8.05 civarında başladı. Gün içinde 7.7’ye kadar gerileyen dolar/TL daha sonra yeniden 8 seviyesine yükseldi. 

Kur saat 12:45’te 7.8950/7.9000 seviyesinde işlem gördü. TL’nin dolar karşısındaki değer kaybı dün sığ piyasada yüzde 16’yı aştıktan sonra yüzde 9.5 seviyesinde. Dolar/TL karar öncesi cuma günü son işlemlerde 7.2185 seviyesindeydi.

Aynı saatte avro/TL 9.2984/9.3107 seviyesinde, sepet bazında TL 8.5705/5.5815 seviyesinde. TL, avro ve sepet bazında da aşağı yukarı yüzde 9-11 civarında değer kaybı ile dalgalanıyor.

İlk mesajlar

MB Başkanı Kavcıoğlu ve Hazine ve Maliye Bakanı Lüfti Elvan da satış baskısı ardından ilk açıklamalarında ‘enflasyonda kalıcı düşüş’ hedefine dikkat çekti. Elvan ayrıca “Serbest piyasa mekanizmasından herhangi bir taviz kesinlikle söz konusu olmayacak, liberal kambiyo rejiminin uygulanmasına kararlılıkla devam edilecektir” dedi.

Kavcıoğlu ilk açıklamasıyla rutin tarih olan 15 Nisan’dan önce bir faiz indirimi yapılabileceğine yönelik piyasa endişelerini giderdi.

MB’nin bir sonraki PPK kararı 15 Nisan tarihinde.

Bankacılar hafta sonunda bu tarihten erken bir PPK ile faiz indirimi yapılıp yapılmayacağını anlamak için Kavcıoğlu’nun ilk açıklamasının beklendiğini söylemişti.

Kaybolan güven nasıl sağlanacak?

Morgan Stanley dün yayınladığı notta görevden alınan Ağbal’ın sıkı bir para politikası uyguladığına dikkat çekerek, “(Sıkı) politika devam etse bile daha zayıf bir TL ve daha yüksek bir enflasyon bekliyoruz. (Politikalar) Terse döndürülürse (TL’de) daha da büyük bir hareket bekleriz” dedi.

Bank Of America’nın notunda son dönemde rezervlerde 10 milyar doların üzerinde artış görüldüğüne dikkat çekildi: “Yine de lokal bankalarla ve uluslararası merkez bankalarıyla yapılan swaplar düşüldüğünde MB’nin brüt rezervi sadece 29.4 milyar dolar, net rezervleri ise eksi 51.3 milyar dolar ile oldukça negatif bir bölgede.”

Societe Generale, Türkiye’nin ‘geri dönüşü olmayan bir noktaya’ getirdiğini belirterek, dolar/TL’nin ikinci çeyrek sonuna kadar 9.70’e yükseleceğini öngördü. Bankanın analisti yayınladığı notta “Politika yapımındaki ciddi değişikliği ve yakında finansal çalkantı olma olasılığını göz önünde bulundurarak, Türk varlıklarındaki tüm uzun pozisyonları kapatma tavsiyesi veriyoruz” dedi.

Goldman Sachs raporunda Kavcıoğlu’nun Yenişafak gazetesindeki yazılarına dikkat çekildi: “Gevşeme yanlısı görüşler dikkate alındığında yılın son çeyreğinde beklediğimiz faiz indirimlerinin çok daha önden yüklemeli bir şekilde yapılması riski görüyoruz.”

Enflasyondaki yükselişin devam edeceği beklenlentisi, TL’deki değer kaybının yeni bir enflasyon yükselişi daha yaratacak olması, rezervlerin düşük seviyesi, yatırımcı güvenindeki zedelenme, ekonomi ve hukuk reformlarından söz edildiği bir dönemde HDP’ye kapatma davası açılması, İstanbul Sözleşmesi’nden çıkılması gibi gelişmeler bankacılara göre Türkiye ekonomisini içinden çıkılması oldukça zor bir sürece götürüyor. Analist görüşlerinde öne çıkan konu ‘güven.’

Piyasalarda bir kabine revizyonu olup olmayacağı da ekonomi politikalarında nasıl bir anlayış olacağını anlamak için takip edilen bir konu.

Tarihi değer kaybı

TL son 20 yılda tek günde çift haneli değer kaybını iki kez yaşadı. Biri 2018 Ağustos’ta yüzde 15.1 ile kaydedilirken, biri de bugün görülüyor.

Bluebay Asset Management’tan Timothy Ash, TL’nin dolar karşısındaki çift haneli kaybını “Ağbal’ın görevden alınmasının maliyeti” sözleriyle yorumladı.

BIST 100 ve bankacılık endeksleri saat 12:05 itibariyle yüzde 10’a yakın değer kaybı ile işlem görürken gösterge 10 yıllık tahvilde bileşik faiz neredeyse 500 baz puan puan artışla yüzde 18.67’ye geldi. Cuma günü son işlem yüzde 14.06 seviyesindeydi.

Temmuz 2019’dan beri üçüncü

Görev değişikliği cumartesi sabaha karşı sürpriz şekilde yaşanırken, düşük faiz istekliliği ile bilinen Erdoğan böylece Temmuz 2019’dan beri üçüncü kez bir MB başkanını görevden de almış oldu.

Capital Economics raporunda, “Enflasyonla mücadele dönemi bitmiş olabilir bir kez daha ödemeler dengesi krizi ile karşı karşıya kalınması gerçek bir ihtimal” dendi.

‘Araçları rasyonel kullanmadı’

Ağbal’ın neden görevden alındığına dair resmi bir açıklama yapılmazken konu hakkındaki ilk yorum Canikli’den geldi.

Canikli, “Hükümetin, optimal pozitif reel faiz seviyesinin belirlenmesinde para politikası araçlarını rasyonel kullanmadığını ve bu nedenle de ekonomiye büyük bir mali yük getirdiğini düşündüğü Merkez Bankası başkanını değiştirmesi piyasalara meydan okumak değildir” dedi.

Ağbal’ın görevde kaldığı yaklaşık beş aylık dönemde büyük bölümü tahvil piyasası olmak üzere yaklaşık 4.8 milyar dolar portföy girişi yaşandı. Buna swap piyasası da dahil edilince yabancı girişleri 20 milyar doları aştı. Yabancı işlemlerinin ne kadar ve hangi hızda azalacağı piyasada yakından takip ediliyor.

Yabancıların bu denli girişine rağmen bono payı yüzde 3’lerden yüzde 6’lara yükselse de sadece birkaç yıl önceki yüzde20-25’li seviyelerden uzak.

Aynı dönemde yabancılar kadar hızlı bir iyimserlik göstermeyen yerli banka müşterileri, döviz ve altın mevduatlarını ise tarihi zirveye yakın seyrediyor.