4 Nisan Pazar günü “Merkez'in rezervlerine IMF piyangosu vurabilir” başlıklı haberle duyurduğu konu, bugün G20 maliye bakanları ve merkez bankası başkanlarının IMF-Dünya Bankası bahar toplantıları çerçevesinde düzenlenecek oturumunda gündeme gelecek.

Reuters bugün geçtiği haberde “Dünyanın en büyük ekonomilerinin maliye bakanları ve merkez bankası başkanları, kırılgan ülkelerin salgın ile mücadele edebilmesi için Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) kaynaklarının yeni SDR (özel çekme hakları, IMF'nin rezerv parası) tahsisi ile 650 milyar dolar artırılmasına karar verdiklerini açıklayacaklar” ifadelerine yer verdi.

TCMB’YE 6,4 MİLYAR DOLAR GELEBİLİR

Teklifin onaylanması durumunda bu yıl içinde Türkiye'ye 6 milyar 370 milyon dolarlık SDR aktarımı yapılacak. Söz konusu kaynak, Merkez Bankası'nın (TCMB) brüt rezervlerine eklenecek.

Dünyanın 20 büyük ekonomisinin maliye bakanları ve merkez bankası başkanlarının bugünkü toplantısından sonra yayımlanacak bildirinin taslağına, beş yıl önce Trump yönetiminin ısrarı sonucu çıkarılan uluslararası ticarette korumacılıkla mücadele edilmesi ifadesi tekrar eklendi.

Reuters tarafından görülen bildiri taslağında iklim değişikliği konusundaki dilin katılaştığı gözlendi.

TASLAKTA RİSKLERE DİKKAT ÇEKİLDİ

Taslakta, küresel ekonomik toparlanmanın kırılgan olduğu ve aşağı yönlü risklere maruz kaldığı belirtilirken, G20 maliye bakanlarının istihdamı korumak ve küresel ekonomik toparlanmayı desteklemek için tüm politika araçlarını kullanmaya kararlı oldukları ifade edildi.

Taslakta, G20 maliye bakanlarının yıl ortasına kadar uluslararası şirketlerin vergilendirilmesi konusunda küresel kuralları belirlemeye kararlı oldukları da dile getirildi.

Ayrıca G20 ülkelerinin COVID-19’a karşı aşılamayı küresel kamusal fayda olarak gördükleri de ifade edildi.

ÖZEL ÇEKME HAKLARI (SDR) NEDİR?

SDR’lar, IMF’nin uluslararası rezerv para birimidir ve dolar, euro, sterlin, yen ve yuana çevrilebilir. SDR’ların tahsisi için oylamada IMF genel kurulunda hissedarların yüzde 85’inin onayı gerekmektedir. ABD’nin yüzde 16.5’lik bir oy hakkı bulunduğu için Washington yönetiminin görüşü belirleyicidir.

Şu ana kadar, IMF yaklaşık 285 milyar dolara eş değer 204.2 milyar SDR tahsis etti.

SDR MEKANİZMASI NASIL ÇALIŞIR?

IMF, SDR’ları üye ülkelerin merkez bankalarına rezerv varlığı olarak ihraç eder. Merkez bankaları bu rezerv varlığını diğer merkez bankalarıyla kolayca döviz değiş tokuşu yapmak için kullanabilir. Birçok merkez bankası gönüllü olarak bu değiş tokuşu yapar ancak bunu yapamazsa, IMF’nin hangi ülkenin SDR’ları kabul etmesinin gerektiğine dair hüküm verme gücü vardır.

SDR’ın değeri beş büyük uluslararası para biriminin oluşturduğu sepet kurla günlük olarak belirlenir. Bu para birimleri ve sepet kurdaki oranları şöyledir: Dolar (yüzde 42), euro (yüzde 31), yuan (yüzde 11), yen (yüzde 8) ve sterlin (yüzde 8).

Yeni bir SDR tahsisi çok hızlı gerçekleşebilir. Uluslararası camiada yeterli destek olduğu takdirde, resmi IMF süreci yalnızca birkaç ay sürebilir. 2009’un Haziran başında, IMF resmi olarak yönetimi kuruluna SDR tahsisi için teklif sundu ve Ağustos sonunda üye ülkeler SDR’larını aldılar.

NE KADAR MİKTARDA BİR ARTIŞ OLACAK?

G20 toplantısının bildiri taslağına göre, dünyanın en büyük 20 ekonomisinin maliye bakanları ve merkez bankası başkanları 650 milyar SDR tahsis edilmesine yeşil ışık yaktılar. Bu miktar, daha önce olası olarak görülen 500 milyar dolardan daha yüksek.

Morgan Stanley’deki ekonomistler, tahsis edilecek SDR’ın bu miktarda belirlenmesinin pratik gerekçeleri olduğuna dikkat çektiler. IMF’nin SDR tahsisleri için özel bir limiti bulunmuyor ancak ABD yasaları, Kongre’nin onayı olmadan Hazine Bakanlığı’nın kabul edebileceği ve oylayabileceği SDR tahsis miktarını sınırlıyor.
SDR tahsisinin miktarı, ABD’nin IMF’deki kotasından daha fazla olamıyor. Bu da, herhangi bir SDR tahsis miktarını bilfiil yaklaşık 680 milyar dolarla sınırlamış oluyor.

EN ÇOK KİMLER SDR’DAN FAYDALANACAKLAR?

SDR’lar üye ülkelerin IMF’deki “kotaları” ile doğrudan orantılı tahsis edildiği için en büyük kısmı yardıma en az ihtiyaç duyan büyük ve zengin ülkeler elde edecek. ABD, Avrupa Birliği (AB) ve İngiltere sağlanan likiditenin neredeyse yarısını elde edecekler.

Analistler, 650 milyar dolarlık bir artışın düşük gelirli ülkelerin ilave rezervlerine kabaca 21 milyar dolar ekleyeceğini tahmin ettiler. SDR tahsisinden yaklaşık 400 milyar dolar elde edecek olan zengin ülkelerin yeni SDR’larının bir kısmını borç vermeleri veya bağışlamaları halinde düşük gelirli ülkelerin alacağı miktar çok daha fazla olabilecek.

Citi’deki analistler, yapılacak artışın Zambiya’nın rezervlerini iki kattan daha fazla arttıracağını ve Zimbabwe’nin rezervlerini ise altı katdan daha fazla arttıracağını hesapladılar. SDR tahsisi, ayrıca Arjantin, Türkiye, Sri Lanka, Güney Afrika, Pakistan ve Nijerya gibi ülkeler için de iyi olacak. Bu ülkeler döviz rezervlerinde yüzde 10 ila yüzde 20 artış görecekler.