Türkiye’de, il bazında üretilen gayrisafi yurtiçi hasılanın (GSYH) sektörel yapısına bakıldığında, özellikle son 5 yıldır doğu ve güneydoğuda sanayinin payının azalması dikkat çekiyor.

Birçok teşvik paketine rağmen, il düzeyinde üretilen sektörel milli gelirde (GSYH) sanayinin payı en çok azalan illerin ilk 10’unda bu bölgelerdeki iller yer alıyor.

Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, bu illerin ilk sırasında 2014-2018 arası 5 yılda sektörel milli gelir içinde sanayinin payı yüzde 45.5 azalan Van var. Bu ilde üretilen sektörel milli gelirde sanayinin payı yüzde 27.7’den yüzde 15.1’e düştü.

Aşağıdaki tabloda sektörel milli gelirde sanayinin payının en fazla gerilediği illeri görebiliyorsunuz.

Diğer detaylar şöyle:

- 2014-2018 arasında 22 ilin sektörel milli gelirinde sanayinin payı yüzde 0.3-45.5 azalırken, bu illerin 15’i doğuda yer alıyor.

- En çok kan kaybı yaşanan ilk 10 ilde üretilen sektörel milli gelirin içinde sanayinin payı yüzde 20.67’den yüzde 13.4’e geriledi.  

- Bu illerin toplam sektörel milli gelirdeki payı da 2014-2018 arası son 5 yılda yüzde 2.13’ten yüzde 2.05’e düştü. 

- Bu 10 ilde ortalama kişi başına milli gelir yüzde 19.1 düşüşle 4 bin 731 dolara indi. 2018 itibarıyla bu iller içinde en düşük gelir 3 bin 204 dolarla Ağrı’da.

FABRİKALARIN YARISI ÇALIŞMIYOR

Diyarbakır Sanayici ve İş İnsanları Derneği Başkanı Burç Baysal, “çözüm süreci”yle 2011 ve 2012’de ilde yatırımların canlandığını, ancak 2014 sonrası yaşanan olaylar, siyasi tıkanlık, 15 Temmuz darbe girişimi ve finans maliyetlerinin artmasıyla sanayi üretiminde ciddi bir gerileme olduğunu belirtti. 

Ekonomik çalkantının da süreci olumsuz etkilediğini, yüksek maliyetlerin rekabet gücünü ortadan kaldırdığını anlatan Baysal, “Diyabakır OSB’de ciddi daralma oldu. Ayrıca buradaki birçok yatırım komşu ülkelere ihracat için kurulmuştu. Oralardaki savaş da olumsuz etkiledi. Hem ekonomik hem siyasi anlamda topyekun yeni bir ortam oluşmalı” diye konuştu.

Van Organize Sanayicileri İşadamları Derneği Başkanı Şemsettin Bozkurt da, 25 yıllık bir sanayici olarak bu kadar derin hissedilen bir kriz yaşamadığını vurguladı.

Kredilerin üretimden uzaklaştığını ifade eden Bozkurt, “İlimizdeki OSB’de kurulu tesislerin son 1 yılda yüzde 25’i kapandı. Diğerleri yüzde 50 kapasite ile çalışıyor.Yarım kalan tesisler var” dedi.

Serhat Aligil/Cumhuriyet