Doğalgaz ve elektriğe gelen son zamlar, organize sanayi bölgeleri başta olmak üzere sanayi üretimini etkilemeye başladı. Sanayiciler, enerji maliyetlerindeki yüksek oranlı artışların nihai ürün fiyatlarını yükselteceğini ve enflasyon riskini büyüteceğini belirtiyor.

“Sanayici bu yükü taşıyamaz hale geldi” diyen iş insanları, girdi maliyetlerindeki artışları satış fiyatlarına yansıtamadıklarını, kar marjlarının düştüğünü kaydetti. İş insanlarına göre, enerji maliyetleri bütün dünyada yükseldiği için, dış piyasalarda rekabet gücünü henüz kırmadı. Ancak sorun, halkın satın alma gücü düştüğü için iç piyasada yaşanıyor.

Dünya'dan Osman Nuri Boyacı/Erkan Çakan/Nihat Delibaşı/Hilal Sönmez/Talip Öztürk'ün haberine göre 1 Nisan’dan geçerli olmak üzere elektrik tarifeleri güncellendi. Yeni doğalgaz fiyatları da aynı tarih itibariyle yürürlüğe girdi.

Buna göre, konutlarda kullanılan doğalgazın birim fiyatı yüzde 35, elektrik üretimi için kullanılan doğalgazın birim fiyatı yüzde 44,30, elektrik üretimi dışında sanayide kullanılan doğalgazın birim fiyatı da yüzde 50 arttı.

Bununla birlikte son bir yılda, doğalgazın fiyatı santrallerde yüzde 638, sanayide yüzde 549 ve konutlarda yüzde 93 yükselmiş oldu. Sanayide kullanılan 1 kilovatsaat elektriğin fiyatı 230,10 kuruşa ulaştı.

Tepkiler ortak...

Son doğalgaz ve elektrik zamlarını değerlendiren organize sanayi bölgelerinin (OSB) ve iş dünyasının temsilcileri şu ortak değerlendirmeyi yaptı:

“Yılbaşından bu yana enerji fiyatları 8 kat arttı, maliyetlerdeki artışlar fiyatlara da yansıyacak, bu zamlar üretimi etkileyecek ve kapasite kullanım oranlarında düşüşler yaşanacak, alım gücü de gerileyecek. Sanayicinin bu yükü taşıyabilmesi mümkün değil. İç piyasaya çalışan sanayici bu maliyeti ürüne yansıtabilir, ancak bu da enflasyona neden olur. Geçen yıl ocak ayında 130 bin TL doğalgaz faturası ödeyen bir sanayicinin Nisan 2022’de ödeyeceği fatura 850- 900 bin TL’yi bulacak” diyor.

"Hem enerji hem de hammadde girdilerinde büyük artış oldu"

Türkiye’deki doğalgaz fiyatlarının Avrupa  ortalamasına göre halen uygun olduğunu belirten TOBB Türkiye Otomotiv Tedarik Sanayi Meclisi Başkanı Alper Kanca, “Bu durumda ihracatta rekabetçiliğimizi koruyabiliyoruz. Ancak yapılan zamlarla birlikte bu avantajı yavaş yavaş kaybetme noktasındayız. Elektrik tarafında doğalgaza göre çok avantajlı değiliz. Elektrik fiyatlarında yapılan zamlar dünyada rekabet ettiğimiz ülkeler ortalamasının üstünde. Buna bir de hammadde fiyatlarındaki artışları ekleyince iç piyasa satışlarını sarsmaya devam ediyor. Bir yıl içinde hem enerji hem de hammadde girdilerinde büyük bir artış oldu. Bu da satın alma gücünü ve iç piyasada satışlar ile kâr marjlarımızın düşmesini etkiliyor. İhracat tarafında çok olmasa da iç piyasada ciddi sorunlarla karşılaşıyoruz” dedi.

"Üretim kapasitelerinde düşüşler yaşanacak"

Gaziantep OSB Başkanı Cengiz Şimşek ise “Bu zammı bekliyorduk. Üretime engel olacak. Yılbaşından bu yana enerji fiyatları 8 kat artmış durumda. Maliyetlerde neden olacağı artışla fiyatlara yansıması da bu yönde olacak. İster istemez üretimi de etkileyecek ve üretim kapasitelerinde doğal olarak düşüşler yaşanacak. Alım gücü de düşecek. Zam, sevimli bir şey değil. Bu konuda devletin de yapacağı bir şey yok. Sıkıntılı bir sürecin içerindeyiz. Alternatif enerjiye bakacak olursak kömürde de fiyatlar uçmuş durumda” dedi.

"Yük eşit dağılmalı"

Gaziantep OSB Başkanı Cengiz Şimşek ise “Bu zammı bekliyorduk. Üretime engel olacak. Yılbaşından bu yana enerji fiyatları 8 kat artmış durumda. Maliyetlerde neden olacağı artışla fiyatlara yansıması da bu yönde olacak. İster istemez üretimi de etkileyecek ve üretim kapasitelerinde doğal olarak düşüşler yaşanacak. Alım gücü de düşecek. Zam, sevimli bir şey değil. Bu konuda devletin de yapacağı bir şey yok. Sıkıntılı bir sürecin içerindeyiz. Alternatif enerjiye bakacak olursak kömürde de fiyatlar uçmuş durumda” dedi.

Alım gücü azalan piyasalarda sıkıntı artacak

Aliağa Kimya İhtisas ve Karma Organize Sanayi Bölgesi (ALOSBİ) Başkanı Haluk Tezcan: “Bu zam kabul edilebilir bir şey değil. Alım gücü azalan piyasalarda, bu zamlar üretim maliyetlerini minimize etmeye çalışan sanayiciye olduğu kadar tüketiciye de darbe oluyor. Üretimde doğalgaz kullanan sanayicilerin üzerindeki yük mümkün olduğu kadar eşit dağıtılmalı” dedi.

"Fiyatların oturması zaman alacak"

Kayseri OSB Yönetim Kurulu Başkanı Yunus İmamoğlu, sadece Türkiye’de değil dünya genelinde üretim maliyetlerinin son iki yıldır arttığını ifade etti. Pandemi dönemiyle birlikte hammadde fiyatlarında başlayan artışların hız kesmeden devam ettiğini söyleyen İmamoğlu, “Bu olumsuzluğun üzerine bir de Rusya-Ukrayna savaşı ile birlikte körüklenen petrol fiyatları eklendi. Ham petrol tarihi zirveler yaptı. Enerji fiyatlarında yaşanan artış doğal gazla da devam etti. Elbette ki, tüm bu artışlar üretim maliyetlerini etkileyecektir.

Tüm dünyada hammadde ve enerjide yaşanan artışların makul seviyelere gerilemesi gereklidir; ancak bu fiyatların oturması zaman alacak gibi gözüküyor. Devletimizin bu süreçte üretim ve yatırıma yönelik önemli destekleri oldu. Bu desteklerin, rekabet gücünün korunması için önümüzdeki günlerde de devam edeceğine inanıyoruz” açıklamasında bulundu.

"Enflasyonu dışarıdan aldık"

Denizli Organize Sanayi Bölgesi Başkanı Abdülkadir Uslu da, doğalgaza 1 Nisan’dan geçerli olmak üzere yapılan yüzde 50 zammın dünyada enerji fiyatlarındaki hareketlilik ve Rusya-Ukrayna savaşının sonucu olduğunu söyledi. Uslu, sanayicinin enerji maliyetlerinin yanı sıra hammaddede yaşanan fiyat artışlarını tolere edebilmesi için, kur-faiz ve enflasyonun dengeli götürülmesi gerektiğini dile getirdi.

“Biz bu enflasyonu dışarıdan aldık” diyen Uslu şöyle konuştu: “Bu doğalgaz fiyatları meselesi her şeyden müstesna tutulması gereken bir konu. Çünkü bu konu dünyadan gelen, sadece Türkiye’yi değil dünyayı etkileyen ve ilgilendiren bir durum. Pandemi döneminde Avrupa, Amerika vatandaşlarını desteklemek için çok para bastı. Zaten dünyada bir para bolluğu vardı. Pandemi koşulları ile birlikte bu fazla para enflasyona dönüştü. Enerji fiyatlarının yükselmesine ve Ukrayna-Rusya Savaşı da eklenince doğalgaz fiyatları tırmanışa geçti. Bu sorunu Avrupa da yaşıyor. Hükümet doğalgaz fiyatlarını konutlarda sübvanse ediyor. Bu noktada yapacak fazla bir şey yok. Ancak sanayici için önemli konu enerji maliyetlerinin yanı sıra hammadde fiyatlarının da yükselmesi. Sanayicinin, ihracatçının maliyeti artıyor ama bunu özellikle ihracatçı kendi fiyatlarına yansıtamıyor. Bu nedenle kur, faiz ve enflasyonun dengeli götürülmesi lazım. Piyasaların rahatlaması için bu dengenin sağlanması gerekiyor.”

"Kademe 1 uygulamasında yeni düzenleme yapılmalı"

Doğalgaz fiyatlarının geçen yıl ocak ayından bunaya 8 arttığını kaydeden Kemalpaşa Organize Sanayi Bölgesi (KOSBİ) Başkanı  Kamil Porsuk “Son zam ile birlikte sanayicinin üretim maliyeti yüzde 50 artmış oldu. Konunun diğer boyutu ise, sanayicinin doğalgaz faturalarını ödemede zorlanmaya başlaması. BOTAŞ’tan alıp sanayiciye satarken, sanayiciden teminat istiyoruz. Zamla birlikte teminatların yenilenmesinde de sıkıntılar olabilir. OSB’lerde yıllık 300 bin metreküp altında gaz kullanan sanayici de fiyatlamada ‘Kademi 1’ uygulaması kapsamına alınmalı.

İkitelli OSB Yönetim Kurulu Başkanı Mustafa Keskin de, “Enerjiye gelen zamların sanayicinin girdi maliyetlerini çok yükselttiğini” belirterek şunları kaydetti: “Hem enerji hem de hammadde girdilerinde büyük bir artış oldu. Bu da satın alma gücünü ve iç piyasada satışları etkiliyor. Gelen zamlarla birlikte sanayicimizde üretime devam etmek için nihai ürüne zam yapmak zorunda kalıyor.”

"Zamlar ürün fiyatlarına yansıtılacak"

Son enerji zamlarının etkilerini değerlendiren Çelik İhracatçılar Birliği Başkan Yardımcısı Uğur Dalbeler, “Yapılan zamlarla birlikte 1 ton çelik üretiminde maliyet 50 dolar arttı. Doğalgaza yapılan zamlar, elektrik  fiyatlarını da yükseltti. Sanayicinin tüm gider kalemlerinde maliyetler çok yükseldi. Son zamla birlikte 300 bin metreküp doğal gaz tüketene uygulanan zam oranı yüzde 50 iken bunun üstüne çıkan tüketiciye ise yüzde 70 zam uygulanıyor. Enerji yoğun olan çelik sektörü sanayiye uygulanan ortalama tarifelerden daha fazla fiyatlara tabi olduğu için zamlar ister istemez ürün fiyatlarına yansıtılıyor” dedi.

"İhracat hedeflerini saptıracak"

Ege İhracatçı Birlikleri Koordinatör Başkanı Jak Eskinazi, “Zamlar, ihracat hedeflerini saptıracak, bugün tüketici fiyatlarında yüzde 61, üretici fiyatlarında yüzde 115’e ulaşan enflasyon rakamları üzerinde domino etkisi yapacak” uyarısında bulundu. Türkiye’nin doğalgazda yüzde 100, petrolde de yüksek oranda dışa bağımlı olduğuna değinen Eskinazi, “Ocak-Şubat döneminde Türkiye’nin ihracatı yüzde 21,4’lük artışla 37,5 milyar dolara ulaşmışken buna karşın ithalattaki artış yüzde 49,2’lik artışla 55,7 milyar dolara çıktı. Türkiye’nin dış ticaret açığının artmaması için üretim ve ihracat iklimini koruması gerekiyor. Bu maliyetlerle bunu sağlayamayız. Türkiye’de çarkların dönmesine olanak sağlayacak bir ekosistem kurgulanmalı” diye konuştu.