Suriye, Rusya’yla ilişkiler ve İran’a yönelik yaptırımlar gibi zorlu başlıklarda ilişkilerin halihazırda gelgitli seyrettiği Ankara-Washington hattında tansiyon bir kez daha yükseldi.

ABD Başkanı Donald Trump’ın, TSK’nin terör örgütü PKK/YPG’ye yönelik Barış Pınarı Harekâtı’na yeşil ışık yakan Suriye’den asker çekme hamlesine güçlü itirazların yükseldiği Temsilciler Meclisi, önceki gün Ankara karşıtı iki karara imza attı. 

Kongrenin alt kanadı, Demokratların çoğunlukta olduğu Temsilciler Meclisi’nde yapılan oylamada, Suriye’nin kuzeyine yönelik harekât nedeniyle Türkiye’ye yaptırım uygulanmasını ve 1915 olaylarının “soykırım” sayılmasını öngören tasarılar ezici bir çoğunlukla kabul edildi.

Kararın, Türkiye’nin önemli ulusal bayramı 29 Ekim’de, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın 13 Kasım’da ABD’ye yapacağı ziyarete günler kala gelmesi dikkat çekti. Erdoğan, kararın ardından ABD’ye gidip gitmeyeceğine henüz karar vermediğini söyledi.

ERDOĞAN VE AİLESİNİN MAL VARLIĞINA İNCELEME

Temsilciler Meclisi Dışişleri Komisyonu Başkanı Eliot Engel ve Cumhuriyetçi üye Mike McCaul tarafından 17 Ekim’de sunulan ve önceki günkü oturumda 16 “hayır” oyuna karşı 403 “evet” ile kabul edilen ilk tasarı, Türkiye’ye birçok alanda yaptırımlar getirirken Cumhurbaşkanı Erdoğan ve ailesinin mal varlığının ve iş ilişkilerinin de araştırılıp rapor hazırlanmasını içeriyor.

Ayrıca Trump’ın, Ankara’nın Rusya’dan satın aldığı S-400 hava savunma sisteminden dolayı “ABD’nin Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşı Koyması Yasası” altındaki yaptırımları devreye sokmasını öngörüyor. Harekâtın sonlandırılması hâlinde ise yaptırımların sona erdirileceği belirtiliyor.

Tasarıda, Türkiye’den bazı iş insanlarının ABD’nin İran’a yönelik yaptırımlarını bypass etmesine aracılık etmekle suçlanan Halkbank için ayrı bir bölüm yer alıyor. Bu bölüme göre, tasarının yasalaşıp yürürlüğe girdiği tarihten sonraki 15 gün içinde Başkan, Halkbank’a ya da bu bankanın iştiraki niteliğindeki herhangi bir kuruluşa mali yaptırım uygulayacak.

TARİHTE BİR İLK 

Temsilciler Meclisi önceki günkü oturumda ayrıca, Türkiye’yi ilgilendiren tarihi bir karar daha aldı. 1915 olaylarının “Ermeni Soykırımı” olarak kabul edilmesini öngören karar tasarısı, 11’e karşı 405 oyla meclisten geçti. Bu kararın onaylanmasıyla birlikte ilk kez ABD Kongresi’nin bir kanadı 1915 olaylarını “soykırım” olarak nitelemiş oldu. Oylamada çekimser kalanlardan biri de, Demokrat Parti’nin göçmen kökenli kadın vekillerinden İlhan Omar’dı. Omar, “Özellikle etnik temizlik ve soykırım gibi insan hakları ihlalleri için hesap verilebilirliğin önem taşıdığına inanıyorum. Ancak hesap verilebilirlik ve soykırımın tanınması, siyasi bir mücadelede sopa olarak kullanılmamalıdır” dedi. 

TRUMP’IN VETO KARTI VAR...

ABD Temsilciler Mecisi’nin kararlarının bir bağlayıcılığı bulunmuyor. Kongrenin üst kanadı olan Senato’nun da onayına sunulacak olan karar, kabul edilse dahi Trump’ın vetosuyla karşılaşabilir. Ancak tasarılar Temsilciler Meclisi’nde olduğu gibi Senato’da da üçte ikinin üstünde bir çoğunlukla kabul edilirse “süper çoğunluk” kuralı gereği Başkan’ın onayına ihtiyaç duymadan yasalaşabiliyor.

Bu arada Trump’a yakınlığıyla bilinen, Türkiye’nin harekâtına karşıtlığıyla öne çıkan isimlerden Cumhuriyetçi Senatör Lindsay Graham’ın “Senato’nun bu işi devam ettirmesinden” yana olduğu yönündeki çıkışı dikkat çekti. Graham, “Kararın, Türkiye’nin bize ve müttefiklerimize sorun yaratırken ABD’nin kenarda oturmayacağını görmesini sağlamasını bekliyorum” dedi.

TBMM’DEN SERT ÇIKIŞ: TEPKİLER TEZKEREYE DÖNDÜ

ABD Temsilciler Meclisi’nin aldığı kararlar üzerine AKP, MHP, CHP ve İYİ Parti’nin desteğiyle dün Meclis Başkanlığı tarafından, genel kurulda tezkere kabul edildi. “Alınan kararların yok hükmünde sayıldığı” vurgulanan tezkerede, “Türkiye’ye yaptırım uygulanması tehdidi ile alınan Temsilciler Meclisi kararının nezdimizdeki anlamı sadece şantaj girişimidir” denildi. Daha önce benzer durumlarda, TBMM Genel Kurulu’nda partilerin katılımıyla ortak bildiri okunmasıyla yetinilirken, kabul edilen tezkerenin Resmi Gazete’de yayımlanacak olması dikkat çekti.

Böylece tezkere “resmi bir belge” niteliği de taşıyacak. Tezkerede özetle şu ifadeler yer aldı: “ABD Temsilciler Meclisi’nin, bir kısım çevrelerin sözde Ermeni soykırım iddiaları bağlamında gündeme getirdiği tezleri sahiplenmesini, akıl ve vicdan sahibi üyelerin itirazına rağmen bir karara dönüştürmesini TBMM olarak esefle kınıyor ve reddediyoruz. Daha önceki yıllarda da benzeri girişimler olmuş, Temsilciler Meclisi’ndeki oylamalara bu şekildeki gibi düşmanca yansımamıştı. Geçen süre içinde değişen, tarihi belgeler değil, bugünün küçük çıkar hesaplarında boğulmuş utanç verici siyasi zihniyettir. Alınan karar açıkça, tarihi gerçeklerin karartılması girişimidir. Türkiye her zaman bu tür iddialar karşısında arşivlerin açılmasını savunmuş, görevin tarihçilerde olduğunu belirtmiş, siyaseti soysuzlaştıran girişimlerin anlamsızlığını, kin ve nefret doğurucu potansiyelini vurgulamıştır.” 

‘ŞANTAJ GİRİŞİMİ’

Temsilciler Meclisi’nin bu kararı ile Amerikan siyasetinin üzerinde oturduğu “kölelik karşıtı, insan hakları bildirgeleri çizgisine değil, aksine köleci, sömürgeci, çıkarcı, emperyal siyaset istikametindeki mirasa katkıda bulunduğu” belirtilen tezkerede, “Türkiye’ye yaptırım uygulanması tehdidi ile alınan Temsilciler Meclisi kararının nezdimizdeki anlamı sadece şantaj girişimidir. Türkiye hiçbir zaman şantaja boyun eğmemiştir, bu kararı da tek vücut olacak şiddetle reddettiğini ilgili siyasetin sahiplerine bildiririz” ifadeleri yer aldı. Tezkerede, ABD ile Türkiye arasında uzun yıllara dayalı stratejik müttefikliğin, dostluğun, teröre karşı işbirliğinin “kimi siyasetçiler eliyle sistematik bir şekilde tahrip ve yok edilme girişimlerine karşı Türkiye’de artık bıçağın kemiğe dayandığı” kaydedildi. 

‘KIZILDERİLİ’ ANIMSATMASI

Öte yandan SP Genel Başkanı Temel Karamollaoğlu da sosyal medyadan yaptığı açıklamada, “ABD’nin Amerika yerlilerine uyguladığı soykırım, dünya tarihine vesikalarla geçmiş kara bir lekedir. Soykırımı devlet politikası haline getiren ABD’nin kararını şiddetle kınıyorum” dedi. 

Cumhuriyet