2017 yılında 3,21 milyar TL olan gelir kaybı, 2018’de 3,68 milyar TL’ye çıktı. ‘Kömür yardımı’ için Hazine ve Maliye’den TKİ’ye 1,2 milyar TL, TTK’ye 899,5 milyon TL aktarıldı

AKP, Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili genel seçimini kazanmak, ekonomik krizin olumsuz sonuçlarını örtmek için 2018 yılında da kamu bankaları ile KİT’leri kullanma alışkanlığını sürdürdü. 2018’de kamu bankaları ve tarım kredi kooperatiflerinden kullandırılan düşük faizli krediler ile KİT’lere verilen görevler nedeniyle ortaya çıkan gelir kaybı ödemeleri ile görevlendirme bedeli karşılığı bütçeden 5.86 milyar TL aktarıldı.

Hazine ve Maliye Bakanlığı, 2018 yılı Kamu İşletmeleri Raporu’nu açıkladı. Buna göre, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile dönemin Bakanlar Kurulu tarafından KİT’lere verilen görevlere karşılık ödeme yapılmaya devam edildi. Ayrıca kamu bankaları ve Tarım Kredi Kooperatiflerine de kullandırdıkları düşük faizli kredi nedeniyle ortaya çıkan zarar için ödeme yapıldı.

Son beş yılda bütçeden yaptığı görevlendirme bedeli ile gelir kaybı ödemeleri, 25,41 milyar TL oldu. 2014 yılında 3,41 milyar TL olan ödemeler, 2015’te 4,3 milyar TL, 2016’da 5,21 milyar TL ve 2017’de 6,6 milyar TL’ye çıktı. 2018 yılında kamu bankaları ile Tarım ve Kredi Kooperatiflerinin zararı artarken görevlendirme bedelinde düşüş yaşandı. Bu nedenle 2018 yılında toplam 5,86 milyar TL oldu.

EN FAZLA TMO’YA

Toplam görevlendirme bedelinin ağırlıklı kısmı TMO’ya yapılan ödemelerden oluştu. Buna göre, yapılan toplam görevlendirme bedeli ödemelerinin 2016 yılında yüzde 31,4’ü, 2017 yılında yüzde 45,7’si, 2018 yılında ise 43,7’si TMO’ya yapılan ödemelerden oluştu. TKİ ve TTK tarafından ailelere yapılan bedelsiz kömür dağıtımı ile TCDD tarafından ekonomik olmayan tren hatlarının işletilmesi, görevlendirme bedelinin bir diğer önemli kalemini oluşturdu. Yoksul ailelere kömür yardımı yapılmasına yönelik uygulama kapsamında Hazine ve Maliye Bakanlığı’ndan, TKİ’ye 2018 yılında 1,2 milyar TL, TTK’ye 899,5 milyon TL aktarıldı. TCDD’ye ise 9,7 milyon TL sermaye ve görevlendirme bedeli aktarıldı.

KAMU BANKALARINDAN ZARARINA KREDİ

İktidar, 2018 yılında önceki yıllarda olduğu gibi kamu bankaları ile Tarım Kredi Kooperatifleri aracılığıyla düşük faizli kredi kullandırmayı da sürdürdü. Bu nedenle, 2017 yılında 3,21 milyar TL olan gelir kaybı, 2018’de 3,68 milyar TL’ye çıktı.

GÖREV ZARARI 'GÖREVLENDİRME' OLDU

2018 yılında yayımlanan bir KHK ile ismi ‘görevlendirme bedeli’ olarak değiştirilen görev zararı, KİT’lere verilen görevler çerçevesinde yürütülen uygulamalar sonucunda katlanılan maliyet ile vazgeçilen kârın toplamından oluşuyor. Görevlendirme bedeli, “KİT’ler tarafından üretilen mal ve hizmetlerin fiyatlarının Cumhurbaşkanı tarafından belirlenmesi ve belirlenen bu fiyatların satış fiyatının altında olması, KİT’lere Cumhurbaşkanı tarafından faaliyet konuları ile ilgili verilen görevlerden kaynaklanan bedelden” oluşuyor.

DÜŞÜK FAİZLİ KREDİ BEDELİ

Gelir kaybı, Cumhurbaşkanı Kararı ile Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatiflerince, çiftçilere, Halk Bankasınca esnaf ve sanatkârlara kullandırılan düşük faizli krediler sonucu ortaya çıkıyor. Bankalar ve kooperatiflerin kullandırdıkları kredilere uyguladıkları faiz ile cari faiz oranları arasındaki fark, gelir kaybı olarak nitelendiriliyor.

Nurcan Gökdemir/Birgün