Türkiye ekonomisi için semptom giderici bir ilaçtan çok, iyileştirici bir tedavi sağlayacak olan fabrika-tesis kuran, istihdam yaratan uluslararası doğrudan sermaye girişlerindeki kan kaybı endişe veriyor.

Sanayi Bakanlığı verilerine göre, son 5 yıldır düşüş eğilimine giren doğrudan sermaye yatırımları Covid-19 salgını ile dip yaptı. Uluslararası doğrudan yatırım istatistiklerine göre 2020 Ocak-Ekim döneminde 4 milyar 382 milyon dolar sermaye girişi, 1 milyar 358 milyon dolar sermaye çıkışı görüldü.

Türkiye'de, uluslararası doğrudan yatırımların seyri 2020'de görülen 3 milyar 24 milyon net sermaye girişi ile 2005 yılı öncesine döndü. 2002-2004 döneminde 1-3 milyar dolar arasında bir giriş yaşanırken, doğrudan sermaye girişlerinde asıl patlama, Avrupa Birliği (AB) ile üyelik müzakerelerinin başlama kararının alındığı 2005 yılında yaşanmıştı. Doğrudan yatırımlar 2011'de ise 16.1 milyar dolara çıkmıştı. O tarihten sonra sermaye girişi hız kesti.

AB İLE PATLADI

Türkiye'nin Avrupa Birliği (AB) üyeliğinin tüm sıcaklığıyla gündemde olduğu 2006-2007-2008 yıllarında 52 milyar dolar doğrudan yatırım çektiğini söyleyen Ekonomist Emrah Lafçı, bu yıllarda yatırım yapan yabancıların çoğunlukla kazançlı çıktığı yıllar olduğunu anlattı. 2002-2020 arası 19 yıllık dönemde Türkiye'ye giren toplam doğrudan yatırım tutarı ise 165 milyar 233 milyon dolar oldu. Bu dönemde doğrudan yatırımın yüzde 70'inin ABD ve Avrupa ülkelerinden geldiğine dikkat çeken Lafçı, “Batı dünyasının Türkiye için ne kadar önemli olduğunu bu tablodan rahatlıkla görelebiliyoruz” yorumunu yaptı.

KUR ŞOKLARI ETKİLİ

Ülkede yaşanan kur şoklarının en temel sebebinin yabancı sermayedeki hızlı değişimler olduğunu kaydeden Lafçı, bu kırılganlığın kısa vadeli portföy yatırımları yerine uzun vadeli kalıcı ve en ufak bir siyasi krizde ülkeden çıkmayacak doğrudan sermayenin çekilmesiyle önlenebileceğini söyledi.

YÜZDE 22'Sİ İTALYA'DAN YÜZDE 17'Sİ ABD'DEN

2020 Ocak-Ekim döneminde doğrudan yatırımların 966 milyon doları (yüzde 22'si)  İtalya'dan, 754 milyon doları (yüzde 17'si)  ABD'den geldi. 1.1 milyar dolar finans ve sigorta faaliyetleri sektörüne, 1.2 milyar dolar bilgi ve iletişim sektörlerine yatırım yapıldı.

Son 19 yılda da Türkiye'ye giren uluslararası doğrudan yatırımdan en büyük payı yüzde 33 ile finans ve sigorta faaliyetleri aldı.

Türkiye'de 89 ülke sermayesinin doğrudan yatırımı bulunuyor. Bunlar içinde son 19 yılda Türkiye'ye en fazla doğrudan yatırım yapan ise 26.2 milyar dolarla Hollanda sermayesi oldu.

Bu da Türkiye'ye giren toplam doğrudan yatırımın yüzde 15.9'unu oluşturuyor. Yatırımda Hollanda'yı 12.8 milyar dolarla ABD, 11.6 milyar dolarla İngiltere, 10.6 milyar dolarla Avusturya, 10.1 milyar dolarla Almanya izledi.

Mehtap Özcan Ertürk/Sözcü